Neerlandia. Jaargang 12

[p. 83]

Van de Afdeelingen.

Vijf nieuwe Afdeelingen gesticht.

Breda en omstreken.

Den 1en Mei, juist 10 jaren na de Kon. goedkeuring der statuten van het A.N.V., is deze nieuwe Afdeeling, de eerste in het Zuiden des lands, gesticht.

Eene commissie, bestaande uit de heeren Mr. M.P.M. van Dam, voorzitter; Mr. C.O. Segers, ondervoozitter; Mr. P.M.J.E. Bloemarts, Jhr. L.C. van den Brandeler, Dr. P. Hoekstra, J.M. Ingen Housz-Bootz, Mr. E.P. van Lanschot, A.J.A. Verschraage, Gen. A.J. Vetter en W.J.L. Verhoeven, Veemarktstraat 27a, secretaris-penningmeester, had zich gevormd en heeft een feestavond ingericht die door ongeveer 800 personen is bijgewoond.

De alg. voorzitter sprak een inleidingswoord over 't A.N.V. en ontving een krans ter gelegenheid van 't officieel tienjarig bestaan van het A.N.V.

De heer Hullebroeck uit Gent gaf zijn voordracht over het Vlaamsche lied ten beste en het gemengd à Capella Koor, onder leiding van den heer H.W.G. van Nieuwenhoven, zong twee liederen.

Er heerschte een zeer opgewekte stemming en de avond slaagde uitmuntend. De bladen hebben er groote geestdriftige artikelen aan gewijd.

Dank zij vooral den ijver van den heer Verhoeven, die maandenlang door belangelooze propaganda dezen feestelijken stichtingsavond heeft voorbereid, heeft het Verbond in het Zuiden nu een voorpost, die grooten dienst zal kunnen bewijzen in onzen gemeenschappelijken strijd voor de zedelijke en stoffelijke belangen van land en volk.

Eindhoven.

Voornamelijk door de bemoeiingen van den heer P. Raymakers is te Eindhoven een Afdeeling gesticht, de tweede in Noord-Brabant.

Op den stichtingsavond - 12 Mei - hield Dr. Schepers van Haarlem een rede over het A.N.V., terwijl de heer Hullebroeck uit Gent zijn voordracht over het Vlaamsche lied ten beste gaf.

Reeds traden 51 leden toe.

Het bestuur bestaat uit de heeren Dr. Desertine, Mr. H.J. Pastoors, C.H. de Jongh, P. van der Putt en P. Raymakers.

's Hertogenbosch.

Na een inleiding van den alg. voorzitter en een muzikale voordracht van den heer Em. Hullebroeck is in Brabants hoofdstad den 15en Mei een Afdeeling van het A.N.V. opgericht, de derde in Noord-Brabant.

Groningen (Stud.-Afd.).

In Minerva van 20 Febr. betreurde de heer S. Scholten onder het opschrift ‘Groningen achteraan’, dat aldaar nog geen Stud.-Afd. A.N.V. bestond.

De heer A. Loosjes zette in het nummer van 5 Maart van genoemd Studentenweekblad de beginselen van het Verbond nader uiteen.

Den 4en Mei kon de heer A. Welcker, Leidsch student naar Dordrecht seinen: ‘Studentenafdeeling Groningen Ned. Verbond opgericht’.

Zoo is dan ook de Noordelijke Hoogeschool in het Verbond opgenomen.

Moge Delft nu weldra volgen.

Wageningen.

Den 7en Mei is door leerlingen der Rijks Hoogere Land-, Tuin- en Boschbouwschool de Wageningsche Studenten-Afdeeling van het A.N.V. opgericht. Het bestuur bestaat uit de heeren G. van Lelyveld, voorzitter; G.B.C. van der Feen, schrijver; C.W.A. de Jongh, penningmeester; F.D. Schaly en J.W.C. Tichler, raadgevende leden.

Alkmaar (Jongel.-Afd.).

Het volgend bestuur is gekozen: de heer Gulcher, voorzitter; mej. Van der Spek Obreen, 1e secretaresse; de heer Delachoux, 2e secretaris; mej. Donath, 1e penningmeesteresse; de heer Corts, 2e penningmeester.

Amsterdam (Vrije Universiteit).

Het secretariaat zal tijdelijk worden waargenomen door den voorzitter dezer Afdeeling, den heer H.R. Woltjer, Keizersgracht 495.

's Gravenhage (Burger-Afd.).

Tijdelijk secretaris-penningmeester dezer Afdeeling is: Mr. J.F. Hymans, Javastraat 90.

's Gravenhage (Jongel.-Afd.).

Het adres van den heer H. de Bruin, lid der Afd. Boeken-Commissie is geworden Bankastraat 2, dat van den penningmeester der Afdeeling: J.A.J. Hammelburg, Sweelinckplein 50.

Haarlem (Jong Ned.).

Postzegelafd.: mej. C. Reynvaan, villa ‘Uthem’, Aerdenhout en de heeren J.W. Hilbrander, Krelagestraat 12 en B. Yzerdraat, Kamperlaan 7b.

Nijmegen.

Als secretaris-penningmeester dezer Afdeeling is opgetreden de heer C.M.V. Roothaan, gemeente-ontvanger.

Sneek.

De heer E. Besse schrijft:

Op 6 Maart hield de heer V. Loosjes voor de leden onzer Afdeeling met hunne genoodigden een boeiende en van studie getuigende voordracht over de zuiverheid onzer taal.

Geestig begon spreker met op te merken dat, terwijl 't al moeielijk is sluikhandel te keeren waar 't geldt tastbare koopwaar en zichtbare grenzen, 't nog wel oneindig veel moeilijker moet zijn 't taalerf vrij te houden van vreemde insluipsels, want daar geen zichtbaar getrokken lijn en geen ambtelijke bewakers.

Reeds de ouden klaagden: Grieksche woorden waren Cicero en Horatius eene ergernis.

Onze Dietsche spraak is langzaam geboren uit de ineenvloeiing van Frankisch, Saksisch en Friesch, vooral de schrijftaal. Zoo ontstaan bleef ze van bastaardij niet vrij. 't Begon met 't Duitsch in den tijd van 't Beiersche en 't ging voort, nog erger, in den tijd van 't Bourgondische huis met 't Fransch, terwijl Frankrijk, met zijn overwicht gedurende eeuwen, ook verder zijne taal bleef opdringen. Echter Vondel, Hooft en Huygens wisten hunne taal vrij te houden van vreemde smetten, maar met hen zijn we ook in onzen meest oorsprenkelijken tijd? Men sla Netscher of Couperus maar eens op! Maar in onzen tijd is ook het Duitsch weer een vijand geworden, de taal bij uitstek der wetenschappelijke wereld. In prediking en geschrift b.v. bedierf het Duitsch de zuiverheid onzer taal zeer. Niet 't Duitsch echter, zoo min als het Engelsch, maar het Fransch is en blijft, naar het oordeel van den spreker onze vijand! Hoe het komt? Door 't overwicht van Frankrijk, dat ons Frankrijk deed navolgen, zoodat we meer Romaansch dan Germaansch gezind werden. Bovendien hebben we veel Fransch bloed in de aderen: men denke aan de Franschen in 't leger van Maurits en Frederik Hendrik en aan de talrijke Hugenoten. En bluf en neiging tot het vreemde deed de rest, waar een ziekelijk gemaniereerd doen van eene aanstellerige schrijversbent voorging. Zoo spreekt de Nederlander van grotesque, belachelijk, wanneer hij grandiose bedoelt en van flux de bouche, waar 't flux de parole moet zijn.

[p. 84]

Invloed ten goede werd reeds uitgeoefend door de Broeders des gemeenen levens, want 't is vrij zeker de doorwerking van hunnen invloed, wanneer werken ontstaan als de Nederduitsche orthographie van Pontius de Heniter en 't beroemde woordenboek van Kiliaen. Zoo kwam onze taal tot bewustheid en veroordeelde daarmee hare verbastering in de rederijkerspoëzie. Eene krachtige zuiveringsbeweging ging uit de rederijkerskamer ‘De Eglantier’ met mannen als Roemer Visscher, Spieghel en Coornhert, terwijl Marnix met zijne psalmberijming de heraut genoemd mag worden. Bredero volgde daarna en Hooft dreef de zuivering op de spits, al te zeer, waar hij advocaat vervangen wilde door voorspraak, register door schrijfwarande en concierge door stadhuishavenaar. In de 18e eeuw ging de beweging door en van ernstigen wil is in de 19e eeuw de Maatschappij van Letter-, Geschied- en Oudheidkunde te Leiden.

Vervolgens ontwikkelt de spreker zijne denkbeelden in zake taalzuivering. Het schoone beginsel van taalzuivering hoog, goed, maar men verloope zich niet in een afgetrokken stelsel en blijve met beide voeten staan op beganen grond, men houde met beide handen het werkelijke leven vast en bedenke, hoe 't bewust of onbewust verzet wortelt in deze waarheid, dat volstrekte zuiverheid onzer taal eenvoudig onmogelijk is. Vele als goed Nederlandsch erkende woorden zijn van vreemden oorsprong. En ze kwamen er, zooals de heer Salverda de Grave ergens, wellicht niet zonder recht beweert, toen er geen Nederlandsch woord was, dat hetzelfde begrip uitdrukte. Overigens, laten we den conducteur den conducteur en de locomotief de locomotief laten, terwijl de wetenschappelijke wereld niet gaarne zijn inductief en deductief, zijn concert, synthetisch, analytisch enz. missen zou. Zelfs Nicolaas Beets, een onverdacht voorstander van zuiverheid van taal zag nog liever het vreemde woord gebruiken, dan de onhandige poging, om voor een vreemd een Nederlandsch woord in de plaats te stellen, wanneer dit niet aanstonds gegeven was. Volstrekte zuiverheid van taal is niet te bereiken, beginselruiterij tot het uiterste gedreven, zou hier het doel voorbij schieten. En laat bij het streven naar taalzuiverheid hun, die van der jeugd af gewend geweest zijn basterdtaal te spreken, hunne taal en daarmede hun ongedwongenheid.

Maar de jeugd moet het aanvangspunt zijn, bij de jeugd moet bevorderd worden ‘het zich zelf zijn’, hetgeen in dit verband is, ‘het zich Nederlandsch voelen’, waarvan het hooghouden van eigen taal het onwillekeurig en heilzaam gevolg moet zijn.

Voor wie meenen mocht, dat zuiverheid van taal op deze voorwaarden onbestaanbaar ware, was de voordracht zelve er om als proeve van prachtig zuiver Nederlandsch het tegendeel te bewijzen.

Na eene rustpoos droeg de spreker eenige gedichten voor, waarvan vooral ‘de Sterren’ van Adama van Scheltema trof, niet 't minst doordat het den spreker gelukte 't eenvoudig gevoelvolle in dit gedicht voortreffelijk te vertolken.