Neerlandia. Jaargang 12

Uittreksel uit het verslag van de Boeken-Commissie van het Alg. Ned. Verbond over het jaar 1907.

Algemeene opmerkingen.

Den 18en October 1907 was het 5 jaar geleden, dat onze Commissie op een vergadering van Groep Nederland te Dordrecht werd ingesteld.

Met welk een voldoening mogen allen, die opeenige wijze aan ons werk hun steun verleenden, op die

[p. 79]

jaren terug zien! Krachtig hebben Hoofdbestuur, Afdeelingen en leden van het Verbond - ook nietleden^*) - ons in staat gesteld Land- en Stamgenooten over de gansche wereld van Nederlandsche boekerijen te voorzien, in vele gevallen eveneens van Nederlandsche tijdschriften en couranten. Telken jare mocht ons jaarverslag gewagen van de uitbreiding van onzen werkkring, onze geldmiddelen, onzen boekenschat, niet het minst van ons Boekenhuis.

Ons arbeidsveld was in die jaren in de eerste plaats Zuid-Afrika, daarna volgden de Zeemanshuizen, de Overzeesche Bezittingen en de Nederlandsche kolonies in den vreemde. In ruim vijf jaar verzonden wij bijna 600 kisten, waarvan 500 naar Zuid-Afrika. Het zal onzen vrienden verblijden, te vernemen, hoe een der beste kenners van Z.A. ons verklaarde, ‘dat onze Vereeniging een zeer grooten stoot gegeven heeft - zoo niet den grootsten - tot den herleefden en blijkbaar nog steeds toenemenden leeslust van onze Hollandsch-sprekende menschen, in Zuid-Afrika’. Niet minder trotsch zijn wij op de toetreding van den Minister van Landbouw en Onderwijs in de Kaap-Kolonie, advocaat Malan, tot onze contribuanten.

De erkentelijkheid van onze landgenooten, voor wat het A.N.V. voor hen doet, uit zich voortdurend in hartelijk-gestelde brieven:

Uit een schrijven van een der Vertegenwoordigers van het A.N.V. in Amerika: ‘Wij zijn allen hoogelijk ingenomen met de bibliotheek. De boeken hebben een plaats gevonden in een daarvoor opzettelijk aangekochte boekenkast; dat ze er niet alleen als sieraad staan behoef ik u nauwelijks te verzekeren. Tot diep in het binnenland worden ze per aangeteekende post verzonden... De belangeloosheid, waarmee ons zulk een groote hoeveelheid ter beschikking werd gesteld, heeft er meer toe bijgedragen, om den landgenooten het verheven doel van het A.N.V. te toonen dan het aan hen gerichte rondschrijven’.

Uit een ander schrijven: ‘Ik ontmoette laatst een eenvoudig zeeman, die 24 jaren op Engelsche schepen had gediend, doch zijn taal had vastgehouden en met waardeering en lof van de Hollandsche couranten en tijdschriften in de vreemde Zeemanshuizen gewaagde’.

Uit denzelfden brief: ‘Iemand werd lid van 't A.N.V., omdat zijn broeder, een zeeman, het werk van 't Verbond had kunnen waarnemen, o.a. te Smyrna, en tevens de resultaten der B.-C. had bemerkt aan boord van zijn schip, waar een Italiaan, zijn makkers vroolijk ziende door de grappen van een geïllustreerd Hollandsch tijdschrift, Hollandsch ‘ging leeren begrijpen’. ('t Blaadje was door een Zeemanshuis - zooals met de couranten en tijdschriften bijna overal pleegt te geschieden - aan de vertrekkende Hollandsche zeelieden mede gegeven).

Uit verschillende Afdeelingen berichtte men bij de toezending der ingezamelde boekwerken, hoe vaak ‘de kleine man’ voor het goede doel geofferd had.

Wij zouden aan alle Vertegenwoordigers van het A.N.V. in het buitenland willen vragen, ons immer zoo spoedig mogelijk kennis te geven van verzoeken, die tot hen gericht mochten worden, om boeken van ons te ontvangen.

*) Wij noemen o.a. de N.Z.A.V. en haar Afdeelingen Arnhem, Haarlem, Nijmegen, Rotterdam en Zwolle.

Voordrachten.

Tot heden hebben vier Afdeelingen, Delft, Alkmaar, Zutphen en Kampen, gebruik gemaakt van de gelegenheid, die door ons voortdurend gegeven wordt, om den werkkring van het Verbond - en van de B.-C. in het bijzonder - voor haar leden toe te lichten door den 1en Secretaris uit te noodigen daarover een voordracht te komen houden. Met aandrang bevelen wij andere Afdeelingen dit middel aan om het Verbond zelf en onze Commissie bekend en - naar wij willen hopen - bemind te maken.

Sub-Commissies.

Met denzelfden aandrang moeten wij wederom de aandacht vestigen op een instelling, die bij de meeste Afdeelingen nog schijnt te ontbreken: de sub-commissie van de B.-C. Verscheidene Afdeelingen hebben haar in het leven geroepen en zij zijn het, die ons het krachtdadigst steunden door de toezending van boeken. De Afdeeling Zaanstreek verblijdde ons met een uitvoerig en belangrijk jaarverslag van haar sub-commissie. Daaruit blijkt, dat deze ruim 2000 boekwerken wist te verzamelen.

Contribuanten.

Met groote dankbaarheid vermelden wij, dat het getal onzer contribuanten - in het vorig jaarverslag nog slechts 5 in aantal - gestegen is tot 30. Reeds moesten wij door den dood een der nieuw aangeworven leden, Dr. Z.Th. Diehl te Alkmaar, die zulk een hartelijke belangstelling voor ons werk toonde, verliezen! Acht van de 30 contribuanten zijn Afdeelingen, die ons met meer of minder aanzienlijke bijdragen jaarlijks steunen, zoodat onze inkomsten hierdoor belangrijk versterkt worden. Is het nog noodig, Afdeelingen en leden van het Verbond ook deze instelling van de B.-C. ten krachtigste aan te bevelen?

Jong Nederland.

Van deze Afdeelingen verwachten wij veel.

In vorige jaarverslagen vermeldden wij met lof de bemoeiingen van Afdeelingen der vereenging ‘Jong Nederland en Zuid-Afrika’ (ontstaan uit den Z.-A. Jongelieden-Bond), waaraan wij honderden, ja duizenden boeken te danken hadden. Nu zooveel jongelui in ons vaderland zich opnieuw vereenigd hebben om zich in de gelederen van het A.N.V. te scharen, spreken wij den wensch uit, dat zij onze verwachtingen niet zullen beschamen en in de eerste gelederen voor onze belangen zullen strijden!

Werkkring.

I. Zeemanshuizen en Nederlandsche Kolonies in den vreemde.

Met niet minder dan 55 adressen stonden of staan wij in verbinding voor de toezending van boeken, couranten en tijdschriften. In 70 oorden ter wereld worden onze boeken gelezen - alleen door Nederlanders!

Opnieuw betuigen wij onzen hartelijken dank aan allen, die op eenige wijze tot dit welslagen hebben meegewerkt. Vooral de medewerking van Z. Ex. den Minister van Buitenlandsche Zaken en Hr. Ms. Vertegenwoordigers in 't Buitenland, stellen wij op hoogen prijs, overtuigd, dat hun steun ons werk niet anders dan goed kan doen.

De verslagen der meeste Consuls (over onze zendingen naar Zeemanshuizen) spreken van ‘aldoor toenemend bezoek’. Een schrijft bovendien: ‘het doel wordt volkomen bereikt: de zeelieden houden de betrekking met hun land aan en vinden 't Zeemanshuis hoe langer hoe meer een veilig toevluchtsoord’.

Voor 't eerst namen wij in 't afgeloopen jaar een proef met de verzending van een gedenkplaat naar tal van adressen in 't buitenland: Zeemanshuizen enz. Wij verzonden 100 ex. van een fraaie gedenkplaat betreffende onzen De Ruijter naar die plaatsen en mochten ook hiervan veel genoegen beleven.

In den loop van 1907 werden door ons van boeken voorzien: 1 Zeemanshuis (te Philadelphia) en 11 Nederlandsche Kolonies, t.w. te Schüttorf i. H., Rosario de Santa Fé, Chicago, Londen, Mexico, Homberg a/R., Ruhrort (in deze twee plaatsen betrof het Schippers-Tehuizen), Genua, Winnipeg, Buenos Aires en Salzbergen.

II. Zuid-Afrika.

Ook nu weer gingen de meeste kisten daarheen en ontvingen wij vele en velerlei bewijzen van erkentelijkheid van de ontvangers. De meeste aanvragers waren onderwijzers en vereenigingen, zooals ook het vorig jaar 't geval was.

In de Kaap-Kolonie werd door ons dit jaar aan De Paarl een z.g.n. centrale tooneel-bibliotheek geves-

[p. 80]

tigd, uit welke boekerij vereenigingen in den omtrek op aanvraag en onder zekere voorwaarden tooneelstukken ter opvoering kunnen leenen.

Wij hebben in Z.-A. nu drie correspondenten, een voor Transvaal, een voor Transoranje en een voor de Kaap-Kolonie. Het zijn de heeren Jan F.E. Celliers te Pretoria, P. van Gent te Bethlehem en W. Hovy te Venterstad. Vooral de beide laatstgenoemden hadden dit jaar ruimschoots gelegenheid, zich voor de B.-C. verdienstelijk te maken, waarvoor wij hun hier onzen hartelijken dank betuigen.

Als een bijzonderheid willen wij nog vermelden, dat wij ons het genoegen hebben gegund aan mej. Sarie Grobler, leerlinge van de Uitkomst-School van mej. Adriani te Ermelo, Transv., die als No. 1 van 224 candidaten voor het hoogste Taalbond-examen in Z.-A. slaagde, eenige keurige boekwerken te doen toekomen als een eereprijs, dien zij voor haar welverzorgd Hollandsch volkomen verdiend had.

III. Oost- en West-Indië.

Naar Oost-Indië gingen in den loop des jaars 2 kisten, een naar Soekaboemi en een naar de Afdeeling Kedoe (voor een boekerij te Magelang).

Naar de West werden eveneens twee kisten verzonden, een naar St. Martin en een naar Curaçao (voor 't Militair Tehuis).

IV. België.

Aan deze Groep werden in 1907 de eerste kisten gezonden. Daar aan deze boekerijen uit den aard der zaak bijzondere eischen gesteld worden, is 't ons niet zoo gemakkelijk de aanvragen van den ijverigen Secretaris, den heer H. Meert te Gent, te behandelen. Twee kisten werden verzonden, in de laatste dagen gevolgd door nog 7 andere, bestemd voor boekerijen te Luik, Gent, Antwerpen, Mechelen en Vilvoorde. Burgers, studenten en soldaten zullen er van onze boeken gebruik maken.

Verzonden kisten.

In 't geheel werden 127 kisten verzonden. Voor de voorafgaande jaren waren de cijfers onderscheidenlijk: 97, 77, 141, 141,^*) te zamen 583 kisten boeken. (In de eerste maanden van '08 volgden weer 20 kisten, waarmee 't cijfer van 600 bereikt werd, inhoudende ruim 100.000 boeken). Om 't zoover te brengen behoefden wij in 't boekenhuis, dat bij voortduring uitstekend bevallen blijft, de stage hulp en toewijding van jongeren en ouderen, die ons met bewonderenswaardige opgewektheid ter zijde stonden. Een hartelijk woord van dank aan onze vele trouwe medewerkers in 't boekenhuis!...

*) In 't vorig verslag stond verkeerdelijk 140.

Geldmiddelen.

Een blik op den staat onzer geldmiddelen zal doen zien, dat wij niet ten onrechte een dringend beroep doen op onze - ongetwijfeld vele - vrienden om ons toch krachtig te steunen.

Met vertrouwen zijn wij ons tweede lustrum ingetreden!...

Namens de Boeken-Commissie:

VERHEY, Voorzitter.

VAN EVERDINGEN, 1e Secretaris.

Rotterdam, April 1908.

Eenige der bijlagen zullen in een volgend nummer worden opgenomen.

Het volledig verslag wordt op aanvrage gaarne door den 1en Secretaris, Dr. W. van Everdingen, Mathenesserlaan 206, toegezonden.

Red.

Nederlanders en Stamverwanten steunt eigen handel en nijverheid!!