Neerlandia. Jaargang 12

[p. 74]

Jaarverslag van het Hoofdbestuur.

Waar ondergeteekende voor de eerste maal het jaarverslag moet uitbrengen en hij slechts een klein gedeelte der lotgevallen van het A.N.V. in 1907 doorleefde, moet hij zich bepalen tot de gegevens, die hem ten dienste stonden.

Het overzicht zal daardoor wellicht de werkzaamheden van het A.N.V. ditmaal niet in alle opzichten recht laten wedervaren.

De jaarverslagen der Groepen, Zelfst. Afd. en Vertegenw. in Neerlandia verschenen, vergoeden echter ruimschoots het tekort van dit verslag.

Statutenwijziging.

In eene algemeene vergadering te Dordrecht, werd art. 5 der statuten gewijzigd (zie Juli-nr. 1907). Deze wijziging was noodzakelijk om de Groepen en Zelfstandige Afd. meer invloed toe te kennen in de regeling der zaken.

Hoofdbestuur.

Het Hoofdbestuur onderging dit jaar een betrekkelijk groote verandering.

Door den dood werd ons Eversberg ontrukt, wiens gezondheidstoestand 't hem reeds lang moeilijk had gemaakt de belangen van het A.N.V. in het bijzonder Groep Suriname, waarvoor hij zitting had. In zijn plaats werd benoemd Mr. Dr. C.F. Schoch, oprichter der Groep Suriname.

Voor Groep Nederland trad uit de heer P.J. de Kanter, wegens zijn benoeming tot Wethouder van Dordrecht. Daardoor verloor het A.N.V. ook zijn ijverigen alg. secr.-penningm., die vijf jaren lang zich met hart en ziel en geest gaf aan onze nationale beweging. Ondergeteekende werd in zijn plaats benoemd.

Ter vervanging der aftredende Belgische vertegenwoordigers, de heeren A.C. van der Cruyssen, G.I. Hooyer en J. v. Kerckhoven-Donnez, werden gekozen de heeren Johan Kesler (Brussel) een der oprichters van het Verbond in België, Pol de Mont en Dr. Rudelsheim, beiden te Antwerpen.

Pastoor Euwens nam wegens zijn terugkeer naar Bonaire ontslag als Hoofdbestuurder en werd vervangen door Pastoor Delgeur, voor wien echter ook wegens zijn terugkeer naar de West door de Groep Ned. Antillen een opvolger zal moeten worden aangewezen.

Wegens drukke werkzaamheden meende Jhr. O. van Nispen tot Sevenaer ontslag te moeten nemen als onder-voorzitter, ofschoon wij hem als lid van 't Hoofdbestuur mochten behouden. In zijn plaats werd het onder-voorzitterschap opgedragen aan den heer H.D.H. Bosboom.

Wij hopen, dat het Hoofdbestuur spoedig moge worden uitgebreid met eenige vertegenwoordigers voor de te verwachten Groep Zuid-Afrika, dan eerst omvat het in zijn samenstelling de hoofdoorden van het Ned. Taal- en Stamgebied.

Het Hoofdbestuur vergaderde geregeld te Dordrecht en Antwerpen en de dagorden die telkens aan belangrijkheid winnen, zijn een trouwe afspiegeling van den stagen groei van 't Verbond.

Zijn werkzaamheid werd o.m. gehuldigd door den dichter Schepers, die in April aan het Hoofdbestuur een Verbondslied opdroeg, dat in Neerlandia verscheen en ook in den Holl. Afr. Liederbundel is opgenomen.

De Groepen.

Hoewel wij voor de geschiedenis der Groepen reeds naar hare jaarverslagen verwezen, willen wij toch haar verhouding tot het Hoofdbestuur met een enkel woord bespreken.

Het is sedert de oprichting van het A.N.V. een goed denkbeeld gebleken zijn gebied in Groepen te verdeelen, die elk een groote mate van zelfstandigheid bezitten, en door haar vertegenwoordigers in het Hoofdbestuur toch weer tot eenheid komen.

Nederland neemt natuurlijk een zeer belangrijke plaats in, ontwikkelde zich ook in het afgeloopen jaar het sterkst en bezit de grootste helft van het totaal aantal leden.

Haar roeping getrouw heeft deze Hoofdgroep weer, staag werkend aan innerlijke krachtsverhooging, een groot deel der gelden bijeengebracht, waardoor het Hoofdbestuur naar buiten kan werken en de andere Groepen en Zelfstandige Afd., wier strijd zooveel zwaarder is, steun vermag te verleenen.

Vlaanderen’s ledental gaat niet sterk vooruit, toch ontwikkelt deze Groep vooral werkzaamheid voor kennisuitbreiding onder leden en taalgenooten, de Afdeelingen zijn immer in de weer om door leerzame samensprekingen en voordrachten den band tusschen de leden te versterken en langzaam komt men tot inzicht, dat alle geschillen dienen te worden op zij gezet, dat men alle macht in één richting dient aan te wenden om te komen tot de overwinning in den taalstrijd. En de teekenen zijn gunstig.

De heer Meert blijft de ziel der beweging. Hoe zou het ook anders kunnen bij het groote aandeel dat hij heeft gehad in de oorspronkelijke stichting van het A.N.V., aan welks geschiedenis zijn naam onverbrekelijk verbonden zal blijven.

Ned. Oost-Indië heeft ook zijn moeilijke taalkwesties ten opzichte van het onderwijs aan Inlanders en Chineezen en ook daar moet een strijd gevoerd tegen veel onverschilligheid. Het uitgestrekt gebied maakt de handhaving der eenheid in deze Groep moeilijker dan elders, bovendien is een geregelde samenwerking met het Hoofdbestuur door den grooten afstand niet altijd gemakkelijk. Door de uitgave ook dit jaar van het eigen Maandblad Ons Volksbestaan tracht het bestuur in O.-I. de leden spoediger in te lichten, maar daardoor wordt de rubriek O.-I. in Neerlandia stiefmoederlijk bedeeld en ontvangen de leden der andere Groepen weinig nieuws omtrent hei werken der verstverwijderde Zustergroep.

De laatste berichten wijzen op een verhoogde werkzaamheid en propagandaijver van ‘t Groepsbestuur.

Suriname heeft het afgeloopen jaar een groote mate van arbeidzaamheid ontwikkeld. De wederkomst in de kolonie van den heer Oudschans Dentz, die te voren eenigen tijd op het kantoor te Dordrecht werkte en zich steeds een warm voorstander van ons streven heeft betoond, is daaraan zeker niet vreemd. Het verwondert ons niet, dat men hem spoedig het secretariaat opdroeg, dat hij sinds in voortdurende aangename samenwerking met Dordrecht waarnam. Waar deze Groep tengevolge harer groote werkzaamheid niet aan hare verplichting ten opzichte der hoofdkas kon voldoen, heeft het Hoofdbestuur als bewijs van medeleven haar krachtig gesteund.

Met voldoening mag de belangstelling en medewerking van Z.Ex. den Gouverneur worden geboekt, wiens benoeming tot Minister van Koloniën de hoop heeft verlevendigd, dat voor de kolonie Suriname ook in economisch opzicht door het moederland zal gedaan worden wat in zijn vermogen ligt.

De Ned. Antillen verkeeren nog immer in een toestand van afgelegenheid en veel kan hier nog gedaan worden tot ontwikkeling der bevolking en tot vermeerdering van haar welvaart. De Groep van het A. N. V. heeft reeds een sterken prikkel uitgeoefend tot meer meeleven met het moederland, tot wekking van belangstelling in ons streven: vereeniging der Nederlandsche onderdanen en stamverwanten over heel de wereld ineen gemeenschapsbesef. Ook deze Groep vindt veel steun bij Z.Ex. den Gouverneur en dankt haar ijverigen secretaris een werkzaam bestaan.

Moge het bestuur voor Luit. Snijders, die binnenkort naar Nederland terugkeert, een hem waardig opvolger vinden.

Het half dozijn kan nog niet volgemaakt worden met Zuid-Afrika. Wel verrezen daar reeds 5 Afdeelingen, mede door de belangstelling die consul-generaal Knobel voor ons streven wist te wekken in verschillende deelen van Transvaal, maar tot Groeps-

[p. 75]

stichting of liever Groepsherrijzing kwam het nog niet, hoewel deze niet verre meer schijnt.

Moge ze spoedig werkelijkheid worden, opdat Z.-A. evenals voor den oorlog weer een groote kracht voor onze Stambeweging in den vreemde kunne worden. Twijfel daaraan is buitengesloten, waar de voormannen der Boeren door toetreding tot het A.N.V. hun sympathie hebben betuigd met ons streven, dat den Zuid-Afrikaner gaarne steunt in zijn vrije en zelfstandige ontwikkeling.

Wordt Zuid-Afrika weer een Groep, dan kan het ten hoogste 6 leden in het Hoofdbestuur afvaardigen, die op zijn bijeenkomsten voortdurend haar belangen zullen kunnen voorstaan en daarmede zal, hoewel in het bijzonder des voorzitters liefde voor Zuid-Afrika van algemeene bekendheid is, een leemte in het Hoofdbestuur zijn aangevuld.

Zelfstandige Afdeelingen en Vertegenwoordigers in het Buitenland.

Zelfstandige Afdeelingen werden in 1907 opgericht te Bloemfontein, Johannesburg, Potchefstroom, Shanghai, Smyrna en Zoutpansberg, waardoor het aantal klom tot 12.

Een Afdeeling te Singapore is in voorbereiding.

De Afd. Constantinopel, die ondanks haar klein ledental op haar moeilijken voorpost krachtig blijft waken voor de Ned. belangen in Turkije, verloor haar uitstekenden voorzitter, Dr. A. Coomans de Ruiter, door den dood. Zijn naam zal in ons Verbond blijven voortleven als van een Nederlander, die in den vreemde geheel zoon van zijn land bleef en de Nederlandsche belangen met alle kracht behartigde.

De Afd. Chicago heeft zich verdienstelijk gemaakt door pogingen aan te wenden aan de Universiteit aldaar een leerstoel in Ned. letterkunde en geschiedenis te verkrijgen. Den gunstigen uitslag hopen wij in het volgend jaarverslag te mogen boeken.

Er zijn thans 12 Zelfstandige Afdeelingen. Hier volgen haar namen en die der Secretarissen.

Berlijn: ‘Hollandsch Gezelschap’, C.H.F. van

Heusden, Lünenburgerstr. 10, Berlijn N.W. 52.

Bloemfontein: P.G.C. von Geusau, P.B. 553.

Buenos Aires: Vereen. ‘Wilhelmina’, H.J. Dubourcq, Suipacha 212.

Chicago: H. Jacobsma, 620 W. 14th Place.

Constantinopel: Gust. J. van Lennep, Passage Testa, Péra.

Johannesburg: D. Krabman, P.B. 1330.

Potchefstroom: A.H. Koomans, P.B. 123. Roseland-Chicago: G. Pon, 402 W. 110th Place.

Shanghai: H.W. Forbes, Whangpoo Conservancy Offices.

Smyrna: George Keun.

Stellenbosch: Prof. Dr. E.C. Godée Molsbergen.

Zoutpansberg: W. van Wijk de Vries, P.B. 56, Pietersburg.

Nieuwe Vertegenwoordigers werden benoemd te Frankfort a/d. Main, Genua, Havana (Cuba), La Guaira (Venezuela), Puerto Cabello (idem), Que (Angola, Z.W. Afrika), Santa Fé, Torréon (Mexico). Het vertegenwoordigerschap te Tapachula Chis werd verplaatst naar Buenavista de Cuellar, ook in de Rep. Mexico.

Opgeheven werden die te Ancon (Panama), Coro (Venezuela), Detroit (Ver. St. van N.-A.), Londen en Shanghai. De laatste omdat er een Afdeeling werd gesticht.

Het is 't Hoofdbestuur aangenaam als het tot een opheffing om die reden kan overgaan.

Aan de aftredende vertegenwoordigers, die om verschillende redenen niet langer hun betrekking konden vervullen, wordt hier hartelijk dank gezegd voor de diensten, die zij aan land en volk hebben bewezen.

We herinneren er aan, dat aan onze vertegenwoordigers inlichtingen kunnen worden gevraagd op handels- en ander gebied, mits men hen niet te lastig valle met persoonlijke aangelegenheden. Men bedenke, dat zij zich vrijwillig beschikbaar stelden en ze niet voor allerlei kleinigheden kunnen klaarstaan.

Aangenaam was het voor ons dat het Ministerie van Landbouw, Handel en Nijverheid samenwerking heeft gezocht met onze vertegenwoordigers en tot hen door bemiddeling van ons Hoofdbestuur het verzoek heeft gericht de Afd. Handel van het Ministerie geregeld handelsberichten te willen verschaffen voor haar weekblad ‘Handelsberichten’, waarvan een exemplaar aan al onze vertegenwoordigers wordt toegezonden.

Nog zij vermeld dat onze vertegenwoordiger te Genua, de heer H.F.C. Hennig benoemd werd tot Consul-Generaal der Nederlanden.

Hier volgen de namen der Vertegenwoordigers van het A.N.V. in het Buitenland, buiten de Groepsgebieden volgens den toestand op 1 Mei 1908:

Ahwaz (Perzische Golf): P.P. ter Meulen.

Barcelona (Spanje): Ary Kriens, Rembla de Catàluna 102.

Bethlehem (Oranje-Rivier-Kolonie): P. van Gent, voorloopig voor de heele Kolonie.

Buenavista de Cuellar - Distrito de Alarcon - Estado de Guerrero, Rep. Mexico: J. de Boer.

Caïro (Egypte) Th.F. van Vloten, Sharia. - El Magraby, P.B. 461.

Cardenas (Tabasco Mexico): Wm. C. de Wit.

Colon (Rep. Panama) J.J. Ecker Sr., koopman.

Davos-Platz: Dr. H.J. van Voornveld.

Genua: H.C.F. Hennig, p/a. Richards & Hennig, kantoor Piazza Demarini No. 1.

Havana (Cuba): M.M. Pinedo, Garcia Gonzalez, Calle Cuba 87.

Kaapstad, Kaapkolonie: Tijdelijk: H. Honig, Short Market Street 96.

Kansas City (Missouri): L. Heynecker, Gibraltar Building, Wyandottestreet.

Karlsbad (tevens voor Mariënbad): Dr. H. Breitenstein, Haus Nizza a/d. Alte Wiese.

La Guaira (Venezuela): L. Raven Jr., adres firma Hellmund & Co.

Luxor (Egypte): J.H. Insinger, Palmenburg.

Maracaibo (Venezuela): S.F. Duwaer, firma Breuer, Möller & Co.

Mexico D.F.: J. ten Napel, Postbus 1619.

Panama (Stad): Herman Pinedo, Postbus 14.

Philadelphia (Pensylvania V.S.): J. Bierens 3330, Lancaster Avenue.

Puerto Cabello (Venezuela): Charles Hellmund, vice consul der Nederlanden.

Qué, Caconda (Angola, Z.W. Afr.): P. v.d. Smit.

Rome: Dr. E. Brom, directeur van het Historisch Instituut, 72 Frederico Cesi.

Rosario de Santa Fé (Zuid-Amerika): G.A. Gulden, Calle Cordoba, esquina Maipu.

Salzbergen: J.H. Mekenkamp, Commies H. IJ.S.

San Francisco: E.J.F. van Hanswijk Pennink, 628 Montgomerystr., Kamer 230.

Teheran: J.P. de Hoog.

Tórren, Coah (Rep. Mexico): Frans Dingler, Apartado 274.

Venetië (Italië): Leopoldo Bizio Gradenico.

Yokohama (Japan): Wm. Holst & Co.

Het is een aantrekkelijk deel van den werkkring van het A.N.V. dat door de Zelfst. Afd. en Vertegenwoordigers wordt vervuld.

Er is hier echter nog een ruim veld voor uitbreiding.

Boeken-Commissie.

Onder de instellingen die het A.N.V. tot groote eer strekken, behoort ongetwijfeld de Rotterdamsche Boeken-Commissie, welke het afgeloopen jaar haar eerste lustrum herdacht en sedert haar oprichting reeds meer dan 100.000 Ned. boeken en tijdschriften in hoofdzaak naar Z.-Afr. zond, maar ook naar andere oorden van de wereld waar het Ned. element met een Ned boekerij gebaat is. Van groot belang zijn ook de wekelijksche krantenzendingen naar tal van zeemanshuizen in buitenlandsche havenplaatsen, waar

[p. 76]

onze matrozen, die vroeger in zulke steden geen Ned. lectuur vonden, nu het nieuws in 't buitenland in eigen taal kunnen lezen.

Het Hoofdbestuur brengt gaarne zijn dank aan den leider Dr. W. van Everdingen en zijn staf van medewerksters en medewerkers, voor hun veelomvattenden arbeid ook in het afgeloopen jaar.

Wie de B.-C. steunt door het bijeenbrengen van boeken en kranten, door giften of door het instellen van plaatselijke sub-commissies doet een zeer nuttig werk.

Voor meer bijzonderheden verwijzen we naar het belangrijk jaarverslag der Boeken-Commissie.

Neerlandia.

Het valt niet te ontkennen dat het eenvoudige orgaan van ons Verbond niet steeds een volledige afspiegeling geeft van de belangrijke werkzaamheid van 't Verbond. Maar nòch de leiding, die bij een onzer Hoofdbestuurders in vertrouwde handen is, nòch de medewerking uit verschillende oorden der wereld heeft hier schuld.

Naast het betrekkelijk hooge port voor maandbladen, die ons dwingen rekening te houden met 't gewicht, zijn de drukkosten hoewel matig berekend, niet gering voor 12 maal 12000 of bijna 150.000 nummers per jaar.

Men vergete bovendien niet, dat men lid is van het A.N.V. om het in zijn streven te steunen en dat men het maandblad ontvangt om op de hoogte te blijven van het voornaamste wat er in en buiten Nederland met betrekking tot ons stamleven voorvalt. Men bedenke dat men voor f2.50, waarvan slechts een klein gedeelte voor Neerlandia kan worden besteed, geen tijdschrift kan eischen dat, op mooi papier gedrukt, in woord en beeld de beste tijdschriften op zij streeft.

De bijdragen moeten hoofdzakelijk voor andere doeleinden worden gebruikt (zie de begrooting in Dec.-nr. 1907).

Het Hoofdbestuur zou niets liever willen, dan elke maand met zeer belangrijke, uitgebreide, fraai verluchte nummers uitkomen, met artikelen van onze voormannen op kunst-, nijverheids-, handels-, taal- en ander gebied, die naast het noodzakelijke Groeps- en Afdeelingsnieuws (de Groepen hebben recht op een bepaalde ruimte en hebben een eigen redactioneele verantwoordelijkheid) een overzicht onzer volkskracht konden geven, - het heeft reeds van den aanvang af van zulk een orgaan gedroomd, het hoopt ook wel op verwezenlijking, maar... dan moeten de inkomsten aanmerkelijk stijgen, niet enkel door ledenbijdragen, maar door bijzondere giften, bijdragen, erfstellingen enz., opdat er eindelijk eens kapitaal achter onze beweging kome als de onmisbare motor.

Dat we onder de tot zuinigheid nopende omstandigheden in 1907 met een De Ruijter- en een Bonairenummer voor den dag konden komen, mag zeker met eenige voldoening worden aangemerkt als een sturen in de goede richting.

Portret der Koningin.

Gedurende 1907 werden naar verschillende oorden in het Buitenland exemplaren gezonden van het groote gekleurde portret onzer Koningin.

Vooral op de Ned. Antillen werden ze gretig ontvangen en in grooten getale verspreid. Men moge daaraan in ons land minder behoefte gevoelen, in het Buitenland is het portret van het Hoofd van onzen Staat in een Ned. woning een zeer welkome versiering en in onze koloniën heeft het reeds verscheiden portretten van vreemde hoofden verdrongen, die bij gebrek aan eigen waren opgehangen.

Uitgaven van het A.N.V.

Als 11e uitgave van het A.N.V. verscheen een lijst van Ned. Leer- en Studieboeken en Tijdschriften, samengesteld onder toezicht van de Studentenafdeeling Leiden van het Algemeen Nederlandsch Verbond met medewerking van de Studentenafdeelingen Amsterdam (G.U.), Amsterdam (V.U.), Delft (in oprichting) en Utrecht van het A.N.V.

Een woord van grooten dank aan de samenstellers vinde hier een plaats.

Vacantieleergang te Leiden.

Van groot nut voor de verbreiding onzer wetenschap, welke zulk een goeden klank in het Buitenland heeft, maar ook voor de aaneensluiting der jongelingschap uit verschillende oorden van ons stamgebied is de vacantieleergang voor Vlamingen en Zuid-Afrikaners, die nu reeds 3 jaren door de wakkere Leidsche Studentenafdeeling, in onze oudste Academiestad is ingericht en meer en meer de aandacht van buitenlanders op onze vermaarde Universiteiten vestigt.

Wet op het Nederlanderschap.

Het Alg. Ned. Verbond zond een adhesie-adres aan dat der Kamer van Koophandel te Londen om deze wet te verbeteren in dien zin, dat men alleen door een positieve daad zijn Nederlanderschap kan verliezen.

Hoewel de Regeering het terugbekomen van het Nederlanderschap gemakkelijker en minder kostbaar heeft gemaakt, is het gewenscht voor de opvatting der gen. K.v.K., die ook de onze is, te blijven ijveren.

Ned. Taal- en Letterkundig Congres.

Het Hoofdcomiteit van het 29e (Brusselsche Congres) hield in de uitvoering der haar verstrekte opdrachten verband met het A.N.V. volgens het besluit van enkele voorgaande congressen. Ook was het Dag. Best. van 't Verbond de tusschenpersoon bij de vorming der voorloopige commissie voor 't XXXe Congres te Leiden.

Holl.-Belgische Commissie.

Deze Commissie, wier doel we hier niet nader behoeven te omschrijven is in den loop van 1907 in het leven geroepen en zoodanig samengesteld, dat voor onze belangen gewaakt kan worden. Zitting hebben o.a. in deze commissie de volgende leden van ons Hoofdbestuur: onze Voorzitter Dr. H.J. Kiewiet de Jonge, Jhr. O. van Nispen tot Sevenaer en Prof. Dr. Paul Fredericq.

Steun aan Kamers van Koophandel.

Aan de Kamers van Koophandel en Fabrieken in Nederland werd een rondschrijven gericht om deze op te wekken steun te verleenen aan die te Pretoria, door het lid worden te bevorderen en kosteloos monsters te zenden.

Het A.N.V. werd zelf lid met een bijdrage van f25. - 's jaars.

De meeste Nederlandsche Kamers van Koophandel in het Buitenland worden door het A.N.V. geldelijk gesteund.

Ned. scholen in het Buitenland.

Wil het A.N.V. op den duur aan zijn grootsch doel beantwoorden, dan zal het zijn aandacht hebben te wijden aan de Nederlandsche jeugd in het Buitenland, die van onderwijs in de moedertaal verstoken is. Het aantal der op dit gebied misdeelde kinderen is zeer groot, niet alleen nabij onze grenzen, maar ook in het verre Buitenland, zelfs in onze koloniën.

Als we gaan vergelijken en we zien b.v. wat Duitschland voor het onderwijs in 't Buitenland doet, dan maakt Nederland een treurig figuur.

De groote sommen die voor Ned. scholen in het Buitenland vereischt worden, maken een optreden van het A.N.V., dat over zulke beperkte middelen beschikt, uiterst moeilijk. Toch is er reeds een poging aangewend door den voorzitter, die in het najaar met eenige heeren te Antwerpen een samenkomst had om te beraadslagen over de mogelijkheid tot stichting van een Ned. school aldaar. Tot besliste resultaten is men nog niet gekomen, maar de aandacht van het A.N.V. blijft op dit punt gevestigd.

Moge ook de Ned. Regeering zich deze nationale zaak gaan aantrekken. Zij is van het hoogste belang.

Regeeringssteun.

Ten slotte vermelden wij nog met ingenomenheid, dat de Ned. Regeering dit jaar de subsidie van f3600. - aan het A.N.V. bestendigde.

[p. 77]

Overzicht van 't ledental.

Bij het opmaken van dit verslag bedroeg het aantal leden verdeeld over de Groepen en Afdeelingen:

Groep Nederland:	6309
Groep België:	1468
Groep Ned. O.-Indië:	1430
Groep Suriname:	360
Groep Ned. Antillen:	267
Alg leden in het Buitenland:	546
Zelfst. Afd. Berlijn:	50
Zelfst. Afd. Bloemfontein:	34
Zelfst. Afd. Buenos Aires:	88
Zelfst. Afd. Chicago:	33
Zelfst. Afd. Chicago-Roseland:	50
Zelfst. Afd. Constantinopel:	14
Zelfst. Afd. Johannesburg:	76
Zelfst. Afd. Potchefstroom:	45
Zelfst. Afd. Sanghai:	40
Zelfst. Afd. Smyrna:	17
Zelfst. Afd. Stellenbosch:	28
Zelfst. Afd. Zoutpansberg:	41
	_____
	10896

En met deze schijnbaar dorre opsomming van feiten is de geschiedenis van ons Verbond over 1907 in groote trekken beschreven. Voor hem die zich een oogenblik indenkt in den arbeid die hier gegeven werd door mannen en vrouwen, die toch overigens ook hun eigen maatschappelijke taak te vervullen hadden, voor dien zullen deze feiten een diepere beteekenis krijgen.

Wat gedaan werd, werd verricht uit drang en innerlijke overtuiging, uit diep besef van het recht van bestaan van den Nederlandschen stam.

Ten volle de grootheid en kracht van anderer nationaliteit kunnende eerbiedigen en waardeeren, gevoelen zij, dat de Nederlandsche stam zijn eigen verleden, zijn eigen heden en zijn eigen toekomst heeft.

Moedig dus voorwaarts!

De Alg. Secretaris,

Dordrecht, 1 Mei 1908.

Mr. W. DICKE.