Ergerlijk on-Nederlandsch.
Uit het R.K. Dagblad Het Huisgezin:
Verschenen is een Koninklijk Besluit, bevattende voorschriften ‘ten einde de richtige behandeling van strafzaken bij de krijjgsraden bij de landmacht zooveel mogelijk te bevorderen’.
Bedoeld is natuurlijk de Nederlandsche landmacht.
Men wrijft echter zijn oogen uit, als men dit Koninklijk Besluit leest, want zonder behoorlijke kennis van Fransch en Latijn is van dit Besluit geen sikkepit te begrijpen. Voor zeker 95 van de 100 Nederlanders is het een boek met zeven sloten.
Wij zullen dit met een paar sprekende voorbeelden toelichten.
De krijgsraad in een militair arrondissement draagt op verzoek van den auditeur-militair den provoost-geweldige op, zekeren militair in hechtenis te nemen, en zegt hem wat hij te doen heeft voor het geval de man voortvluchtig mocht zijn.
Ziehier in welke bewoordingen de krijjgsraad aan den provoost-geweldige dezen last verstrekt:
De krijgsraad in het...... Militaire Arrondissement te...... den fungeerenden provoost-geweldige bij denzelven krijgsraad hiertoe verzocht, salut!
Alzoo ons verzocht is bij den auditeur-militair in het...... Militaire Arrondissement,
dat......, oud...... jaren, enz.
(hier te laten volgen de motiveering van het verzoek van den auditeur-militair.),
weshalve de requestrant zich tot dezen krijgsraad wendde, verzoekende daarom onze provisie crimineel;
Zoo is het, dat wij u committeeren bij deze, dat gij terstond ten verzoeke van den voorschreven requestrant trekt ter plaatse daar gij den voorvoornoemden...... zuh kunnen vinden en bekomen en hem van wege Hare Majesteit de Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau enz., enz., apprehendeert en in goede bewaring brengt in een gevangenhuis daartoe geschikt om aldaar tegen hem geprocedeerd te worden als naar rechten.
En is het dat voornoemde...... voortvluchtig is en gij hem niet apprehendeeren mocht, zoo dagvaart denzelven bij openbare edicte ad valvas curiae in ordinaria forma van wege als boven, te komen in persoon voor ons tot zulken bekwamen dage als gij hem beteekenen zult, om aan te hooren zoodanigen eisch en conclusie crimineel als de requestrant ter zake voorschreven op en jegens hem zal willen doen en nemen en voorts te procedeeren als naar rechten, relateerende uw wedervaren in geschrifte.
Maar er zijn nòg fraaier staaltjes.
Wat zegt men bijvoorbeeld van onderstaanden zin, ontleend aan een ander schrijven van den krijgsraad aan den provoost-geweldige:
Alzoo wij voor het profijt van het eerste default, geobtineerd bij den auditeur-militair in het...... Militaire Arrondissement, r.o. impetrant van mandament crimineel tegen...... gediend hebbende als...... bij...... gedaagde en defaillant, den voornoemden impetrant r.o. geconsenteerd hebben een tweede mandament-crimineel met de clausule van apprehensie en edicte ad valvas curiae blijkens de akte hieraan geannexeerd.
De Nederlandsche woorden in dezen fraaien zin zijn dun gezaaid.
De provoost-geweldige heeft al een paar keeren zijn uiterste best gedaan om den schuldige te ‘apprehendeeren’, hem bij trommelslag gedagvaard en aan de hoofddeur van het gebouw, waarin de krijgsraad zitting houdt, zijn ‘akte van exploit’ doen ‘affigeeren’.
Het heeft niet gebaat. Toch geeft hij den moed niet op en de krijgsraad is zoo welwillend, hem op zijn verzoek tot een nieuwe dagvaarding te machtigen.
Dit geschiedt in den volgenden in koeterwaals geschreven brief:
Op heden compareerde voor den krijgsraad in het...... Militaire Arrondissement te......, de auditeur-militair in gezegd arrondissement, impetrant r.o. van mandament-crimineel, die gepresenteerd had op en jegens......, gediend hebbende als...... bij...... gedaagde in voorschreven cas, om verzoek te doen of het derde default te begeeren.
En vermits de gedaagde in persoon niet was gecompareerd verzocht de voornoemde auditeurmilitair het derde default en voor het profijt van dien, admissie om Intendit over te leggen en een vierde mandament-crimineel ex superabundanti, om hetzelve te verifieeren, met de clausule van apprehensie en edicte ad valvas curiae.
En verleent voornoemde krijgsraad mits dezen het verzochte derde defaut en, voor het profijt van dien, admitteert den impetrant r.o. zijn Intendit over te leggen met de verificatie daartoe dienende, en consenteert denzelven een vierde mandament-crimineel met de clausule van apprehensie en edicte ad valvas curiae, waarmede de gedaagde ten vierden male ex superabundanti gedagvaard zal worden om het Intendit te zien verifieeren en sententie te hooren pronuntieeren met intimatie.
Dat is nu eerst een taaltje, waarvan Nederlandsche ooren zullen tuiten.
Weinig minder mooi is ten slotte - we slaan veel over - het vonnis, in den vollen krijgsraad tegen een voortvluchtige ‘gepronuntieerd’:
De Krijgsraad enz.
Adjudiceert den eisch en conclusie door den impetrant r.o. bij het voorschreven intendit op en jegens den voornoemden defaillant gedaan en genomen:
Versteekt den defaillant uit krachte en voor het profijt van de voorgeschreven defaulten, te zijnen laste gedecerneerd, van alle exceptiën declinator, dilatoir en peremptoir, mitsgaders van alle weeren en detensiën, welke hij, gecompareerd zijnde, zoude heb-
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd