Neerlandia. Jaargang 10

Allerlei en mededeelingen.

Treurig.

In De Prins van 24 November staat bij een portret van mevr. Mann - Bouwmeester het volgende:

‘De anders toch zoo schoone en welluidende Nederlandsche taal is buiten onze landgrenzen totaal onbekend. Gevolg van de kleinheid en betrekkelijke onbeduidendheid van ons landje, in vergelijking met de overige rijken. Wij, Hollanders, die zoo prat gaan op ons roemrijk verleden, kunnen dit, allen nationalen trots, vaderlandsliefde, eigenwaarde-gevoel en meer van die ideale deugden ten spijt, onmogelijk ontkennen, zonder ons belachelijk te maken! Maar niets belet ons, het te betreuren. En voor oprecht betreuren is er meer dan voldoende aanleiding als men bij toeval eens bedenkt, wat deze hopelooze doodheid van het Nederlandsch wil zeggen voor de besten onder onze tooneel-artisten, die nu gedwongen zijn zich tevreden te stellen met de, waarlijk niet zoo bijster groote, waardeering hunner landgenooten en zich eens en voor altijd hebben te spenen van ook maar de flauwste hoop op eenige internationale bekendheid’.

Treurig staat boven dit stukje. En dat is het. Treurig dat een zoo verbluffende onwaarheid met zooveel zalving wordt voorgedragen. Alsof den schrijver de toestand dien hij schept, iets deerde, waar hij zich zoo onverschillig betoont tegenover de zooveel heuchelijker werkelijkheid! Hij heeft er eenvoudig de maling aan.

‘De anders toch zoo schoon en welluidende Nederlandsche taal is buiten onze landgrenzen totaal onbekend’. Kan het dommer? En Vlaanderen dan? En Zuid-Afrika? En gedeelten van Amerika? Zijn Nederlandsch Indië, Suriname en Curaçao wat de leidende bevolking betreft niet Hollandsch? Wordt op Java Hollandsch gesproken en verstaan of niet? In Paramaribo? In Willemstad? Hebben niet achtereenvolgens drie tooneelgezelschappen onze Oost bezocht en hebben zij daar een andere dan hun moedertaal gesproken? Is Justus van Maurik er niet verstaan en Royaards niet, Orelio niet, en zal Albert Vogel daar Fransch, Duitsch of Engelsch moeten spreken om te worden begrepen? Is het een roekeloosheid van Louis Bouwmeester om voor de tweede maal de ‘landgrenzen’ te overschrijden, buiten welke de ‘toch zoo schoone en welluidende Nederlandsche taal totaal onbekend is?’ En heeft het wakkere gezelschap dat pas uit de West is teruggekeerd daar gespeeld voor - och, het is te dwaas om zoo voort te gaan tegenover zooveel verbazingwekkenden onzin.

Neen, sedert eenige jaren is het Nederlandsch tooneelspelerhuis ontzaglijk vergroot. De afstanden zijn

[p. 312]

een hinderpaal, zeker; zij zullen ten gevolge hebben, ongetwijfeld, dat Indië haar vaste troep of troepen krijgt van Nederlandsche tooneelspelers. Antwerpen en Gent hebben hun eigen Nederlandsch tooneelgezelschap. In Kaapstad, in Stellenbosch, in Pretoria wordt in het Nederlandsch gespeeld, door liefhebberijgezelschappen wel is waar, en deels in Afrikaansch-Nederlandsch, toch in onze taal, al is die niet altijd de geschoolde, maar nog springlevende taal van het kleine moederland. Ernstig is reeds besproken in hoever eene reeks voorstellingen van twee Hollandsche tooneelspelers in Afrika raadzaam was; men spitste zich ginder reeds op hun komst. En Vogel zal daarheen gaan, terugkeerende uit de Oost, op weg naar de West en als de tijd het hem toelaat, naar het hart van de Vereenigde Staten.

Wij, Hollanders, wij gaan niet prat in den zin als de schrijver in De Prins het spottend wil doen voorkomen, op ons roemrijk verleden. Laat hij zich Emants' woord herinneren, dat ons verleden ons dikwijls beknelt, omdat wij het niet in alle opzichten waardig zijn. ‘Onze nationale trots, onze vaderlandsliefde, eigenwaarde-gevoel en meer van die ideale deugden’, - o toch zoo schoone taal! - verhinderen niet dat wij de gebreken zien van ons volk, maar wat wij niet doen, dat is wat de man van De Prins doet, en wat zoo velen doen, wij spelen niet op verzwakking door afbreken, wij trachten op te bouwen door te doen zien hoe het is, niet mooier makend maar ook niet onverdiend leelijker. Open oog voor onze kleinheid, open oog voor de bescheidenheid die deze eischt, maar open oog ook voor het feit dat wij op geen gebied te klein zijn om iets te deugen.

En, daar het hier toch voornamelijk om tooneelspelers en voordragers te doen is, ondanks onze taal is Bouwmeester' naam in Parijs roemrijk bekend, speelde de Nederlandsche Tooneelvereeniging met Willem van Zuylen in Berlijn en gaan Nederlandsche sprekers en tooneelspelers over onze Zuidergrens en Vlaamsche over hun noorder - als taalgenooten voor wie de ‘landgrenzen’ niet bestaan.

Maar De Prins wist van den prins geen kwaad.