Logo DBNL
Neerlandia. Jaargang 10 (1906)

Neerlandia. Jaargang 10

(1906)– [tijdschrift] Neerlandia–rechtenstatus Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Verslag van de Boeken-commissie over 1905.

Adres van den 1en Secretaris: 206 Mathenesserlaan, Rotterdam.

Adres voor toezending van boeken: Boekenhuis, 63 van der Duynstraat, Rotterdam.

 

Evenals het vorige jaar wenschen wij ook thans ons jaarverslag te openen met een woord van dank aan allen, die ons door hun giften in geld of boeken geholpen hebben bij ons streven om Nederlanders in den vreemde en onze Stam- en Taalverwanten in Zuid-Afrika in staat te stellen, Nederlandsche boeken, tijdschriften en couranten te lezen.

Algemeene Opmerkingen.

In den loop des jaars is er in de samenstelling onzer Commissie eenige wijziging gekomen. De heeren Th. Nolen, voorzitter en C. van Son, lid der Commissie, traden wegens drukke werkzaamheden uit ons midden. Vooral den afgetreden voorzitter, die mede de Commissie in 't leven hielp roepen, past hier een woord van hulde en dank voor al wat hij voor ons werk gedaan heeft!

Het Hoofdbestuur verleende den heeren Nolen en van Son onder dankbetuiging het gevraagd ontslag en benoemde op onze voordracht tot nieuwe leden: Kolonel J.B. Verhey, voorzitter der Afdeeling Rotterdam en Mej. A. van Zelm van Eldik. Beiden namen de benoeming aan. De heer Verhey werd vervolgens tot voorzitter gekozen.

Sedert September 1905 geeft de Boeken-Commissie zooveel mogelijk elke maand in Neerlandia enkele mededeelingen over haren arbeid. Wij koesteren de hoop, dat dit middel almede de belangstelling in ons werk moge bevorderen. Onze afdeedeelingen toonen nog maar te min onze B.-C. te kennen en te willen steunen. Het persoonlijk bezoek van afgevaardigden der afdeelingen aan ons Boekenhuis kan in dezen veel nut stichten. Slechts enkele malen genoten wij de eer van een dergelijk bezoek.

Mochten wij in een vorig verslag wijzen op een sterke vermeerdering der gewisselde stukken met binnen- en buitenland, ditmaal moeten wij gewagen van een zóó groote toename, dat ons archief nu reeds tusschen de twee en drie duizend ingekomen stukken telt. De aanstelling van een adjunct-secretaresse was dan ook een dringende eisch. Hierdoor is het getal personen, die in hun vrijen tijd geregeld op het bureau van den 1sten secretaris werkzaam zijn, gestegen tot vier.

Het getal aanvragen om boeken neemt nog altijd en uit alle deelen der wereld toe, en is grootendeels oorzaak der zeer drukke werkzaamheden van onze B.-C. en van het secretariaat in 't bijzonder. Daarbij komt, dat onze Commissie allengs overal, zoowel in ons land als daarbuiten, bekend geworden is en voortdurend op allerlei wijzen met vragen, aanbiedingen, verzoeken om inlichtingen enz. overstelpt wordt. Door haar kaartenstel nog belangrijk uit te breiden houdt de Commissie intusschen nauwkeurigheid en eenheid in haar ingewikkelde administratie.

Werkkring.

Ten opzichte van den werkkring der B.-C. valt op te merken, dat deze in 't afgeloopen jaar aanmerkelijk is uitgebreid, met name over Zeemanshuizen en Nederlandsche Kolonies in den vreemde. In het vorige jaarverslag werd er reeds op gewezen, dat er couranten en tijdschriften werden verzonden naar een Zeemanshuis te Antwerpen.

In den loop van 1905 is echter het aantal Tehuizen voor Zeelieden, die door ons van lectuur worden voorzien, zeer toegenomen. Door groote aanplakbiljetten, welke aan onze Consuls in vreemde havenplaatsen en aan waterschouten, zeemanshuizen en tal van stoomvaart-maatschappijen hier te lande gezonden zijn, met het verzoek deze op een in 't oog vallende plaats in hun kantoren op te hangen, wordt nu aan de zeelieden bekend gemaakt, waar ze Nederlandsche boeken, couranten, enz. ter lezing kunnen vinden. Eerst echter was aan de Consuls verzocht, ons te willen inlichten, welke inrichtingen naar hun meening in aanmerking kwamen om lectuur van ons te ontvangen. Door allen is aan dit verzoek voldaan en zoodoende worden nu naar een twintigtal havenplaatsen, waar geregeld Nederlandsche zeelieden vertoeven, wekelijks couranten en - voor zoover de voorraad strekt - ook een paar tijdschriften verzonden. Bovendien hebben alle Tehuizen nog een kist boeken (romans, novellen, reisverhalen enz.) gekregen. Dat de kosten, aan de geregelde courantenverzendingen verbonden, een aanmerkelijk bedrag vormen, behoeft wel niet te worden opgemerkt. Steun van alle belangstellenden, om ook dit deel van ons werk nog meer te kunnen uitbreiden, is daarom zeer gewenscht.

De volgende Tehuizen worden door ons geregeld van Nederlandsche couranten voorzien:

Sailor's Rest te Antwerpen en te Genua (dit laatste eerst sedert den aanvang van 1906).

Sailor's Home te Hongkong, Hull, Liverpool en Singapore.

Seemannshaus te Hamburg en Riga.

Seemannsheim te Stettin, Dantzig, Königsberg, Emden, Geestemünde, Reval en Buenos Aires.

Seemannsmission te Kaapstad.

Fischer- und Schifferstube te Altona.

Kaiserin Maria's Seemanns-Institut te St. Petersburg.

Seamen's Institute te Smyrna,

alsmede de eerste der volgende kolonies van Nederlanders in den vreemde:

de Vereeniging ‘Eensgezindheid’ en de ‘Netherlands Club’ te Londen;

de Hollandsche Club te Johannesburg.

Ook ontvingen deze alle een kist boeken, behalve (op verzoek) St. Petersburg. Daarenboven werden nog boeken gezonden aan den Consul te Marseille (voor een Engelsch en een Scandinavisch Tehuis); Sailor's Home te Kaapstad; Seamen's Hospitaal te Greenwich; Christ. Nederl. Zeemansbond te Londen; en een enkel maandschrift geregeld naar een Nederlandsche kolonie te Somerset Oost (K.K.)

In de eerste maanden van 1906 is het aantal havenplaatsen, waarheen waarschijnlijk couranten en boeken gezonden worden, weer belangrijk toegenomen, daar een aanvullingslijst van Z.Ex. den Minister van Buitenlandsche Zaken ontvangen werd, die ons aanleiding gaf de betrokken consulaire ambtenaren in 6 havens van Noord-Amerika en Australië om de gebruikelijke inlichtingen te verzoeken. Antwoord daarop was bij 't verzenden van dit verslag nog niet ontvangen1). Ook 't getal kolonies van Nederlanders in den vreemde, die wij zullen helpen met wekelijksche lectuur, staat weer uitgebreid te worden.

Om aan onze bemoeiïngen aangaande de Zeemanshuizen nog grootere bekendheid te geven zijn ook aan Zijn Exc. den Minister van Marine, aan de drie Directeuren en Commandanten der Marine hier te lande, en aan den Commandant der Zeemacht, Chef van het Departement van Marine in Ned. Indië mededeelingen gedaan en plakkaten gezonden, hierop betrekking hebbende. Aan deze autoriteiten en aan de Directies der particuliere stoomvaartmaatschappijen is voorts het verzoek gericht hun gezaghebbers door middel van kleinere, haar toegezonden plakkaten in kennis te stellen van de aanwezigheid van Nederlandsche lectuur in de buitenlandsche havenplaatsen, opdat zulks aan de schepelingen kan worden medegedeeld.

Het is ons een oprechte voldoening te mogen verklaren, dat wij zoowel blijkens ontvangen brieven van Consuls en Directies van Zeemanshuizen, als blijkens vele (in Maart 1906) ontvangen jaarverslagen - in afschrift - der Consuls aan den Minister van Buitenlandsche Zaken een bijzonder goed werk verrichten met dezen steun aan den Nederlandsche Zeeman of kolonist in den vreemde. Reeds getuigden wij hiervan in verschillende onzer Mededeelingen in Neerlandia, en behoeven wij dat dus hier niet uitvoerig te herhalen. Genoeg zij het, er aan te herinneren, hoe enkele Consuls ons berichtten, dat de Zeemanshuizen zulke belangstelling ook van andere nationaliteiten wenschten te ondervinden. Ook werden ons jaarverslagen der Tehuizen toegezonden. Het bezoek van Nederlanders aan de Tehuizen en de belangstelling in werk en streven van het A.N.V. werd derhalve op deze wijze niet weinig verlevendigd - een voldoening, die ruimschoots opweegt tegen den inspannenden arbeid, die van ons bij de vervulling van dit deel onzer taak gevorderd wordt!

Voorts is ten opzichte van den werkkring onzer B.C. op te merken, dat het in het vorige jaarverslag medegedeelde plan tot het stichten van Rondgaande Boekerijen in den voormaligen Vrijstaat tot uitvoering gekomen is.

Twaalf districten hebben - na overleg met ZHEd. oud-President Steyn - elk een kist met boeken gekregen, die met zorg zijn uitgezocht, daar natuurlijk in geen der kisten hetzelfde boek mocht voorkomen. De boeken worden n.l. eenmaal per jaar in de verschillende districten onderling geruild.

Verder hebben ook een aantal takken der Afrik. Christ. Vrouwen-Vereeniging in de Kaap-Kolonie zich tot ons gewend met het verzoek om lectuur, (evenals dat nog voortdurend door tal van Debatsvereenigingen, bibliotheken, onderwijzers en particulieren in Zuid-Afrika gedaan wordt). Aan het verzoek zou gevolg gegeven worden.1) Nog altijd blijft, - hoe kan 't anders? - Zuid-Afrika de meeste aanvragen om boeken zenden.

Een nieuw arbeidsveld opende zich voor ons in Oost-Indië.

Op verzoek van 't Groepsbestuur besloten wij een proefkist gereed te maken ten behoeve der ‘door de afdeeling Batavia opgerichte leesgezelschappen voor minvermogende Europeanen.’ De bedoeling was ‘eenvoudige, aangename lectuur’ te ontvangen. Het plan is op die wijze later meer kisten gereed te maken voor alle plaatsen, waar zulks gewenscht wordt.2)

Voor West-Indië zullen in 1906 aanvullingskisten gereed gemaakt worden, ten behoeve der bibliotheken op Aruba, Bonaire en St. Eustatius. In 't afgeloopen jaar werd op verzoek van Groep Suriname een kist boeken naar Paramaribo gezonden om te dienen als prijzen op de scholen.

Werkzaamheden.

De werkzaamheden in het Boekenhuis zijn in hoofdzaak dezelfde gebleven. De dames en heeren, die ons helpen, vervullen met de grootste toewijding hun taak. Onze hartelijke dank zij hun daarvoor hier gebracht.

Het inzamelen van boeken gaat niet meer zoo vlot als vroeger. Wel ontvangen we nog belangrijke schenkingen, maar de groote stroom heeft opgehouden te vloeien. Bestuurders van leesgezelschappen zouden we de vraag willen stellen: Bestaat er geen mogelijkheid ons de gelezen boeken en tijdschriften te schenken? En zouden anders de leden van het A.N.V., die lid zijn van zulk een gezelschap, die lectuur niet te onzen behoeve willen aankoopen? Enkelen doen dat reeds.

De aankoop van boeken heeft dit jaar nog meer bedragen dan het vorige. Zoo hebben we een paar malen een groote partij oude romans gekocht. Doch ook nieuwe boeken hebben we gekocht, zoodat we nu ook een afdeeling ‘uitgezochte lectuur’ hebben uit de afdeelingen I, III, IV en VI (jongens- en meisjesboeken; romans, novellen, enz.; boeken voor ontwikkelden; stichtelijke boeken).

Ook voor rubriek XI (Zuid-Afrikaansche lectuur) moet bijna alles gekocht worden.

Een belangrijke aanwinst is ook afdeeling IX (zang en muziek) geworden. Door inteekening op nieuwe en aankoop van reeds verschenen bundels

Nederlandsche zangstukken is onze voorraad flink vermeerderd, waardoor wij ook aan de steeds toenemende aanvragen om muziek kunnen voldoen.

Het sorteeren der boeken, het in- en afschrijven, het inpakken en de verzending gaan geregeld door op dezelfde wijze als in het vorige jaarverslag beschreven.

Verzonden kisten.

Telt men bij de door ons in 1905 verzonden kisten nog enkele, die eerst in dat jaar, hoewel vroeger verzonden, een eigenaar kregen - omdat de oorspronkelijke aanvrager overleden was, of om andere redenen voorbijgegaan moest worden1) - dan verkrijgt men een getal van niet minder dan 141 kisten. De cijfers voor 1903 en 1904 zijn - indien evenzoo beschouwd - onderscheidenlijk 97 en 77. Te zamen zijn dus tot Januari 1906 reeds 315 kisten verzonden, inhoudende omstreeks 65.000 boeken.

Hier volgt een opgave der kisten voor 1905:

 

In Januari aan 12 Debatsvereenigingen in de Kaap-Kolonie, gevestigd te:

Klipfontein, Venterstad,
Philipstown, Pearston,
Marshall's Kraal, Maraisburg,
Vischgat, Cradock,
Bedford, Albany,
Colesberg, Kaimansgat.

De kisten werden verzonden door bemiddeling van onzen correspondent, den heer W. Hovy te Steynsburg.

 

In Februari aan 10 Debatsvereenigingen in de Kaap-Kolonie, n.l. te:

Lady Grey, Kleinplaats,
Burgersdorp, Rietrivier,
Molteno, Graaff Reinet,
Somerset Oost, Maraisburg,
Aberdeen, Stuurmanskuilen,

en aan de Hollandsche kolonie te Somerset Oost. (alle door bemiddeling van W. Hovy, Steynsburg).

 

In Maart aan:

Ds. Dr. Haarhoff, Maitland, K.K.
Alb. H. Kooyker, Vogelfontein, Tr.
Ds. H. van Broekhuizen, Kuilsrivier, K.K.
Ds. P.S. van Heerden, Ladybrand, O.R.K.
Herm. J. Hollenbach, Ermelo, Tr.
J. Fourie, Bloemfontein, O.R.K.
Ph.A. van Achterbergh, Lijdenburg, Tr.
Dames Greyling, Ermelo, Tr.
H. Visscher, Pretoria, Tr. (4 stuks).
Ds. P. du Toit, Edenburg, O.R.K. (2 stuks).

In April aan:

 

W.P.J. Poën, Vrijheid, Natal.
G.W. Teves, Holfontein, Tr.
W. Pachoniek, Rustplaats, Tr.
Chr. L. du Plessis, Welverdiend, Tr.
J. Koltzow, Zandrivier, Tr.
Joh. Meyaard, Vrijheid, Natal.
G. Stevens, Lijdenburg, Tr.
K.J. Fischer, Bethal, Tr.
Chr. J.W. Hauptfleisch, Campbell, K.K.
G. v. Moerkerken, Witkop, Tr.
R. Hoekstra, Potchefstroom, Tr.
M.J. Luus, Middelburg, Tr.
L.A. Schoonees, Worcester, K.K. (2 stuks).
H. Vrugt, Eikenhof, Tr.

 

In Mei aan:

M. van Enter, Carolina, Tr.
Publ. Leeskamer, Caledon, K.K.
Melaatschen-Kolonie, Robbeneiland, K.K.
D.J. Dubber, Bonnefooi, Tr.
Mej. S. Kuipers, Bloemfontein, O.R.K.
Fl. P. Coetzee, Mill Vale, Tr.
J.F. Lohmann, Lichtenburg, Tr.
T. Kleynenberg, Pietersburg, Tr.
H. van Putten, Krugersdorp, Tr.
A. Stafleu, Rhenosterfontein, Tr. (2 stuks).
C.B. Otto Jr., Kafferskraal, Tr.
P.A. Venter, Rustenburg, Tr.
P.B. de Bruyn, Christiana, Tr.
Pretoria Oost-Eindschool-Ver., Pretoria, Tr.

 

In Juni aan:

Ds. Paul Roux, Senekal, O.R.K.
Ds. C. Fraser, Philippolis, O.R.K.
Bestuur v.d. Bibliotheek, Lindley, O.R.K.
Ds. W.J. Knobel, Hartebeestfontein, Tr.
J.E. Risseeuw, Parijs, O.R.K.
C.A. v. Niekerk, Paardekraal, O.R.K.
Jac. de Villiers Joubert, Chr. Jongel. Vereen., Christiana, Tr.
Gideon Smith, Nijlstroom, Tr.
B. W Niehaus, Elsburg, Tr.
Mevr. C.J. von. Kloëg, Pelgrimsrust, Tr.
M. Roest van de Zande, Belfast, Tr.

 

In Juli aan:

 

A.A. van Wijk, Roodepoort, Tr.
J.S.M. Rabie, P. Maritzburg, Natal.
J. de Kiewit, Germiston, Tr.
F. Albers Jr., Nooitgedacht, Tr.
J. van Rhijn, Witpoort, Tr.
Ds. J.P. v.d. Spuy, Reitz, O R.K.
Ds. J.P. Liebenberg, Chr. Jongel. Ver., Bethal, Tr.
H.P. Retief, Somerset Oost, K.K.
J.A. v. Nieker, Chr. S.V. Villiers, O.R.K.

 

In October aan Zeemanshuizen te:

Kaapstad, Reval,
Hongkong, Riga,
Singapore, Smyrna,
Hamburg, Marseille,
Stettin, Greenwich,
Dantzig, Londen,

Königsberg, Hull,
Emden, Liverpool,
Altona, Buenos Aires,
Geestemünde,  

en aan: de Vereeniging ‘Eensgezindheid’, te Londen, de Hollandsche Club te Johannesburg, Tr., en aan de Zuid-Afrikaansche Studenten-vereeniging, Edenburg, Schotland.

 

In November aan:

Mevr. I. Haarhoff, Pretoria, Tr.
W.R. v.d. Wal, Rustplaats, Tr.
H. Brummelkamp, Boschfontein, Tr.

Benevens 12 kisten voor Rondgaande Boekerijen in den voormaligen Vrijstaat, beheerd door:

Ds. A.A.S. Albertijn, Rouxville,
Ds. P.S. van Heerden, Ladybrand.
Ds. C.J. Snijman, Thaba Nchu.
Ds. C.D. Bam, Fauresmith.
Ds. J.D. Kestell, Ficksburg.
Ds. Becker, Bethulië.
Ds. J.A. Pienaar, Bultfontein.
Ds. C. Fraser, Philippolis,
W.F.K. Wethmar, Harrismith.
Ds. Thom, Frankfort.
Ds. Perold, Jacobsdal.
Ds. J.A. du Plessis, Reddersburg.

 

In December aan:

 

Groep Suriname, Paramaribo.
C.G. Joubert Jr. Klipdrift K.K.
J.G. Marais, Zuurfontein, K.K.
Ds. F. Hamersma, Postma's burg, K.K.
E. Scholtz, Spijtfontein, K.K.
C.H.O. Marais, Graaff Reinet, K.K.
A.C.J. Calitz Sr. Kruisrivier, K.K.
Weich en van Heerden, Nw. Betherda K.K.
Joh. C. Pretorius, Senekal, K.K.
J C. Coetzee Sr, Pearston, K.K.
Joh. Grobler Sr., Burgersdorp, K.K.
J.W. de Villiers, Jansenville, K.K.
G.J. Fourie, Molteno, K.K.

(Deze 12 kisten voor de Kaap-Kolonie weder door bemiddeling van den heer W. Hovy te Steynsburg).

Ook dit jaar vond de verzending der kisten tot onze tevredenheid plaats; uit de daarop ontvangen antwoorden bleek ons veelal ondubbelzinnig, hoe bijzonder onze boeken alom op prijs gesteld worden.

Betrekkingen met den Boekhandel.

Uit het onder ‘aankoop van boeken’ opgemerkte is reeds af te leiden, dat onze betrekkingen met boekhandelaars zich steeds uitbreiden. Ook van hen ondervonden wij niets dan welwillendheid.

De opmerking uit ons vorig verslag, dat het ons genoegen deed te kunnen zeggen, dat we meer en meer de tusschenpersoon werden, tot wie bestellingen worden gericht, zouden we hier kunnen herhalen. Vaak werden ons uit Zuid-Afrika niet onaanzienlijke sommen gelds gezonden, met 't verzoek, daarvan al of niet bepaald, aangegeven werken te koopen en te zenden.

Betrekkingen met bevriende vereenigingen.

Onze betrekkingen met deze bleven van den meest vriendschappelijken aard. Met nog twee vereenigingen knoopten we nieuwe banden aan: het Herman Coster-fonds en de Nederlandsche Maatschappij tot handhaving van stamverwante belangen in Zuid-Afrika.

 

Aan het eind van ons verslag gekomen spreken wij de hoop uit, U opnieuw te hebben mogen overtuigen van het groote gewicht, dat aan een krachtig voortbestaan van onze Boeken-Commissie verbonden is. De hoogste belangen van Nederlanders en Nederlandsche Stam- en Taalverwanten worden aldus door 't Algemeen Nederlandsch Verbond behartigd, en 't is onze innige wensch hieraan onverdroten te mogen voortarbeiden!

De Boeken-Commissie:

J.B. Verhey, Voorzitter.
Dr. W. Van Everdingen, 1e Secretaris.
J.J. Griss, 2e Secretaris.
Dr. H.C.H. Moquette, Penningm.
A. van Zelm van Eldik.

Vorige Volgende