Neerlandia. Jaargang 6

Het Congres te Kortrijk.

Ofschoon eerst in het vorige jaar het 26^ste Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres te Nijmegen gehouden was - juist even vóór dat te Kortrijk verschenen de Handelingen van dit congres, ten gevolge van verschillende omstandigheden in allesbehalve onberispelijken vorm, bij de firma Malmberg te Nijmegen - gaf het vieren van den Sporenslag te Kortrijk aanleiding tot het houden van het 27^ste reeds in dezen zomer, 20-24 Augustus.

Het was de bedoeling dit congres te maken tot een Nederlandschen ‘stamdag’, op welken zoo mogelijk alle deelen van den ‘Dietschen’ stam, in Europa, Afrika, Amerika, Azië verspreid, hunne gemeenschappelijke stambelangen zouden kunnen bespreken. Op de laatste congressen was eene zekere kwijning van de behandeling der taal- en letterkundige belangen, waarover men vroeger bijna uitsluitend had gesproken, onmiskenbaar; te Nijmegen was het, ook onder invloed van het Algemeen Nederlandsch Verbond, duidelijk geworden, dat de congressen, wilden zij zich op den duur handhaven, zich in eene meer algemeene richting moesten ontwikkelen. Reeds het program van dit congres toonde aan, dat de leiders ervan met kracht in die nieuwe richting hadden gewerkt: het aantal der eigenlijke taal-, letter- en geschiedkundige onderwerpen, in de drie afdeelingen te behandelen, was bijzonder klein; in die voor de algemeene vergaderingen trad het stambewustzijn zeer op den voorgrond. Het was dan ook geen wonder, dat reeds in de eerste algemeene vergadering de behoefte werd uitgesproken aan eene ‘vierde’ afdeeling, die in het bijzonder zou gewijd zijn aan de ‘stambelangen’, al zou het zeker voor het vervolg overweging verdienen deze te behouden voor de algemeene vergaderingen, waaraan alle bezoekers te gelijk kunnen deelnemen. Het openingswoord van den algemeenen voorzitter, Dr. Julius Sabbe, bewoog zich dan ook in deze richting, wijzend op de herdenking van den Sporenslag, die schitterende nationale zege, en op de gemeenschappelijke belangen van Vlaming en Noord-Nederlander, van Zuid-Afrikaan en Nederlander in de verstrooiing. De gloeiende taal van ds. Van Broekhuizen, de aandrang van dr. Gunning en dr. Mansvelt wekte nieuwe geestdrift voor de zaak van Zuid-Afrika vooral, zich uitend in ruime offervaardigheid ten behoeve van het zoo bedreigde volksbestaan; de geestvolle rede van ds. Henry Beets uit Amerika schonk nieuw inzicht in de belangen en wenschen van de Nederlandsche kolonisten aldaar, die zoo niet de taal dan toch den geest van Nederland willen handhaven. De taal,

[p. 111]

in het bijzonder de door velen hier te lande en in Zuid-Afrika gewenschte vereenvoudiging van de spelling, was het onderwerp eener breede door dr. Buitenrust Hettema, dr. Kluyver, mr. Prayon - Van Zuylen en prof. Fredericq gevoerde discussie, die nu en dan hartstochtelijke betuigingen te voorschijn riep, vooral toen de Vlamingen een beroep deden op de hulp der stamgenooten om hun strijd tegen het Fransche element niet te bemoeilijken door het opwerpen van nieuwe twistvragen, die voor de verschillende deelen van den Nederlandschen stam verschillend beantwoord schijnen te worden. De schitterende betooging in de geboorteplaats van Peter Benoît, het nabijgelegen Harelbeke, de welgelukte wat zwaar gevulde muziekavonden, waar uitsluitend Nederlandsche muziek ten gehoore werd gebracht - alles droeg hetzelfde karakter; de gezamenlijke tocht naar Brugge om de groote tentoonstelling der Nederlandsche ‘primitieve’ kunst te bezoeken viel in dezelfde lijn. De Sporenslag zelf, waaraan in de geschiedkundige afdeeling eene warme discussie was gewijd, trok in de algemeene vergadering aan het slot weinig aandacht meer, in weerwil van de scherpe en wel gedokumenteerde toelichting door Dr. Fris uit Ostende. In het algemeen kan men zeggen, dat het doel van het congres - verlevendiging van het gevoel van samenhang der deelen van den Nederlandschen stam - wel bereikt is Bovendien was het voor een scherp oog reeds tijdens het congres bemerkbaar, dat de invloed van het congres in het zeer verfranschte Kortrijk van groot gewicht kan zijn voor de verbreiding der ‘Vlaamsche’ d.i. der Nederlandsche taal in België, het stambelang, waarop de stichters dezer congressen van het begin af het oog hebben gehad. De onvermoeide secretaris van het congres, de jonge Kortrijksche advocaat Matton, kan ook in dit opzicht tevreden zijn over den uitslag zijner bemoeiingen, die zoo krachtig hebben gestrekt tot het welslagen van dezen door bijna 1000 deelnemers, waaronder bijna 200 Noord-Nederlanders, bezochten ‘landdag’.

Museum.

P.J Blok.