Neerlandia. Jaargang 4

Ingezonden

Vereenvoudiging van de schrijftaal.

Aan Mevrouw de Baronesse H. van Hogendorp - de Geer!
Geachte Mevrouw!

Vergun mij - naar aanleiding van uw artiekel in Neerlandia No. 10 - uw aandacht te vestigen op een onderwerp, dat mij zeer ter harte gaat.

Uw stuk gewaagt noch van de Kollewijnse schrijftaal-vereenvoudiging, noch van dergelike pogingen elders gewaagd om de geschreven taal meer in overeenstemming te brengen met de gesproken taal. Ik mag dus aannemen, dat u van een en ander nooit iets vernomen heeft en alleen daardoor er toe gebracht werd tegen de schrijftaal-vereenvoudiging argumenten aan te voeren, die àl te versleten zijn om nu nog een weerlegging te behoeven. Neerlandia is ook niet het geschikte blad om spellingkwesties uitvoerig in te behandelen. Daar ik echter deze gelegenheid niet ongebruikt voorbij wil laten gaan om te trachten een beschaafde en ontwikkelde tegenstandster van de schrijftaal vereenvoudiging tot een betere beschouwing van de kwestie te bekeren, neem ik de vrijheid u te wijzen op eenige zonderlingheden in uw optreden voor de belangen van een m.i. verouderde schrijfwijs.

Ik zal mij beperken tot het stellen van enige vragen.

U schrijft, dat Neerlandia stukken plaatst, waarin ‘heerscht wat spelling en taalregels aangaat de grootst mogelijke ongebondenheid.’

Waarom is een schrijfwijs ongebonden, die andere banden en andere wetten en andere regels als juist erkent dan de uwe doet?

U schrijft, dat onze Nederlandse taal recht heeft op een plaats in de rij der beschaafde Europese schrijftalen en daartoe behoeft ‘een^*) vasten vorm, een geheel van taal, regels en wetten, dat bindend is voor ieder, die schrijft voor het publiek.’

Moeten die vorm, die regels, die wetten dan nooit veranderen? Is levenloosheid een teken van beschaving? Kunnen we tans nog al de taalregels van een paar eeuwen geleden gebruiken? Of is beschaafd-leven juist een gestadig-veranderend-zich-aanpassen aan steeds-zich-wijzigende behoeften, en moeten vormen, regels, wetten zo dikwijls veranderd worden als de noodzakelikheid van een verandering zich doet gevoelen? -

U trekt te velde tegen een schrijftaal, ‘die doet denken aan de taal onzer volksbuurten.’

Met welk recht noemt u de taal der vereenvoudigers de taal onzer volksbuurten? Integendeel streven de vereenvoudigers er naar de schrijftaal meer en meer in overeenstemming te brengen met de beschaafde spreektaal en wie doet dit niet? Waarschijnlik u, mevrouw! Immers, u schrijft o.a. Hollandsch en u - beschaafde vrouw - zegt vermoedelik: Hollands. U schrijft: in den laatsten tijd en u - beschaafde vrouw - zegt vermoedelik: in de laatste tijd. -

U schrijft. ‘En dus komt men tot de ongerijmdheid, dat onze schrijvers, zij die voorgaan en voorlichten op den weg van kennis, een vorm^*) voor hunne gedachten kiezen, die oog en oor beleedigt voor wie den inhoud het best kan verstaan, en dat tevens den onbeschaafden lezer, door hunne spelling op een dwaalspoor gebracht, eigen slordige onwelluidende uitspraak gaat beschouwen als de Nederlandsche taal.’

Weet u wel, dat deze zin allerbeledigendst is voor oog en oor van iemand, die beproeft de inhoud er van te begrijpen; maar die geen raad weet met ‘den weg van kennis’ en de derde of vierde naamval van den onbeschaafden lezer? -

U schijft: u kan u niet voorstellen, dat alleen het taalgebied een uitzondering zou maken op de waarheid, dat in de ontwikkelingsgang van de mensheid gebondenheid aan wet en regel hoger staat dan ongebondenheid.

Gelooft u dan, dat een schrijftaal-vereenvoudiger geen wetten en regels kent, omdat hij wetten en regels erkent, die u niet ziet, maar toch bestrijdt?

*) Waarom schrijft u hier niet eenen? Vereenvoudigt u ook al?

*) Waarom schrijft u hier niet eenen? Vereenvoudigt u ook al?

[p. 146]

En meent u voor wetten en regels te mogen opkomen, die u zelf niet eerbiedigt?^**) -

U schrijft: ‘ook den vreemdeling, die onze schrijftaal wenst aan te leeren en te gebruiken worden zoodoende onnoodige moeilijkheden in den weg gelegd, wanneer naar gelang van het boek dat hij openslaat, het woord, dat hij meent te kennen een^*) anderen vorm vertoont.’

Zou u de moeite willen nemen er eens over na te denken of het aanleren van onze taal voor een vreemdeling niet integendeel zeer wordt vergemakkelikt door het verwijderen van allerlei overbodige letters, die hij in de spreektaal nooit hoort en door het steeds weergeven van ongeveer gelijke klanken door dezelfde tekens? -

U schrijft: ‘de meening, dat verwaarloozing van vaste vormen de verspreiding onzer taal in de hand zal werken, is verder ook in strijd met de praktijk. Het Engelsch’ enz:

Voelt u niet, dat de verbreiding van het Engels over de hele wereld niets met de spelling van het Engels heeft uit te staan? En heeft u ook nooit gehoord van de grote moeilikheden, die juist de lastige en onlogiese schrijfwijs van het Engels aan ieder in de weg legt, die genoodzaakt is het Engels aan te leren, omdat het door de Engelse handel nu eenmaal een wereldtaal is geworden? -

U schrijft: ‘welk belang wordt dan bevorderd door een woord te spellen, zooals men het niet uitspreken moet?’

Mevrouw, mag ik u nu opgeven als lid van de Vereniging tot vereenvoudiging van de schrijftaal?

Uw vraag is juist de vraag, die genoemde Vereeniging ook stelt, ja, waaraan die Vereeniging het aanzijn heeft te danken.

Met genoegen stel ik dus vast, dat u te velde is getrokken tegen iets, dat u niet kent en dat u zeker niet bestreden zou hebben als u er maar eerst mee kennis had gemaakt.

In afwachting van uw toestemmend antwoord op mijn verzoek om als lid tot onze Vereniging toe te treden, die reeds meer leden door uw schrijven gewonnen heeft, geef ik u de verzekering van mijn hoogachting en teken ik:

Marcellus Emants.

**) U schrijft immers zelf ‘andersints’ en ‘praktijk’ terwijl De Vries en Te Winkel aangeven, ‘anderszins’ en ‘praktijk’.
Huldigt u misschien een ander gezag

*) Waarom schrijft u hier niet eenen? Vereenvoudigt u ook al?

Aan het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederl. Verbond.

Onder dankzegging voor Uw volgehouden onzijdigheid in de spellingkwestie, moeten er mij noch 'en paar woordjes van het hart, omdat ik zelf één van de schuldigen ben.

In de eerste plaats is ‘Neerlandia’ niet het orgaan om een dergelijke kwestie in te bespreken: 't zou veel te veel ruimte vergen, om iemand die grootgebracht is in het denkbeeld ‘schrijftaal’ te bewijzen, dat hij het mishad, om hem het niet-vatten van 't onderscheid tussen taal (de klank) en spelling (het afgesproken teken) aan 't verstand te brengen. Me dunkt wie zich wat meer rekenschap wil geven van wat er op dit gebied gebeurt en wil inzien dat we hier niet met taalverknoeiers enz., maar met ernstige mensen te doen hebben, die hoeft zich b.v. maar Dr. Kollewijns ‘opstellen’ aan te schaffen; aan hem raad ik aan de lezing van de laatste afl. van ‘Taal en Letteren’, waarin v.d. Bosch 'en heldere uiteenzetting geeft van de zaak. Maar dan ook dit: ligt het niet op de weg van onze Afdelingen om in dezen het publiek 'en helder inzicht in de zaak te geven? Is er in de Afd. Den Haag niet iemand die dat eens op zich neemt in 'en avondbijeenkomst? 't Is toch te dwaas dat er om zulke kleinigheden 'en binnenlandse oorlog tussen de leden van één verbond zou ontstaan. De tijden zijn rijp genoeg voor 'en niet hartstochtelike, wetenschappelike uiteenzetting van de zaak en dat het wel degelijk 'en kwestie is die het Algemeen Nederl. Verbond raakt, blijkt wel uit het verslag van het ‘Eerste Zuid-Afrikaanse kongres ter vereenvoudiging [der spelling] van de Nederlandse Taal in 1897 te Kaapstad gehouden. Daar waren de Kaap-kolonie, Oranje Vrijstaat en Zuid-Afrikaanse Republiek vertegenwoordigd en men eiste zelfs meer dan wij voorstellen, maar offerde eigen inzicht op om de eenheid te bevorderen. Met eenstemmigheid vroegen zij vereenvoudiging zoals die door Dr. Kollewijn c.s. wordt voorgesteld. En het slotwoord van Prof. Cosijn, die van tegenstander voorstander werd, mag ik hier wel inlassen: ‘Één argument ten gunste van de vereenvoudigde spelling gaat zwaar wegen. Toen ik in mijn Gidsartikel mijn bezwaren zeide, dacht ik er niet aan.

Bij onze Zuid-Afrikaansche taalbroeders is een sterke ingenomenheid waar te nemen voor vereenvoudigde spelling.

En ze zùllen fonetisch spellen zoo ze verstandig zijn. Waar ze zich in hun schrijven aan het “hoogere” Nederlandsch willen aansluiten, eischen ze áfschaffing van de letterteekens, die voor hen alle waarde missen, die hun en hun kinderen noodelooze moeite baren. Mogen wij voor hun billijke klachten de ooren gesloten houden?.... Zullen we de Heeren (n.l. de daar benoemde kommissie) met een dom en fier non possumes, “wij kunnen niet”, afwijzen?’ - 't Duitschrijven is al vereenvoudigd, het Frans wordt het, bij 't Engels is 't haast ondoenlik, al zucht men nog zo. - Kostbare jaren gaan hier op de Lagere School verloren met aanleren van nodeloze spellingregels van het Nederlands enz. Is het dan geen Alg. Nederl. Belang? Moet wie kan, die zaak niet sine ira et studio (zonder toorn en partijdigheid) tot klarigheid brengen? Me dunkt dat is één van de vele dingen die de Afdelingen kunnen doen, dan hoeven we dergelijke klachten niet meer in ons blad te krijgen. Intussen de hartelike dank voor Uw onpartijdigheid.

Haarlem.

J.B. Schepers.

Aan Mevrouw Baronesse H. van Hogendorp - de Geer. S.T.
Mevrouw,

Sta mij toe, me aan U voor te stellen:

lid van het A.N.V. sedert 1896, als zodanig strijdend voor de rechten van 't Nederlands,

lid van de Vereniging tot Vereenvoudiging van onze Schrijftaal sedert 1893, als zodanig strijdend voor de rechten van 't Nederlands.

Veroorloof mij op 'n gans ander standpunt te staan als U, en vanuit dat andere standpunt heel ànders te zien, wat eigenlik ‘ons Nederlands’ is; en wat de term schrijftaal zeggen wil; en wat spelling beduidt.

Veroorloof mij ook U niet lastig te vallen met veel geschrijfs:

zodat ik niet zal pogen aan te tonen uit de geschriften-zelf van Uw Taal-gezagdragers, De Vries en Te Winkel, dat hùn, úw spelling, anarchie is; en de onze mìnder, omdat we de uitwerking van hun zeer onwetenschappelik beginsel hebben tegengegaan.

Veroorloof mij alleen twee opmerkingen.

Vooreerst, dat de uitspraak ‘naatsie’ van 't woord natie zeer ten onrechte door U wordt beschouwd als de enig-beschaafde. Want de Redakteuren van het Woordenboek der Nederlandsche Taal, ùw Boek van Taal-gezag, erkennen de uitspraak ‘nasie’ als gelijkwaardig met ‘naatsie’.

En dan: de spelling pieano (ik zelf zou intussen schrijven: piano) beschouwt U zeer ten onrechte als dwingend tot verkeerde uitspraak (klemtoon). Want De Vries en Te Winkel, Uw Taalgezaghebbenden spellen, ù spelt: familie, politie enz. Vreest U niet dat ook dit klemtoonverspringing ten gevolge moet hebben; en komt het U niet wenseliker voor te schrijven famieli, enz., altans, indien U mocht blijven menen, dat ie in 'n lettergreep met meer, en i in een met minder of zonder klemtoon behoort.

Veroorloof mij ten slotte in Uw welwillende aandacht aan te bevelen het feit, dat de Regels voor de Vereenvoudigde Schrijftaal (we hebben régels moet U weten) onderteekend zijn, o.a. door Prof. Dr. W.L. van Helten, Prof. Dr. H. Logeman, Prof. Dr. J.S. Speijer, Prof. Dr. B. Symons, Dr, R.A. Kollewijn, Dr. F. Buitenrust Hettema.

Overbodig reken ik de mededeeling van andere namen, waaronder van de beste; de heer Marcellus Emants, lid van Uw groepsbestuur-A.N.V. zou U, desverlangd, kunnen inlichten.

Mevrouw, ik heb de eer te zijn de Redakteur van Vereenvoudiging, 't Orgaan van genoemde Vereniging, en als zodanig medestrijder voor de door averechtse geleerdheid geschonden rechten van 't Nederlands.

Utrecht.

P.H. Mulder,