Neerlandia. Jaargang 4

[p. 57]

[Geleerd, maar oppervlakkig]

Onlangs heeft de Oxfordsche Professor Max Müller zich geroepen gevoeld zijn oordeel over den oorlog in Zuid Afrika uit te spreken. In een open brief, verschenen in de April-aflevering van de Deutsche Revue bepleitte hij het recht van Engeland om de Boeren te knechten. Geen wonder dat zulk geschrijf in Duitschland heftige tegenspraak uitlokte, o.a. van den geschiedschrijver Mommsen, doch een grondig onderzoek van de gegevens waarop Prof. Müller steunde en die hij als feiten geliefde voor te stellen, bleef achterwege. Daarom heeft de redacteur van Petermanns Mittheilungen, Dr. H. Wichmann te Gotha, het noodig geacht de onhoudbaarheid dier beweerde feiten aan te toonen. Onder den titel ‘Max Müller und die Transvaal-Frage’, verschenen in het als Geographischer Anzeiger bekende bijvoegsel van Petermanns Mittheilungen van April l.l. bewijst Wichmann dat de Oxfordsche Professor al zijne wijsheid geput heeft uit een paar driestuivers vlugschriftjes en uit één van zestig cent, zonder zich te verwaardigen degelijke werken als Mac Theals History of South Africa en Voigts Fifty years of the History of the Republic in South Africa in te zien, laat staan te gebruiken.

Hoe de Oxfordsche Professor met de geschiedenis en de waarheid omspringt, blijkt reeds uit het begin van den Open brief, waarin beweerd wordt dat ‘het recht van Engeland om oppergezag in Zuid-Afrika tot 25° Z.B. uit te oefenen, steunt op het Congres van Weenen.’ De waarheid is dat gezegd Congres zich in 't geheel niet met Zuid-Afrika bemoeid heeft; de handelingen van dat Congres behelzen geen woord over Zuid-Afrika.

Alles wat verder door den verdediger van Engelands beweerd recht te berde wordt gebracht, is van dezelfde kracht. Tot in de kleinste bijzonderheden wordt dit door Wichmann aangetoond en

[p. 58]

tevens de voosheid der op geheel verzonnen of verdraaide feiten berustende redeneeringen in 't licht gesteld. Indien de ruimte het toeliet, zouden wij het geheele lezenswaardige artikel van Dr. Wichmann in ons maandblad in vertaling mededeelen; nu wij hiervan moeten afzien, willen wij toch niet nalaten de lezers van ons blad op te wekken met dat zaakrijk en met echt wetenschappelijken ernst geschreven stuk kennis te maken. Alleen het slot moge hier eene plaats vinden.

‘Professor Müller’, lezen wij daar, ‘heeft het versmaad recht te doen aan het rechtsbeginsel: Hoor ook de wederpartij; hij heeft zijne kennis van Zuid-Afrikaansche toestanden uit eenzijdige jingoïstische uitgaafjes geput, terwijl hij zulke belangrijke geschiedbronnen als Theals History of South Africa (4 deelen), en History of the Boers of South Africa, alsmede Voigts Fifty years of the History of the Boers 1795-1845 (2 deelen), die met de strengste onpartijdigheid de ontwikkeling der toestanden blootleggen, ter zijde heeft gelaten. Hij heeft het daarom zich zelf te wijten, dat zijn woord geen weerklank vindt en dat men in Duitschland hem niet meer als onpartijdigen beoordeelaar der Engelsche staatkunde zal beschouwen’.

‘De inbezitneming der Kaapkolonie, hoezeer rechtens onaantastbaar, dewijl het geschiedde met toestemming van den vorigen bezitter, was van een zuiver menschelijk standpunt beschouwd eene laagheid, want men trok partij van den geldelijken nood van een bevrienden staat, het door Napoleons oorlogen verarmde Nederland en zijn vorstenhuis. En de einduitkomst van de thans bijna honderdjarige Engelsche heerschappij in Zuid-Afrika is niets anders dan eene bevestiging van het woord des dichters:

Dat juist is van de slechte daad de vloek
Dat zij voorttelend nieuwe wandaad baren moet.