Neerlandia. Jaargang 4

Uit Vlaanderen.

Den 25 Maart had te Gent de Algemeene Vergadering plaats van de leden van groep B van het A.N.V. De vergadering werd bijgewoond door een aantal leden buiten den tak Gent. Brussel vooral was goed vertegenwoordigd en de Heer baron de Maere d'Aertrijcke, die de vergadering voorzat, had een hoffelijk woord voor de dames, die zoo talrijk uit Brussel de reis naar Gent hadden meegemaakt.

Aan de orde kwamen:

1. Verslag van den Secretaris. - 2. Gebruik van onze taal in de Burgerwacht. - 3. Schrijfwijze van de namen van Vlaamsche Gemeenten. - 4. Wenschelijkheid van het openen van een inteekenlijst in Neerlandia voor het dekken der kosten van de propaganda voor de Vlaamsche Hoogeschool. - 5. Redactieraad Neerlandia voor het aandeel van groep B. - 6. Samenstelling der Takken. - (Voorstel in te dienen door den Tak Brussel.) - 7. Vernieuwing van ¼ van het Bestuur van groep B.

Uit het verslag van den Secretaris bleek, dat groep B in 't afgeloopen jaar met vrucht werkzaam geweest is, dat deze groep zich voortdurend ontwikkelt en dat het met hare financiën bevredigend staat. Betrekkelijk het gebruik van het Nederlandsch in de burgerwacht in Vlaamsche steden, vond het voorstel van den Voorzitter bijval om Volksvertegenwoordiger Heuvelmans uit te noodigen den Minister van Binnenlandsche zaken in de kamer te ondervragen over de verkrachting waarvan de wet op 't gebruik van de Nederlandsche taal het voorwerp is bij de cavallerie en de artillerie van de Gentsche burgerwacht (schutterij). Verder werd nog besloten een gemotiveerd stuk over den toestand te zenden aan den Minister en aan de Kamer.

De Heer Van den Weyk (Oostende) vond het zeer te bejammeren, dat de kommando-taal thans in de burgerwacht gebezigd, zoo vreeselijk veel bastaardwoorden gebruikte, wat koren op den molen van de franskiljons was. Hij wou het Verbond een vlugschrift over de kommando-taal zien uitgeven. De vergadering stemt met dien wensch in doch verzendt het voorstel voor studie en uitvoering naar de eerstkomende zitting van het groepsbestuur.

Het voorstel om in Neerlandia een inteekenlijst te openen tot het dekken van de onkosten van de propaganda voor de Vlaamsche Hoogeschool wordt ondoelmatig geacht op dit oogenblik daar de beurzen te diep aangesproken worden voor den Zuidafrikaanschen worstelstrijd. Verzonden naar het Groepsbestuur om te gelegener tijd overwogen te worden.

Op voorstel van Professor Vercoullie zal, betrekkelijk de schrijfwijze van Vlaamsche plaatsnamen, een verzoekschrift aan den betrokken Minister gezonden worden, hem vragende om de schrijfwijze door de Commissie ad hoc voorgesteld, verplichtend te stellen voor de administratie.

De bestaande takken zullen uitgenoodigd worden een briefwisselaar te benoemen, die voor het Vlaamsche aandeel in Neerlandia de onderwerpen zou behandelen, welke die takken wenschen besproken te zien.

Betrekkelijk de samenstelling der takken krijgt Brussel voldoening; de leden A.N.V. in 't arrondissement Brussel wonende zullen tot dien Tak gerekend worden. Dezelfde maatregel zal ook voor de andere takken genomen worden.

Ten slotte wordt overgegaan tot de vernieuwing van het groepsbestuur. Daar er geen candidaten gesteld worden in de plaats van de aftredende leden, worden deze herkozen en wordt bepaald, dat Mevr. Cortebeeck den Heer Josson in het groepsbestuur zal vervangen zoolang hij in Zuid-Afrika verblijft.

* _* *

Wij meenen een enkel woord te moeten zeggen over een incident, dat zich in onze hooge Kamer eenige dagen geleden voordeed.

De Heer Senator Montefiore Levi achtte het namelijk gepast bij de bespreking der begrooting van buitenlandsche zaken de Belgische pers in 't algemeen te laken over de vijandelijke houding die zij tegenwoordig tegenover Engeland aanneemt. Hij zou zich kunnen plaatsen, zoo verklaarde hij, op een zeer verheven standpunt, kunnen spreken over de hartelijke vriendschap, die Engeland in alle omstandigheden getoond heeft voor België te bezitten. Dat zou hij echter niet doen: hij zou de zaken van een lager standpunt beoordeelen namelijk van dat der stoffelijke belangen. Hij drukte de vrees uit, dat die belangen groot gevaar liepen door wat hij noemde ‘aanvallen en smaadachriften tegen alles wat Engelsch is, het volk, zoowel als het Staatsbestuur!’

De Heer Minister de Favereau meende zich bij de woorden van den Heer Senator Montefiore Levi te moeten aansluiten. Al sprak hij ook slechts van een deel der Belgische drukpers. Hij zou zich op dat verheven standpunt plaatsen van waar de Heer Montefiore Levi neergedaald was en hij zou er op wijzen dat op alle tijdstippen van ons Volksbestaan Engeland ons eene werkzame hulp was en een vasten steun bood.

Gelukkig was daarmede dat incident niet gesloten. Want sprak de Heer Montefiore Levi over de stoffelijke belangen, en klom het peil der bespreking met den Minister de Favereau reeds tot aan het ‘vriendschapspunt’, zoo bereikte zij hare wezenlijke hoogte met de woorden van den Heer Senator Picard die zich stelde op het standpunt der rechtvaardigheid.

Hij was verwonderd te hooren dat, volgens den Heer Montefiore Levi ons vrije volk, om zekere stoffelijke belangen te vrijwaren, verplicht zou wezen de uitdrukking te smoren van de verontwaardiging, die door heel de wereld gevoeld wordt. Wij zijn niet te laken, zoo meende hij, wanneer wij eene groote natie, - die wij gewoon waren te bewonderen, - op hare plichten wijzen. Ook zullen, zoo eindigde hij, zoolang Engeland handelt gelijk het nu doet, noch stoffelijke belangen, noch vrees voor de toekomst ons beletten luide te roepen dat wij van ganscher harte met de Zuid Afrikaners zijn!

De Heer Lejeune Staatsminister ondersteunde krachtdadig de woorden van den Heer Picard en verklaarde dat zijne overtuiging juist geput was uit Engelsche bladen en boeken.

Wij meenen hier te mogen bijvoegen, dat men moeilijk een enkel Belgisch blad zou vinden, van welke kleur het ook weze, dat niet ten volle met de woorden van den Heer Picard instemt, en in dit geval is niet alleen de gansche Belgische drukpers, maar ook gansch het Belgische volk, mits misschien eene uitzondering op duizend, volkomen eensgezind!

* _* *

De Gentsche Tak had het genoegen twee taalgeneoten uit het Noorden te hooren; eerst Kapitein Van der Veur uit Amsterdam, die een zeer belangwekkende voordracht hield over de droogmaking van de Zuiderzee, door hem met kaarten toegelicht. Zijn voordracht over het droge onderwerp was voorwaar niet droog. Dat ze met gespannen aandacht gevolgd werd, getuigen de vragen

[p. 53]

den Spreker na 't einde door belangstellenden over het onderwerp gedaan. Dan Rooyaards, een waar buitenkansje voor ons. Niettegenstaande een zeer slecht gekozen dag en het bepaald ongunstig uur (waarvan de impressario alleen de schuld had), was een nogal talrijk en in elk geval een uitgelezen publiek opgekomen.

De jonge Nederlandsche kunstenaar heeft een machtigen indruk op de toehoorders gemaakt. Men gevoelde Shakespeare herleven in al de kracht van zijn genie, in al het wonderbare van zijn kunst, in al het aangrijpende van zijn diepe menschenkennis. De heer Royaards heeft zich zoo in den Caesar ingewerkt, dat we, door zijn meesterlijk talent meegesleept, alles vergaten: het podium, met sierplanten getooid, den jeugdigen artist met zwarten rok, en ons waanden op het Forum, waar we het volk uitbundig hoorden en zagen juichen en woelen, huilend en bulderend ter vernieling snellen. Het was alsof we den Caesar in al zijn majesteit beschouwden, of we Cassius en Marcus Antonius hun plannen zagen uitvoeren tot groot onheil van den Romeinschen Staat. Met merkbare voorliefde heeft de heer Royaards de figuur van Brutus uitgewerkt en kenmerkend voorgesteld in al de vereischte waardigheid en aandoenlijkheid. De zoo bekende rede van Marcus Antonius bij het lijk van Caesar was een glanspunt dezer heerlijke voordracht.

Dat één man die verschillende tooneelen zóó aanschouwelijk weet voor te stellen, met de noodwendige verandering van stem en gelaatsuitdrukking, dat hij volkomen illusie teweeg brengt, is iets wat den talentvollen kunstenaar boven allen verheft. Bijna twee uur zonder tusschenpoozen, met behoud van volle kracht, heeft de Heer Royaards gesproken en bekoord. Zijn stem, iets buitengewoons, zoo lenig en buigzaam, zoo helder en zangerig, zoo diep indringend en roerend, wekte de diepste bewondering.

We wenschen, dat Royaards naar Gent moge terugkomen en hopen vast, dat hij dan een veel talrijker publiek zal hebben om zijn meesterlijk talent te bewonderen.

Een andere voordracht schonk ons eveneens het fijnste kunstgenot. Het was die van Pastoor Hugo Verriest in de English Club over Guido Gezelle. De English Club is nu geen letterkundige of strijdende Vlaamschgezinde Vereeniging. Het is eenvoudig een inrichting, waar men moderne talen leeren kan volgens de Gouinmethode. Toch, alhoewel volkomen vreemd aan onzen taalstrijd, doet zij meer dan menige letterkundige vereeniging om onze taal te doen waardeeren. Zoo liet zij Pol De Mont in een meesterlijke causerie de jongste richting in de Nederlandsche letterkunde behandelen; nu liet zij Hugo Verriest vertellen over zijn onvergetelijken meester Guido Gezelle.

Zelden wordt het ons gegund een zoo keurigen en fijnen spreker te hooren als Pastoor Verriest. Zonder het minste effektbejag weet hij de toehoorders zóó te bekoren, dat, wanneer hij na een uur sprekens de vergadering raadpleegt om te weten of hij zijn rede zal staken of niet, eenmondig en geestdriftig hem wordt toegeroepen: ga voort.

Werkelijk het was een levendige, roerende, indrukwekkende rede, die de eenvoudige, gemoedelijke pastoor tot de toehoorders richtte. Hij heeft voor hun verbeelding het geheele tijdperk doen ontstaan, waarin Gezelle heeft geleefd, geleden en geschitterd en hij deed het op zoo'n aanschouwelijke, treffende wijze, dat de aanwezigen met den spreker meegevoelden de diepe gevoelens, die zijne ziel ontroerden.

Vrijmoedig en luimig heeft spreker de verfransching, zooals die te zijnen tijde - en helaas heden nog - in de bisschoppelijke colleges woedde, gehekeld, alsook de verouderde onderwijsstelsels, die de jonge verstanden in enge, benauwde grenzen gesloten houden, in plaats van vrij den geest te openen. Pastoor Verriest heeft dan ook op aangrijpende wijze de voortreffelijke rol geschetst, die Gezelle zoo weinig heeft mogen spelen, vermits hem gauw de middelen ontnomen werden om de harten der jeugd niet meer te doen blaken van lust naar nieuwe kennis, naar hooger wetenschap, naar minder onbekrompen behandeling. De dichter werd als leeraar afgezet.

Hoe dan de moedeloosheid Gezelle's muze tot stilzwijgen bracht, tot ze in eenigszins betere omstandigheden weer ontwaakte, hoe menschlievendheid het kenmerk van dien brave was, hoe alles, wat hij zong, borrelde uit zijn hart, hoe hij steeds zocht naar zangerigheid der woorden en klanken, hoe hij alles in zich opnam om het dan eigenaardig, aantrekkelijk, roerend te uiten, dit alles wist Pastoor Verriest zóó goed uiteen te zetten, dat de toehoorders met hem moesten instemmen dat Gezelle een wonderlijk man was.

Zijn aardsche stof ruste in Vlaamschen bodem, zijn roem stijgt steeds hooger en schijnt als een zonne over den Vlaamschen bodem en het Vlaamsche Volk door hem zoo vurig bemind. Gezelle is niet dood. Hij leeft voor eeuwig.

Pastoor Verriest wist zijn rede optetooien met zoo menig treffend beeld, schilderachtige uitdrukking en geestigen zet, dat het een waar genot is geweest zijne ‘causerie’ aan te hooren.

Onze vrienden uit het Noorden krijgen zoo weinig iemand uit het Zuiden te hooren buiten de zeer enkele Vlamingen die in Holland zijn opgetreden, dat we hun mogen aanbevelen Hugo Verriest eens te laten komen om te vertellen over Guido Gezelle. We twijfelen er niet aan of het Nederlandsch van Verriest, zoo eigenaardig met menige schilderachtige Westvlaamsche uitdrukking geschakeerd, zal hen bekoren. Maar 't moet in een kleine zaal zijn, voor een niet te talrijk publiek, want de pastoor heeft maar een zwakke stem.

* _* *

Wat doet het Verbond voor onze Stamgenooten in Zuid-Afrika? Daarop antwoordde onze Algem. Secretaris in 't Januari-no. dat het Verbond heel wat doet en gaf te verstaan dat het later wel zou blijken, dat het heel veel heeft gedaan. Het inzamelen van geld voor de gewonden, weduwen en weezen van gesneuvelden is in 't Noorden hoofdzakelijk het werk van de Nederl. Z.A. Vereeniging. In 't Zuiden is het de Tak Antwerpen van het A.N.V. die de sympathie-beweging op 't getouw heeft gezet en die heeft uitgebreid tot Duitschland, Oostenrijk, Zwitserland met de hulp van het Alldeutschen Verbond Uit een verslag van het Antwerpsch Hulpcomité blijkt, dat het ontving: Uit België 83.992.02 fr.; Duitschland 61.411.40; Oostenrijk 7260.24; Zwitserland 155: Luxemburg 12,50; Amerika 633.45; Engeland 110.80. Samen 153.575.50 fr.

Te Gent was het onze Tak, die samen met de Gentsche Maatschappijen het werk aanpakte. Door het Gentsche Comité werd tot heden ontvangen 12,000 fr. waarvan 5000 fr. werden afgedragen aan het Antwerpsch Comité, 2500 fr. gezonden aan Consul Generaal Muller, in 't bizonder bestemd tot ondersteuning van de Vrijstaters.

H. Meert.