Neerlandia. Jaargang 1

1302
Pieter de Coninc en Jan Breydel.

De bewering van een Oostendsch blaadje Le Carillon, dat Breidel en de Coninc twee legendarische helden waren, die nooit hadden bestaan, wat, volgens 't zelfde blaadje. in zijn leergang zou onderwezen door Professor Pirenne aan de Hoogeschool te Gent, heeft kwaad hloed gezet bij de Vlamingen. Wat! die mannen, de verpersoonlijking van den Vlaamschen heldenmoed in 't verleden zouden mythische wezens zijn en zouden al niet meer bestaan hebben dan de Zwitsersche Willem Tell! Die gedachte was immers ondragelijk. Dat kon niet zijn! Ze moesten bestaan hebben, zij, de ideale Vlamingen. De zekerheid van hun bestaan is als een behoefte voor het Vlaamsch gemoed. De Vlamingen hadden niet genoeg aan de overtuiging, dat, in de veronderstelling dat het wezenlijk mythen waren, 't volk, waarvan de phantasie zulke ideale beelden schept, thans in brons gegoten symbolen van een eeuwenlangen strijd tegen vreemde onderdrukkingen voor 't behoud van eigen zelfstandigheid, door die schepping alleen een luidsprekend getuigenis aflegt van zijn aard, van zijn onlenkbaren dorst naar vrijheid en dat die schepping van niets minder bezielende waarde is dan de uit stofferige oorkonden opgedolven werkelijkheid. Enkele Vlaamsche bladen hadden dus ook den hoogleeraar duchtig de les gelezen zonder na te gaan of hij wel zoo schuldig was; wat hij wezenlijk niet is, daar hij nooit twijfel heeft verkondigd omtrent het bestaan van onze volkshelden, maar daarentegen de Vlamingen heeft gezuiverd van den blaam, dat ze hun roemrijke overwinning niet aan kloeken moed, maar aan 't gebruiken van verraderlijke listen zouden te danken hebben. Het legendetje door den Cariilon in de wereld gezonden, heeft ondertusschen de Fransch-Belgische pers van Brussel wakker geschud; een van de bladen dringt er op aan, dat er een onderzoek zou gedaan worden om uit te maken of Breidel en de Coninc dan toch bestaan hebben. Natuurlijk zou het zich verkneukelen, kwam het uit, dat ze nooit hebben bestaan.

Onwetend en lichtzinnig, zooals Brusselsche Fransche bladen altijd zijn, heeft het er niet op gedacht, dat zulk onderzoek immers lang een beslissenden uitslag moest gehad hebben vóór men het bronzen beeld van de helden op de Groote Markt te Brugge oprichtte.

Om nu 't Vlaamsch gemoed volkomen gerust te stellen omtrent het bestaan van zijn volkstheorieën, laten we onderstaande aanteekeningen volgen van ons medelid

[p. 6]

Dr. Julius Frederichs, leeraar te Oostende, een knap historicus. Ze werden reeds door hem medegedeeld verleden jaar op het Antwerpsch Congres naar aanleiding van 't zelfde praatje in denzelfden Carillon:

1^o De beste bron voor dit tijdperk zijn de Annales Gandenses van den Gentschen Minoriet, die zijn kroniek opstelde naar inlichtingen, die hij inwon bij ooggetuigen. Welnu, in al de woelingen, die plaats grepen na het bezoek van Philips den Schoone, te Brugge, in 1301, tot aan de Brugsche Metten, laat hij als hoofdman der democratie optreden quidam textor, nomine Petrus, cognomine Rex (een wever, met name Pieter, bijgenaamd de Koning). Na zijne mislukte poging op Gent, vlucht hij uit Brugge en uit Vlaanderen. Hij keert terug naar Brugge drie of vier dagen na de Brugsche Metten, vergezeld van Willem van Gulik. Vóór den slag van Kortrijk wordt hij ridder geslagen. De Minoriet spreekt van Breidel in 1308 en 1309; hij noemt hem Johannus dictus Breidel of pictus Irenus. Hij verhaalt ons, dat hij Willem van Saeftingen verlost, die gevlucht was in 't klooster van Lieseweghe; dat hij Gillis De Clerck doodslaat en zich verzet tegen 't verdrag van Athies met Pieter de Coninc.

2^o Lodewijk van Velthem spreekt ook in zijn Spiegel Historiael alleen van eenen wever, Pieter die Coninc: ‘Hij was,’ zegt hij, ‘van leden cort ende ongebortich ende sonder goet’.

3^o Guillaume Guiart, een Fransch soldaat, die den slag op den Paulenberg bijwoonde, noemt ook in zijn Branches des royaux lignages ‘Pierre li Rois’.

4^o Geoffroi de Paris kent weinig van onze toestanden en beeldt zich in, dat de Bruggelingen een koning hebben benoemd. Li commun firent 1 roy... Lor roy qu'il firent et nom Pierre... Et et seurnom de Tisserant’.

5^o De Chroaique artésienne spreekt ook alleen van Pierre of Pierre le Roy, doch doet hem optreden gedurende de Brugsche Metten.

6^o Gillis li Muisit, de abt van Sint-Martinus, te Doornik, kent alleen ‘Johannes, dictus Breidel, carnifex (Jan Breidel vleeschhouwer).

7^o Villani, een Florentijnsch koopman, die waarschijnlijk Vlaanderen bezocht te dien tijde, noemt beide helden. De eene heet bij hem: ‘Pierre le roy et in fiamingo Coninckeroy. cioe Piero lo Re’. Het was, zegt hij, een arme wever, klein van gestalte, eenoogig en meer dan 68 jaar oud, kende alleen Vlaamsch, maar was zeer welsprekend. Breidel wordt ‘Giambrida, beccaro’.

8^o De Bourgeois de Valencicnnes noemt Pierre le Roy, maître dcs thellicrs et Jehan Brede, maître des bouchiers’. De Coninc wordt gouvernenr genoemd.

9^o In de Istore et Chroniques de Flandre heet het ook Brede of Bredellc en Pierre Comins of Piettre le Roy. Hier ook luidt het: ‘Et fu couronnes et en firent roy’.

10^o Eindelijk de voortzetting der Genealogia Comitum Flandrioe, die echter opgesteld werd tusschen 1329 en 1347, noemt ook beide helden, doch de vele bijzonderheden, die ze in hun geschiedenis voert, verdienen niet veel vertrouwen.

Buitendien zijn de archiefstukken daar om hun bestaan te bewijzen. Beider naam komt dikwijls voor in de rekeningen. Die rekeningen werden uitgegeven door door Bossaert, Gilliodts Van Severen en Duclos. Zoo vinden we daarin posten over aankoop van een paard door Breidel voor Willem van Gulik (1308); over een reis van Breidel naar Zeeland en naar 't Parlement te Kortrijk (in 1308) alsook in 1328; zoo zien we, dat de Coninc kosteloos het huis van een Leliaert in de Hoogstraat bewoonde; dat, ter gelegenheid van zijn tweede huwelijk, de stad hem een stuk wijn aanbood (1309-10), dat hij stierf in 1332-1333, enz. Zijn zegel is ons bekend: † S. Petri Regis militis.