Nederlandse historische bronnen 10

11
Thibaut aan Willem II

Middelburg, 2 november 1649

Doorluchtich Hoochgeboren Furst, Genadige Heer, Mijn heeren de regenten van de stadt Vlissingen hebben, soo ick onderricht ben, voorgenomen, desen dach ofte uijtterlijck morgen de heer De Maecht te revoceren, ende tot becleedinge van des selfs bedieninge te versoeken den heer bailljouw Cauw. Ende alsoo het Uwe Hoocheijt gelieft heeft mij de genade te doen van des selfs hoochwijs bedencken te communiceren, over den persoon van den voorss. heer bailljouw, soo hebbe ick mijn werck gemaeckt van de saeck soo te beleijden, dat den voorss. bailljouw het versoeck aen sijn E., van de regenten van de voorss. stadt, te doen, niet sal accepteren absoluijtelijck, maer het selve brengen aen Uw Hoocheijt om desselfs goetvinden daer op te mogen vernemen, ende int particulier heeft sijn Edele mij gesegt de voorss. bedieninge niet te sullen aennemen, ten sij van Uwe Hoocheijt obtinerende surrogatie van sijn soon den lieutenant, in sijne bailljuage.

Ick maeck professie van desen heer te beminnen ende estimere oock seer wel des selfs vruntschap, doch daer questie is van den dienst van de provincie ende bijsonderlijck van Uwe Hoocheijt te betrachten, verdwijnen al dese dingen van voor mijn gedachten, ende versekert sijnde dat mijn schrijven niet anders is, als woorden aen Uwe Hoocheijt gesproken, die dan geheelt sijn ende blijven, soo neme, in alle onderdanicheijt de vrijheijt, steunende op dat fondament, van Uwe Hoocheijt mijn geringh oordeel over dit werck, ende den persoon van mijn vrint, in alle oprechticheijt voor te dragen.

Voor eerst is te pondereren, dat aen het redres vant collegie van de Gecommitteerde Raden, twelck nu ondernomen is¹⁰², soo veel is gelegen als aen ijdts in de provincie als sijnde dat collegie twelck de Staten representeert ende alle saecken affdoet, die haest vereijssen ende geen uijtstel lijden, dat oock macht heeft de Staten te convoceren op soodanige pointen als het goet vint ende ander ontallijcke dingen van consideratie meer; derhalven is ten hoochsten voor den dienst van Uwe Hoocheijt van noode, dat het selve worde voorsien met soodanige personen, die daer inne met vigeur ende sonder veranderinge voortgaen.

De regenten van Vlissingen lichten uijt het selve een persoon, die niet een qualiteijt heeft, die gerequireert wort in een man, die dat ampt weerdichlijck sal bedienen; staet dan nu te letten off den persoon, die haer Edele voorslaen de

102 Kennelijk was bij voorgaande besprekingen een plan beraamd om het college van Gecommitteerde Raden met nieuwe personen te bezetten.

[p. 65]

gerequireerde qualiteijt heeft. Indien ick op mijn particulier soude sien verclare geen liever te hebben; doch sprekende, als ick schuldich ende gehouden ben, als in de presentie van Uwe Hoocheijt soo moet ick seggen, dat de consideratien die Uwe Hoocheijt, als ick de genadige gunst hadde laestmael in Den Hage Uwe Hoocheijt mijnen onderdanigen dienst te presenteren, geliefde te hebben over den persoon van den heer bailljouw voorss., soodanich sijn, dat die geen tegenspraeck en lijden, ende hebbe gemerckt, dat Uwe Hoocheijt naer des selfs hooge wijsheijt, hadde voorsien, tgene mij den tijt eerst daer naer evidentelijck hadde doen sien.

Want voor eerst, hebbe oock geremarqueert naerder hant, dat dese heer, (die selfs in tegenwoordicheijt van een regent van Vlissingen sich tot dit ampt graetich thoonde aen mij) daer naer door sijn huijsvrouw met een woort, soo flaeuw is gemaeckt geweest, dat hij albereijts aen eenige van sijne vrinden hadde verclaert verandert te sijn, en soude oock gepersisteert hebben, ten waere de voorss. sijne huijsvrouw, haer door vrunden hadde laeten encourageren ende oock daer naer wederom haeren man beter moet¹⁰³ hadde nemen laeten, sulx de veranderlijckheijt in desen heer groot is; is mede considerabel, dat des selfs huijsvrouw, die naer bestaende maechschap is van de Reijgersberchs¹⁰⁴, ende noch alle daechs met deselve groote vrintschap onderhout, ende soo veel vermogende opt gemoet van desen heer, den selven al dickmaels sal animeren haerer vrunden partij te houden, ende beletten die couragie te gebruijcken, die in dat ampt nootsakelijck is. Is mede considerabel, dat deses heers soon, die van Uwe Hoocheijt tot successie in de bailljouage soude versocht worden, geoordeelt wort te goetaerdich ende soetvoerich te wesen, om dit ampt, aen het welcke Uwe Hoocheijt soo veel is gelegen, wel te bedienen, alsoo van nu aen de capitaelste vianden van den voorss. bailljouw hem weten waer te nemen, ende allenxkens trachten part ende deel in sijn genegentheijt te hebben, soo dan noch onlanx geschiet te sijn, soude connen bewesen worden; ende dheer Van Hecke, nu burgemeester, missende de auctoriteijt ende assistentie van den bailljouw, soude altemets wel perickel loopen, van de saeck, die in de stadt van Vlissingen nu naer tgoetvinden ende den dienst van Uwe Hoocheijt is als vast gestelt, wederom los te sien worden, tot irreparablen ondienst van Uwe Hoocheijt; de saecken, andersins wordende beleijt door den tegenwoordigen heer bailljouw ende den voorss. Van Hecke, staen vast ende onbewegelijck, want soo veel als de heer bailljouw, door de persuasien van sijn huijsvrouw, soude trachten te favoriseren de lieffhebbers van de maximen vant jaer 1618, soo veel efforten sal de voorss. Van Hecke ter contrarie daer wederom tegens doen, sulcx dat dese twee wel aen een gehecht, niet dienden ontschakelt te worden; veel andere consideratien loopen noch op den persoon, die ick Uwe Hoocheijt soude voordragen, indien

103 ‘Moet’: moed.

104 De baljuw Bonifacius Cau was gehuwd met Johanna Ingels, dochter van Ingel Leunissen, burgemeester, schepen en raad te Vlissingen, en Sara van Reigersberg. De familie Van Reigersberg was verwant aan de familie Veth door het huwelijk van David van Reigersberg met Catharina Veth, een zuster van de reeds genoemde Apollonius, Jacob en Adriaen Veth. Thibaut refereert in een volgende passage in dit verband zelfs aan de ‘maximen van 1618’.

[p. 66]

ick niet en vreesde Uwe Hoocheijt hoogwichte occupatien, lange te interromperen.

Tegens den persoon van den burgemeester Gijselingh¹⁰⁵, bij Uwe Doorluchtige Hoocheijt geprojecteert, vreese ick dat wat jalousie sal vallen soo van den heer bailljouw als mede van den burgemeester Van Hecke, als sijnde in der waerheijt beijde wel soo capabel, doch geconsidereert, dat aen de vasticheijt van de stadt van Vlissingen, als sijnde het fondament daer op dese bedieningen berusten, ende tot revocatie van de welke, de personen, dese ampten becleedende, staen, soo dunckt mij (onder geduijrige correctie van Uwe Hoocheijt) best, dat wij het principaele wel bewaeren ende versekeren, sullende ons uijtterste best doen om te helpen suppleren tgene aen deser heer beleijt manqueren mochte. Tsal derhalven nu aencomen op de verclaringe die Uwe Hoocheijt believen sal te doen aen den voorss. heer bailljouw, die wel ter neder sal connen worden gestelt ende buijten twijffel sich sal gevangen geven onder de Hoochweijse consideratien ende goetvinden van Uwe Hoocheijt. Ick sal in alle onderdanicheijt bidden dat alles doch soo moge worden aengelecht, naer Uwe Hoocheijt hoogwijse ende altijts gepractiseerde wijsheijt dat desen heer (die andersins seer ombragieux ende achterdochtich is) dheer pentionaris De Vroe¹⁰⁶ ende mij niet en suspectere, op dat Uwe Hoocheijts dienst ende die van de provincie daer door niet verachtert en worde.

Twaer in allen gevalle beter, als immers Uwe Hoocheijt soodanige redenen, die ick ignorere, wierden voortgebracht tegens den borgemeester Gijselingh, dat Uwe Hoocheijt soude raetsaem vinden den selven te preterieren, den bailljouw te laeten comen, als Van Hecke, dewijle die capabelder is tprincipael in de stadt te bewaeren, als dheer bailljouw ende Gijselinck tsamen, d'experientie geleert hebbende, dat den voorss. heer bailljou geassisteert met een borgemeester¹⁰⁷ capabel als de voorss. heer Gijselinck, boven geweest sijnde¹⁰⁸, de saeck tenemael verloren heeft, ende onder de voeten van sijn vianden geraeckt is, waer voor boven al, gesorcht ende gevigileert dient. Bevele alles de hooge wijsheijt van Uwe Hoocheijt, sijnde op deselve volcomentlijck gerust, ende mij geluckich achtende occasien te mogen hebben om Uwe Hoocheijt eenigen aengenaemen dienst te mogen bethoonen.

Dheer raetsheer Vett¹⁰⁹ is hier eenige dagen geweest, is over sijnen saeck seer becommert, heeft mij geclaecht over de vantisen¹¹⁰ van den greffier Musch, die meer schadigen als voordeel geven connen, ick hebbe den voorss. heer Vett

105 Johan Ghijseling. Uit de brief van 18 november aan Heilersich blijkt dat de prins inderdaad de voorkeur gaf aan Ghijseling. In de vergadering van de Staten van Zeeland van 1 december werd hij beëdigd. Notulen Zeeland, 1 dec. 1649.

106 Pieter de Vroe, pensionaris van Tholen 1638-1646, pensionaris van Vlissingen 1647/1648, in 1649 benoemd tot secretaris van de Staten van Zeeland, overleden in 1651. Notulen Zeeland, 16 dec. 1649. Blijkens correspondentie in het Staatsarchiv Oranienbaum was hij vertrouwensman van de prins voor de Vlissingse zaken.

107 Namelijk Van Hecke.

108 ‘Boven geweest hebbende’: die burgemeester is geweest, namelijk Van Hecke.

109 Jacob Veth, gedeputeerde bij de Staten-Generaal.

110 ‘Vantisen’ aanmatigingen.

[p. 67]

gesecht dat het declaratoir van Uwe Hoocheijt sal moeten affgewacht worden. Twechnemen van de tourbeurten¹¹¹, sal voor Uwe Hoocheijt, int doen van de voorss. declaratie, een saek eschappatoir¹¹² geven. Ick sal eijndigen biddende Uwe Hoocheijt vergiffenis, dat ick Uwe Hoocheijt soo lange ophoude ende verclaere dat ick bereijt ben, selfs met verlies van mijn leven te thoonen dat ick ben, Doorluchtich Hoochgeboren Furst, Genadige Heer, Uwe Hoocheijts alderonderdanichste, oitmoedichste ende verplichtste dienaer, Henrick Thibaut, 1649.

111 In 1638 hadden de Staten van Zeeland besloten een systeem van toerbeurten in te voeren voor ambten die Zeeland mocht vervullen. Dit besluit beoogde het overwicht van Middelburg, dat door zijn grote inwonertal over veel kandidaten voor overheidsfuncties beschikte, in te perken. Middelburg was dan ook tegen het voorstel, maar werd overstemd. Konden de andere steden destijds rekenen op de steun van Frederik Hendrik in deze zaak, nu zag Middelburg zijn kans schoon het gewraakte besluit met hulp van de stadhouder terug te draaien.

112 ‘Saek eschappatoir’: ontsnappingsmogelijkheid om de eigenlijke beweegredenen niet te hoeven te noemen.