Nederlandse historische bronnen 10

2

aen gerardt michiels ende lysbeth van enckenvoirt syn huysvrouwe wonende tschertogenbossche synen weerden swager ende bemynden suster tschertogenbosch⁴

Rome, 15 maart 1515

Weerde bemynde swager ende suster, Ick heb uwen brieff ontfaen, geschreven den Vsten dach Februarii op den VIIsten dach des tegenwoirdiger maent Marte, wair uyt ick verstaen ghij metten kynderen ende vrienden noch gesont syt als ick by der gratien Gods oock ben met mynen dienairs. Oeck verstaen ick dat onse moye Catheryn Myss hair verstant verloeren heeft ende nyemant en kent. Dat is my van herten leets begerende van u dat ghij hair van als wess sy behoeft uytreict ende betaelt ende op myn rekenscappe schryft. Want ick hairen persoen begeer te syen

4 Met enkele kleinere variaties wordt voor de hier volgende brieven deze adressering gebruikt. Zij wordt daarom maar een keer opgenomen.

[p. 9]

eer sy oft ick sterven, eest anders den wille van Goede. Ich hoep daegelixs te moegen vertrecken van Romen om by u te coemen, dan een obligatie van tweeduysent ende tweehondert ducaten by my gedaen voir den archidiaken van Campelant die vertrect myn reyse⁵. Doch ick hoep by der hulpen van Goede eens dair van ontslaigen moegen weerden.

Voirt ghij schryft van uwen twee soenen tot Loeven, hoe dat se by raede van den deken ynt collegium theologorum getrocken synt, dair ghy hoept dat se wel geguberneert sullen syn. Dan ghij en schryft my nyet dat Wilhelmus nyet wel te passche en is, gelyck anderen uyt Loeven my schryven, dat hy nyet sterck en is. Ick wolde wel dat ghij my u goetdoncken schreeft. Ick heb op synen persoen een offitie dat men huyden op desen dach vercoepen mach tweduysent gouden ducaten, maeken vierduysent gulden Brabants. Oft u geraeden solde syn dat ict vercoft oft van synen persoen stelden. Ick saech gheerne dat hy offitiael tot Roemen bleeff. Nochtant solde van synen persoen pericule syn, en wolde ick nyet gheerne syen het offitie verloeren gaen. Dochtet u ende myne suster geraeden, ic solde hem by my tot Romen doen coemen tegen desen toecoemenden September, wair ick solde hoepen hem te moegen doen cureren ende oeck dat hy by veranderynge van de locht van synder siect ontslaegen solde weerden metter gratien Gods. Ic heb raet genoemen met diversen medicynen welke van mynder opinien syn. Daerom denct hier op ende schryft my uwen synne oft geviel dat ick desen soemer by u nyet en conde gecoemen. Mach ick coemen sullen wy alsdan tesamen spreeken. Tgeen ick u hier schrijve, dair van en segt nyemants die leest⁶.

Als van den huyse tot Loeven, ick heb u wel verstaen ende sal my van als seer corts vercleeren⁷, nyet en twijvelt. Ick hoep dat uw gheen ongelyck geschieden en sall. Dat ghy schryft te Loeven geweest ende yn mynen huyse gheeten nocht gedroncken te hebben, dair hebt patientie mede. Mr. Johan van Loemel⁸, eer ghij my geschreven hebt, hadde syn excusatie gedaen by een synen brieve hoe hy u nyet ontfaen en mochte om den ambasiatoer van Ispanien⁹ die yn mynen huyse gelogieert wass. Aldus laetet ongemerct. Allen dynck hoep ick sal ten besten coemen.

Gebiet my tot mynen heren deken ten Bossche¹⁰ hem seggende dat syn dienair

5 De eerste zinspeling op de moeizaam verlopen verwerving van dit belangrijke aartsdiakonaat. Uitvoerig daarover in het eerder genoemde artikel over het beneficiebezit van Van Enckenvoirt, 146-148

6 Deze passage maakt duidelijk dat Van Enckenvoirt al in een vroeg stadium bezig was zijn beide neven een of andere post in Rome te bezorgen.

7 Mogelijk had hij reeds in de tijd dat hij daar zelf studeerde een huis in Leuven kunnen kopen.

8 Deze zag zijn diensten ruimschoots beloond met aandelen in het rijke beneficiebezit van zijn opdrachtgever. Hij was onder meer van 1515 tot 1532 titularis van het Luikse aartsdiakonaat van Famenne. Meestal ondertekende hij zijn brieven met vermelding van deze waardigheid. In 1532 was hij bereid mee te werken aan de zogenaamde regressus van Van Enckenvoirt, die van dat jaar af tot aan zijn dood weer in het bezit kwam van dit beneficie.

9 Ik heb deze ambassadeur niet kunnen identificeren.

10 Van 1507 tot 1520 was Alaerdus Baillart deken van de Sint-Jan; Schutjes, Geschiedenis, IV, 249, geeft over hem enkele biografische bijzonderheden. In navolging van de eerste geschiedschrijver van het bisdom Den Bosch, J.A. Coppens, ontleende hij deze gegevens aan het hs. Kievits in het archief van de abdij van Heeswijk. De hier volgende bijzonderheden over de samenstelling van het kapittel van Sint-Jan zijn ook in de regel aan deze bronnen ontleend. Van Enckenvoirt stond duidelijk in goede relatie tot deze prelaat en kwam in Rome voor diens belangen en die van het kapittel op. Hij was daardoor ook een goede bekende van de kapittelheren. Toen hun na de dood van Baillart in 1520 een door hen niet gewenste deken werd opgedrongen, werd mede door hun toedoen Van Enckenvoirt naar voren geschoven. Deze was deken van 1521 tot 1527; Schutjes, Geschiedenis, IV, 251. Hij werd in die waardigheid opgevolgd door zijn neef Michael Lombaerts van Enckenvoirt.

[p. 10]

seer corts gedient sal syn, gelyct blyken sal by der bullen die ick hoep te seynen metten yersten boede.

Item ick seynde by brenger van desen boede den ick heb doen leenen twee gouden ducaten te betaelen ten susteren van Orten¹¹. Helpt gedencken dat sy corts betaelt weerden. Een bulle van afflaet voir het cloester van Vredenberch by Breda¹² die sult ghij aldaer bestellen. Ende is uwen wech aldaer gelegen, soe draechsche selffs, want ick en twyvel nyet ghy en sult dair van groeten danck hebben, want ick schenck den cloester allen den cost die dair op geloepen is, opdat sy voir my bidden. Segt hen dat myn suster oeck gesolliciteert heeft voir het cloester. Ghij en sult nyet betalen voir die draechloen, want ick hebbe desen brenger meerder dienst gedaen.

Van den huyse te coepen in die Peperstraet¹³, my donct dat ghij dair toe cleynen synne hebt. Aldus laet ict aen staen ter tyt toe dat ick by u coemen. Ende hier mede syt Gode bevoilen. Geschreven met haest uyt Romen den XVsten dach in Merte 1515, U broider bekant.

Anno XV ontfangen den VIIsten dach Meye.

11 Uitvoerige informatie over deze zusters en hun vestiging in Den Bosch bij Schutjes, Geschiedenis, IV, 477-482; zie ook Sasse van Ysselt, Huizen en gebouwen, III, 133-140. Zij komen ook in deze brieven regelmatig ter sprake.

12 Bedoeld is een klooster van regularissen bij Princenhage; zie M. Schoengen, Monasticon Batavum, II (Amsterdam, s.a.) 153-154.

13 Het is voor de eerste maal dat hier een eventuele aankoop van dit pand aan de orde komt.