Nederlandse historische bronnen 9

78 Aan Van Reede van Amerongen

Den Haag, 14 juni 1672

rec.^a, 20 juni 1672

Hoogh Edele WelGeboren Heere, Ick hebbe niet wèl gelegentheijd gehadt om in twee of drie posten te schrijven uijt oorsaecke, dat ick middelertijt, twee mael metter haest in onse provintie, eens nevens de andere gecommitteerden tot de militaire saecken in 't leger ben geweest.

Ende ondertusschen vertrouwe dat U H. Ed. door andere tijdinge van verscheijde ongelucken, door poltronnerije van de militie veroorsaeckt, sult hebben ontfangen. Maer nu is daerop soo swaeren slagh gevolght dat een yder daerdoor verstelt staet, dat is dat, naerdat Orsoy naer 24 uyren ende Grol naer vyer dage, beijde naer geringe defentie, ende Wesel sonder slagh off stoot, doordien de borgers de soldaten (soo geseijt wert) souden hebben gedwongen, in de maght der Franssen sijn overgegaen, voorleden saterdagh Rees, niet wèl van volck voorsien, daerop gevolght ende de vijant daerdoor de moet ende gelegentheijd gegeven om het forceren van den IJssel te ondernemen. Ende nadat sij tusschen den saterdagh ende sondagh door een valschen alarm de trouppes die ontrent het Tolhuijs beneden Schenckenschans waren geposteert, hadden verjaeght, hebben deselve die post den volgenden naght aengetast ende de riviere gepasseert ende soo in de Overbetuwe overgegaen, sonder dat men hyer alsnogh weet, op wat wijse off hoedanigh de onse sich hebben gequeten, waervan ons de heeren gedeputeerden te velde de omstandicheden ende particulariteijten beloven met de volgende post te adviseren.

Ende hebben deselve, om soo veel doenlijck het volck langhs den IJssel geleijt te salveren, geresolveert aenstonts het leger te dissolveren ende alle de plaetsen langhs deselve rivier wèl te voorsien ende de rest naer de Brabantse cant, ende oock eenige regimenten naer het Sticht van Utrecht te versenden, ende haer persoonlijck bij provisie naer de stadt te transporteren.

Haer Ho. Mo. hebben gisterenavont laet goetgevonden, dat aenstonts mede derwaerts soude gaen een gedeputeerde uijt die provintiën die geen aenwesent heer te velde sijn hebbende, mitsgaders gecommitteerden uijt den raedt, met autorisatie om nevens die heeren, uijt [het] velde terugge comende, ende op 't goetvinden van Sijn Hoochheijt, indien deselve aldaer oock sal wesen - uijt name

[p. 166]

ende van wegen Haer Ho. Mo. - te resolveren ende executeren, al 't gene tot bescherminge van den Staet ende de particuliere leden ende steden van dijen sal bevonden worden te behooren.

Men delibereerde off alle de leden van de Staten-Generael mitsgaders van den Raedt van State niet derwaerts behoorde te gaen⁵⁰⁹. Maer sulx werdt bij verscheijde provintiën ondoenlijck geoordeelt, soo vermits de archiven ende al 't gene de finantie concerneert oock soude moeten worden overgebraght, alsmede dat, de Staten van Hollant vergadert blijvende in Den Hage, daerdoor de communicatie tusschen Haer Ho. Mo. ende deselve, tot executie van alle saecken, soo nodigh gerequireert, soude worden afgebroocken. Oock soude de R.P.⁵¹⁰ de vergaderinge van Hollant niet connen verlaeten ende ter vergaderinge van Haer Ho. Mo. can hij niet worden gemist. Ende daerenboven waren veele van opinie dat men tegens de aendringende groote macht van den vijant aldaer niet veijligh soude connen sijn.

Monbas⁵¹¹ is in arrest genomen ende wort bewaert als beschuldight van dat ordre tot de eerste retraite van ons volck van ontrent het Tolhuijs soude hebben gegeven.

Gisterenavont is oock goet gevonden sonder uijtstel aen den coninck van Engeland door den Spaenssen ambassadeur⁵¹² te doen bekent maecken de groote progressen bij de Franssen gedaen ende de becommernisse daerin de Staet sigh bevint, ende oft het wel met de interesse van die croon en die van sijne geallieerde soude comen dat dit lant in handen van de Franssen overginge.

Ondertusschen blijft onse vloote, naerdat met eenige advantage de Franse ende de Engelse heeft bevochten ende doen aflaeten, nogh zee houden. Doch vallen bij veele bedenckingen oft men die nu niet behoort op te leggen ende de mariniers als oock het verdere volck, daertoe bequaem, te lande te gebruijcken. De R.P. nam gisterenavont aen om 't selve in Hollant, die vergadert waeren ende tot laet in de nacht sijn verbleven, te brengen.

Ik moet afbreecken bij manquement van tijt ende sal U H. Ed. in Gods goedertieren protectie bevelen en blijve - - -

Hage, den 4/14. junij 1672.

509 Tijdens de inval van Montecuccoli in 1629 hadden de Staten-Generaal hun zetel wel verplaatst naar Utrecht (Poelhekke, Frederik Hendrik, 283).

510 De raadpensionaris.

511 Jean Barton de Bret, burggraaf van Montbas, commissaris-generaal der cavalerie.

512 Waarschijnlijk is bedoeld de Spaanse extraordinaris envoyé in de Republiek, don Manuel Francisco de Lira y Castillo, en niet Del Fresno, Spaans ambassadeur in Londen.