Nederlandse historische bronnen 6

48
Den Haag, 28 maart 1935

Het zal u interesseeren dat ik gisteren bij onze ontmoeting op Schiphol een vrij langdurig onderhoud had met Simon. Uit discretie had ik mij voorgenomen hem niets te vragen, maar sir John zeide mij dat hij behoefte had om eens te praten met iemand buiten zijn gezelschap die belang in zijn ervaringen stelde, en zoo zaten wij eenigen tijd samen op de toonbank van de verlaten douanezaal in het luchtvaartstation! In de eerste plaats zeide sir John mij, dat hij toch zoo dankbaar was dat hij zijn bezoek aan Berlijn¹⁶⁶, waartegen aanvankelijk ook bij zijn collega's eenige oppositie bestond, had doorgezet. Er was wel geenerlei afspraak gemaakt, wat trouwens ook niet in de bedoeling had gelegen, maar Hitler en hij hadden toch volop gelegenheid gehad de wederkeerige standpunten en inzichten uiteen te zetten, en dat was aan de onderlinge verhouding ten goede gekomen. Verder was sir John niet uitgepraat over den zeer bijzonderen indruk dien hij van den Führer had gekregen. Hij bleek een geheel andere persoonlijkheid te zijn dan Simon zich had voorgesteld. Zonder eenige dictatoriale allures als bijvoorbeeld in Mussolini zo hinderlijk kunnen zijn, verder oprecht en outspoken ‘a man of great conceptions’, meer een ziener en profeet dan een politicus of demagoog, een man staande onder de autosuggestie van een ‘missie’ te hebben om Duitschland te redden en de Europeesche cultuur te beveiligen tegen communisme. De ontwikkeling der verhoudingen in West-Europa interesseerden Hitler niet, maar voortdurend kwam hij terug op den ernst en de dreiging van het Russische gevaar. Dáárvoor wilde hij de oogen van sir John openen en toen bleek dat deze dat gevaar zijns inziens onderschatte, had hij Simon ernstig gewaarschuwd dat op den duur hij (Hitler) in het gelijk zou worden gesteld. Neurath noch een der andere aanwezigen had bij de besprekingen zijn mond opengedaan. De conversatie vond alleen plaats tusschen Simon en Hitler. Alleen Eden werd door Simon zoo nu en dan in het gesprek betrokken. Vooral als Hitler in zijn betoogen zich wat liet gaan, had sir John steeds den indruk van een visionnair. Over ons land was met geen woord gesproken. Sir John verwachtte dat er nog veel gepraat en onderhandeld zou moeten worden, dat daarmede nog wel maanden zouden heengaan, maar dat men ten slotte wel tot resultaten zou komen. Aan eenig acuut gevaar van de zijde van Duitschland geloofde sir John

166 Zie voor een verslag van de vier gesprekken die de Duitse rijkskanselier Hitler en de Britse minister van buitenlandse zaken Simon op 25 en 26 maart 1935 in Berlijn voerden. Akten zur Deutschen Auswärtigen Politik C, III, nr. 555, respectievelijk Medlicott, Documents II, XII, nr. 651.

[p. 90]

18 Staand van links naar rechts J.A.N. Patijn, J.P.A. François, mevr. C.A. Kluyver en zittend van links naar rechts E. Moresco, jhr. A.C.D. de Graeff en R.J.H. Patijn

[p. 91]

niet. Ziedaar de korte inhoud van ons gesprek, dat helaas door de indiscretie van opdringende journalisten niet aan de lunchtafel kon worden voortgezet. Ik moet erkennen dat ik wel eenigszins onder den indruk was van Simon's visie op Hitler, vooral daar ik sir John ken als een uiterst evenwichtig en rustig man en hij teveel een oude politieke en juridische rot is om zich bij de neus te laten nemen.

Momenteel geen ander nieuws. Colijn ligt in het ziekenhuis en wordt heden geopereerd (aambeien). De operatie is niet ernstig, doch ik ben niet geheel gerust op een mogelijk effect van de narcose. Hij rekent een paar weken buiten gevecht te zullen zijn gesteld.