Nederlandse historische bronnen 6

[p. 18]

6
Den Haag, 14 juli 1933

Even nog een enkel woord naar aanleiding van uw zooeven ontvangen brief van 12 dezer.

Ik heb zoo juist een onderhoud met Drion gehad, dien ik naar aanleiding van de kwestie-Noordewier had ontboden. In ondubbelzinnige bewoordingen zijn wij overeengekomen 1^o dat gij aanstonds een afschrift krijgt van zijne vertrouwelijke brieven, waarvan ook ik kopie ontvang, zoodat ge absolute zekerheid hebt dat er niets achter uw rug om geschiedt, en 2^o dat Noordewier zich niet alleen in daartoe aanleiding gevende gevallen eerst met het gezantschap verstaat, maar zich ook overigens naar uwe aanwijzingen heeft te gedragen. Meent ge van zijn diensten gebruik te kunnen maken voor het een of ander, dan zal Noordewier aan uwe wenschen gevolg moeten geven. Ik veronderstel dat een en ander u bevredigen zal. Laat Noordewier nu maar eens komen en bespreek alles open met hem.

Zooeven ontving ik het advies Raad van State over het Duitsche verdrag. Een paar opmerkingen van niet veel belang vallen te beantwoorden en dan gaat het ontwerp naar de Kamer²².

Wat uw onderhoud met Darré aangaat, mijns inziens zijn alleen die offertes van Duitsche zijde aanvaardbaar, welke eene bijzondere tegemoetkoming beteekenen. Eene offerte bijvoorbeeld om koloniale producten te koopen welke Duitschland in verband met hoedanigheid en prijs toch in Indië zou hebben gekocht, draagt zulk een karakter niet.

De verhouding met economische zaken houdt mij zeer bezig. Ik heb daarvoor een schema ontworpen²³, dat ik nog met Snouck en Nederbragt moet bespreken. Ik zal u op de hoogte houden. In ieder geval kunt ge er zeker van zijn, dat van mijne zijde geen regeling zal worden aanvaard waarbij eene rechtstreeksche verhouding tusschen diplomatieke en consulaire ambtenaren met den minister [van] economische zaken wordt geschapen. Aan Nederbragt heb ik vorige week reeds gezegd, dat hij hier op zijn stoel moet zitten en dat verblijf en reizen buitenslands voor hem hooge uitzondering moeten zijn.

Ik heb mijn eerste conflict met Zijne Koninklijke Hoogheid gehad! Ik heb, na eene bespreking met Hare Majesteit, den prins uitdrukkelijk verboden om de Willem de Zwijger-feesten te Dillenburg cum annexis²⁴ bij te wonen. Zijne

22 Handelingen Tweede Kamer 1933, bijlage 227. Dit gebeurde op 21 juli 1933.

23 Niet aangetroffen, in tegenstelling tot een nota van Hirschfeld van 15 juli 1933 en de daaropvolgende correspondentie tussen Verschuur en De Graeff over de taakverdeling tussen hun departementen (EZ, Collectie Hirschfeld). ARA, Archief raad van ministers 1933, bijlage 519, bevat een door beide ministers ondertekend schema voor die taakverdeling, dat zij in de loop van augustus aan Colijn aanboden en dat de ministerraad eind oktober aangenomen heeft.

24 Ter herdenking van de geboorte van Willem van Oranje, op 25 april 1533. Voor de problematiek rond prins Hendrik zie verder ook: Arlman, Van de prins geen kwaad.

[p. 19]

Koninklijke Hoogheid had op eigen houtje en rechtstreeks de invitatie daartoe al geruime tijd geleden aangenomen, hoewel die uitnoodiging hem via het departement was overgebracht. Zelfs Hare Majesteit was daarvan tot voor kort onkundig en ik hoorde het eerst laatstleden woensdag²⁵! Aan zijn adjudant Schmidt heb ik gezegd, dat hij er tegen waken moet dat zoo iets weer gebeurt. Op een diner dat ik gisterenavond den Roemeenschen prins²⁶ gaf, was prins Hendrik opvallend sec tegen mij; onder den invloed van veel drank kwam hij na het diner wat losser. Blijde dat die Roemenen weer heden verdwijnen!

Ik betwijfel of Roosevelt de belangen van zijn eigen land juist inziet; de tijd zal dit leeren. Maar dat hij tot méér in staat is dan met succes een verkiezingscampagne te leiden, is voor mij zeker. Hij valt mij echter in zóóverre tegen dat hij, eerder en sneller dan ik verwacht had, een deel van zijn zelfstandigheid tegenover de kliek die hem omringt, heeft prijs gegeven. De toon van zijn message aan de Londensche conferentie²⁷ is al heel onbehoorlijk.

Maar nu genoeg.

25 12 juli 1933.

26 Prins Nicolaas.

27 3 juli 1933; zie The Public Papers, II, 264-265, of Wheeler-Bennett, Documents on International Affairs 1933, 43-44.