Nederlandse historische bronnen 6

4
Den Haag, 22 juni 1933

Dank ook voor uw brief van 19 dezer. Snouck kan nog altijd niet decideeren; ik heb hem nu een ultimatum gesteld.

[p. 13]

Doordat Colijn in Londen moest blijven¹¹, was er dinsdag laatstleden geen ministerraad¹². Die afwezigheid van Colijn, die nog onafzienbaren tijd kan duren, is voor de zaken hier wel zeer bezwarend. Dat wordt door alle ambtgenooten zoo gevoeld. Daarbij komt dat er, gelijk vanzelf spreekt, in den boezem van dit zonderling samengestelde kabinet allerlei natuurlijke controversen zijn, die in het bijzonder naar voren komen, als de leider afwezig is en geen verzoenend woord kan laten hooren. Ook Hare Majesteit laat ons in de steek door haar besluit om een langdurige binnenlandsche vacantie te nemen (nota bene op den Ruigenhoek!), gedurende welke zij zoo min mogelijk gestoord wil worden. Eerst eind augustus is de koningin weer volledig beschikbaar. Dat geeft ook met vertrekkende en komende diplomaten moeielijkheden, daar de figuur van een wèl aanwezige, maar niet bereikbare vorstin vrij vreemd is.

Daartegenover een vrijwel permanent zittende Kamer, die heele waschlijsten van wetsontwerpen nog wil afdoen. Het jongste Duitsche verdrag¹³ zal wel niet daarbij hooren; het gaal eerst nu naar ministerraad en Raad van State. Waarom dat zoo lang getraineerd heeft, is mij een raadsel. Ik heb dezer dagen het secretariestelsel van periodieke werklijsten ingevoerd om zelf op de hoogte te zijn en te blijven van wat er op het departement hangende is en, voor zooveel noodig, toezicht op de afdoening te kunnen uitoefenen. Eene vrij belangrijke zaak die vriend Beucker Andreae van october onder zich hield, was voor mij de naaste aanleiding.

Het documentatiebureau Drion¹⁴ dat, voorzoover ik kan nagaan, in het bijzonder te Brussel en Rome nuttig werk doet, verzocht en verkreeg fondsen voor een vertegenwoordiger te Berlijn (vermoedelijk Noordewier van de NRC!). Ik had u misschien daarin van tevoren moeten kennen; zoo ja, dan was het een onwillekeurig verzuim mijnerzijds.

Aan de functioneering van het departement kleven wel groote gebreken op allerlei gebied. Zoo bleek mij dezer dagen, dat heer Burgij bij de Handelmaatschappij een fonds van meer dan 1,5 ton heeft staan (op naam van Burgij qualitate qua) uit opgespaarde gelden, doordat niet naar behoefte geld ten laste van begrootingsposten werd opgenomen, doch deze als regel tegen het eind van het jaar ten volle werden uitgeput, ter voorkoming dat de Kamer een volgend

11 Als leider van de Nederlandse delegatie naar de internationale economische en monetaire conferentie, die op 12 juni 1933 in Londen geopend was.

12 Het archief van de ministerraad in het ARA bevat niettemin notulen van 20 juni 1933, die door vice-voorzitter Van Schaik ondertekend zijn. De notulen geven gewoonlijk nauwelijks informatie over de inhoud van het besprokene.

13 Het handelsverdrag met Duitsland van 27 april 1933. Staatsblad 1934, nr. 18.

14 Het sinds 1919 door F.J.W. Drion geleide documentatiebureau, dat onder meer La gazette de Hollande uitgaf, ontving een jaarlijks subsidie van het departement van buitenlandse zaken. Minister Van Karnebeek gaf Drion vaker vertrouwelijke mededelingen ‘ter voorlichting van toonaangevende dagbladredacties’ Woltring. Documenten A, II, nr. 354.

[p. 14]

jaar, gezien de uitkomsten, de credieten zou verlagen. Het niet gebruikte gedeelte van het aldus opgenomen geld verhuisde naar de rekening-Burgij bij de Handelmaatschappij. Ik heb aanstonds dit fonds geliquideerd tot ontsteltenis van Burgij, die er zoo trotsch op was!

Binnenkort moet ik naar de Kamer met een wetsontwerp om ± 1 millioen voorschot aan Oostenrijk te verleenen en een dito om het huis van Swinderen voor het land aan te koopen¹⁵. Voor beide ontwerpen houd ik mijn hart vast. Het eerste is mij niet sympathiek, maar ik ben gedwongen door een verdrag dat een jaar geleden werd gesloten¹⁶, en het tweede, dat op zich zelf mijns inziens ten volle verdedigbaar is, zal bij de Kamer wel den indruk maken van een vriendendienst aan Swinderen, die anders bij zijn aftreden met een huis te Londen opgescheept blijft. Het is trouwens vervelend ontwerpen te moeten verdedigen die, gelijk bijvoorbeeld deze twee, onder een vorig kabinet zijn voorbereid. Men moet zich dan op korten termijn in de geheele materie inwerken.

Er zijn in het kabinet aangename elementen: Van Schaik beschouw ik als een der besten, bekwaam en vooral uiterst correct in zijn opvattingen. De Wilde is een braaf gemoedelijk man die zijn zaken kent; Slotemaker is een zeldzaam oud wijf en ik begrijp nog niet hoe Colijn hem sociale zaken heeft durven toevertrouwen. Oud is zeer scherpzinnig en vlot en maakt een prettigen indruk. Marchant blijft zuur en mist beschaving. Verschuur is mij niet sympathiek, hij wil in alles domineeren en is grof. Deckers is geschikt en Kalff trekt een geïnteresseerd gezicht bij alle politiek gehannes, dat hem vaak doet glimlachen.

Maar ik moet weer aan den arbeid. Beste groeten, veel hartelijks aan Nini en, als ge haar ontmoet, aan mijn ‘mère’ Van W.¹⁷, die altijd een heel warm plekje in mijn hart heeft.

15 Handelingen Tweede Kamer 1932-1933. bijlage 321; ibidem 1933-1934, bijlage 225. De gezant te Londen. R. de Marees van Swinderen, was eigenaar van het pand Portman Square 21A, dat hij aan de staat wilde verkopen. Correspondentie hierover bevindt zich in BZ, Archief gezantschap Londen, 1914-1937, dossier A 8.

16 Het zogenaamde Oostenrijkse protocol van 15 juli 1932. Staatsblad 1934, nr. 97.

17 Niet geïdentificeerd.