Nederlandsch Museum. Vierde Reeks. Jaargang 3

[p. 354]

De Telautograaf.

Dit merkwaardig toestel, dat voor het oogenblik in de afdeeling der electriciteit op de tentoonstelling van Chicago, de aandacht van deskundigen tot zich trekt, is uitgevonden en nu onlangs verbeterd door Elisha Gray, een Amerikaansch professor, die zich door zijne uitvindingen op het gebied van telephonie en telegrafie heeft beroemd gemaakt. Het heeft tot doel op verren afstand en door middel van den electrischen stroom het schrift - of allerhande teekeningen - over te brengen.

Als princiep is het niet nieuw: reeds voor meer dan dertig jaren heeft Caselli, te Florence, dit doel bereikt door middel van zijne electro-chemische telegraaf, die hij pantelegraaf noemde. Twee naalden geplaatst, de eene in het seingevend, de andere in het seinontvangend bureel, bewogen zich synchronisch volgens rechte lijnen in beide richtingen, zich bij elken terugkeer een weinig verplaatsend. De eerste wreef over eene metaalplaat die met een dik isoleerend vernis was bedekt en waarop de letters geschreven waren die moesten overgebracht worden. Op de plaats van het schrift was het vernis weggenomen en de naald sloot den stroom als ze over het ontbloote metaal wreef. De naald van den seinontvanger bewoog zich op een blad papier dat met een zout was doordrongen, en door den invloed van den electrischen stroom ontstond er eene scheikundige ontbinding van dit zout, die op het papier

[p. 355]

eene blauwe streep achterliet. Die evenwijdige, naast elkander geplaatste strepen gaven eene trouwe nabootsing van het oorspronkelijk telegram.

De heer Gray heeft de oplossing van het zoo verleidend vraagstuk van het telegrafisch overdragen eener figuur op eene veel meer rechtstreeksche wijze weten te vinden; en zijn toestel heeft - in hoofdzaak - veel gelijkenis met het werktuig dat men in de teekenkunst den pantograaf noemt en dat gebruikt wordt om de nauwkeurige copie eener teekening te verkrijgen: het mechanisch overbrengen voor kleine afmetingen wordt vervangen door eene electrische overdracht op grooten afstand.

Ziehier vooreerst de samenstelling van den overbrenger.

Het telegram wordt geschreven door middel van een potlood dat door een ring is geschoven, waaraan twee zijden koordjes zijn vastgehecht. Die touwtjes loopen rechts en links over twee rollen of trommels en worden gespannen, elk door een gewichtje dat aan het andere einde afhangt.

Wanneer men nu met de punt van het potlood letters schrijft of eene figuur teekent op een blad papier dat er zich onder bevindt, dan verandert de afstand van het potlood tot elke der beide trommels; de gewichtjes klimmen of dalen en de rollen draaien met zachte wrijving over eene as in de eene of de andere richting.

Die bewegingen moeten nu electrisch naar het seinontvangend bureel overgebracht worden.

Aan elke trommel is een metalen borsteltje gehecht, dat bij het draaien over een commutator of stroomafwisselaar wrijft, die op de as geplaatst is en menigvuldige toetsen of aanrakingspunten aanbiedt. Telkens dat het borsteltje eene der toetsen aanraakt, wordt een electrische stroom in den telautografischen verbindingsdraad van beide stations heengezonden; en alles is zoo geschikt, dat de richting van dien stroom verandert wanneer de trommel zich in eenen tegenovergestelden zin begint te bewegen. Men zal dus licht begrijpen dat het aantal stroomafwisselingen evenredig is met de veranderingen die ontstaan in de

[p. 356]

hoogte van het gewichtje dat den draad van het rolletje gespannen houdt. Die stroomen wekken in een schrijftoestel van het tweede station juist dezelfde bewegingen op als die welke aan het potlood zijn gegeven, en op het blad papier waarover die pen wordt heengevoerd, ontstaat een nauwkeurig fac-simile van de oorspronkelijke figuur.

Het voornaamste deel van den receptor is - als bij telegrafen - een electro-magneet; deze werkt op een blijvenden magneet, die, bij middel van tandwieltjes, in verband is met een trommeltje dat ook door een gewichtje in draaiende beweging kan gebracht worden. De twee trommeltjes werken op twee staafjes in aluminium, welke op eene hunner uiteinden door een gewricht zijn verbonden dat het schrijftoestel draagt, een nauw glazen buisje dat met aniline inkt gevuld is. Die staafjes bewegen zich op dezelfde wijze als de touwtjes van den overbrenger, en het glazen pennetje doorloopt op het papier volkomen denzelfden weg als het potlood in de seingevende post.

Er zijn dus in dit stelsel twee verbindingsdraden tusschen beide posten, eene voor elke trommel met terugkeer langs den grond; doch, er bestaat nog een derde geleiddraad tusschen de platen waarop het papier rust, en die hier eene zeer gewichtige rol te vervullen heeft.

Het schrijfhuisje van den receptor is in regel door eene veer van het papier verwijderd gehouden; doch, zoodra het potlood op het papier van den overbrenger drukt, wordt een electrische stroom langs de metaalplaat waarop dit papier rust, door den derden geleiddraad heengezonden; en dadelijk, door de werking van eenen electro-magneet wordt ook het inktbuisje in het sein ontvangend station tegen het papier gedrukt. Wanneer dus het potlood opgeheven wordt om van een woord naar een ander over te gaan, eene punt op eene i te zetten enz., dan volgt het pennetje getrouw al die bewegingen en laat het geene spoor op het papier achter. Die schikking was een hoofdvereischte om de reproductie van het telegram met de grootste juistheid te bekomen.

[p. 357]

Nu zal men zich wellicht afvragen of in de huidige omstandigheden, wanneer telegrafen en telephonen zulke volmaakte en gemakkelijke gemeenschapsmidden daarstellen, er nog behoefte is voor eene electrische verbinding in den aard van die welke hooger beschreven is. Die vraag mag onzes dunkens bevestigend beantwoord worden; en de tijd is misschien niet ver afgelegen dat overal, benevens de telephoon en als complement er van, een dienst van telautografie zal ingericht worden. Men mag voorzien dat de telautograaf als een ernstig mededinger, niet alleen voor de telephoon maar zelfs voor de telegraaf zal optreden. Dit toestel heeft immers op de telephoon het groote voordeel een blijvend bewijs van de overgebrachte boodschap achter te laten en tot geene onbescheidenheid aanleiding te geven. Boven de telegraaf heeft het die hoedanigheid dat het overgezonden bericht werkelijk een handschrift is, dat voor alle handelszaken dezelfde waarde, dezelfde waarborg van authenticiteit heeft als het oorspronkelijke schrift en dit is voorzeker eene hoogst gewichtige eigenschap. Overigens, de uitvinder heeft het volle vertrouwen dat zelfs voor zeer groote afstanden, zijn toestel bevredigende uitslagen zal opleveren.

Ed. Verschaffelt.