Nederlandsch Museum. Vierde Reeks. Jaargang 2

[p. 126]

Kroniek.

Zuid-Afrika.

Sprekende, in onze vorige kroniek, van den Heer Logeman, die te Stellenbosch, Kaap-Kolonie, aangcsteld was om de moderne talen te doceeren, wenschten wij, dat deze nieuwe leeraar mocht bezield zijn met den geest, die Prof. Mansvelt vervulde. Het was niet zonder argwaan, dat we dien wensch uitten...

En zie, daar klaagt een correspondent in den Zuid-Afrikaan ‘dat de nieuwe professor met zijn leerlingen en zelfs in zijn omgang niets dan Engelsch spreekt!’

Het gebeurt immers ook wel te onzent, dat Nederlandsche geleerden de toestanden niet kunnen begrijpen, te midden der welke ze in het Zuiden geplaatst zijn en geen sympathie gevoelen voor de Beweging, die ze maakte, wat ze zijn.

'n Verrassing in den Zuid-Afrikaan! Uit het Verslag van den reporter van dat blad over de opening der Worlds-Fair te Kimberley, Kaap-Kolonie, knippen we: ‘Behalve met Koningin's jubilee ben ik nog nooit in zulk een gedrang in Zuid-Afrika geweest, en onwillekeurig schoot Jan van Beers' “Zieke Jongeling” mij te binnen, waar de dichter een boerenkermis beschrijft en waar alles zoo dooreen woelde en krioelde.’ - Zoodat onze Jan ginder in 't Zuiden ook lezers vindt.

Uit den Express en Oranjevrijstaatsche Advertentieblad, Bloemfontein (23ⁿ Oogst 1892): ‘Aan de Universiteit te Leiden, Holland, is het candidaats-examen in de Nederlandsche letteren afgelegd door den heer W.J. Viljoen. De heer Viljoen heeft zich bekend gemaakt door zijn ijveren voor de Nederlandsche taal in Zuid-Afrika.’ - Onze lezers, die het laatste Nederl. Congres te Gent bijwoonden, zullen zich herinneren, dat we het genoegen gehad hebben, dezen sympathieken jongen man te hooren op eene der namiddagzittingen, na de voordracht van Prof. Spruyt. De Heer Viljoen is van Kaapstad.

Van eenen anderen Zuidafrikaan, den Heer Hertzog uit Jagersfontein (O-Vr.), ontvingen we het proefschrift: De Income-Bond, in 't openbaar verdedigd te Amsterdam op Zaterdag 12 Nov, 1892. Het is in sierlijk Nederlansch geschreven. De inleiding beviel ons zeer om den zelfstandigen geest, die er uit straalt. ‘Ik meen,’ zegt de schrijver, ‘met alle bescheidenheid te mogen opmerken, dat de volkplanting in de zeventiende eeuw op Afrikaanschen bodem gesticht, thans

[p. 127]

krachtig genoeg is ontwikkeld om eene plaats uit te nemen in de rij der beschaafde volkeren. Wel is waar, mogen de wetenschappelijke voortbrengselen van mijn vaderland, wat de sierlijkheid betreft, de vergelijking met die van het oude Europa niet doorstaan, maar toch getuigen zij niettemin van het zelfstandig gevoel van een zelfstandig volk.? - De Heer Hertzog vertrok den 26ⁿ dezer uit Southampton naar zijn geboorteland. Hem wenschen wij eene voorspoedige reis en eene loopbaan heilvol voor zijn vaderland!

Kaapstad, 22ⁿ Oogst. In het Parlement stelde het lid Theron voor, dat een snelschrijver in het Huis zou aangesteld worden, die in staat was in het Nederlandsch zoowel als in het Engelsch zijn werk te doen; dit werd aangenomen. Hierbij zei Kolonel Schermbrucker, dat in de toekomst veel meer Nederlandsch in het Kaapsche Parlement zou gesproken worden. Hij zeide ook, dat de Nederlandsche reporters de beste verslagen van de besprekingen leveren; korter dan de Engelschen, maar beter het besprokene wedergeven. - De Afrikaners zijn de Vlaamsche Beweging dus vooruit.

Natal. Een tak van het Hugenotenseminarie is te Greytown, Natal, geopend met 11 kostleerlingen, benevens een aantal dagscholieren. Verscheidene aanspraken werden gehouden. Ds. Rossouw legde uit, dat het doel van de school was, een degelijke opvoeding in de Nederlandsche en de Engelsche talen te verschaffen. Dr Russell, inspecteur van onderwijs, zei, dat er slechts in een van de buitenscholen, van gouvernementswege onderzocht, Nederlandsch geleerd werd. Dat was niet zooals het behoorde, en hij zou gaarne zien, dat de kinders door Nederlandsche onderwijzers gedoceerd worden, personen, die hun de heerlijke daden hunner voorvaderen en der Hugenoten kunnen leeren kennen en die hun de pracht en de aantrekkelijkheid van de Hollandsche letteren kunnen vertoonen. Hij vertrouwde, dat deze school een hoogere school zou worden, waar gouvernantes opgeleid worden zullen in godsdienst en de Nederlandsche taal, om het onderwijs der jeugd in Engelsch en Nederlandsch voort te zetten.

Zuidafrikaansche Republiek. Voor de aanstaande Presidentsverkiezing in de Transvaal, zullen waarschijnlijk drie candidaten zijn: de tegenwoordige Voorzitter, Paul Kreger, Hoofdrechter Kotze en Piet Joubert.

Terzelfdertijd als de politieke beweging op touw gezet wordt, met het oog op de Presidents-verkiezing, beginnen de vreemdelingen te Johannesburg op te treden ten einde politieke rechten te verkrijgen in het land. De tijd voorzien door minister Dutoit op het banket, hem aangeboden door het Willems-Fonds in

[p. 128]

1889, schijnt dus nu aangekomen. Inderdaad werd tot dat doel door de outlanders te Johannesburg eene Nationale Unie gesticht om de onafhankelijkheid der Republiek te handhaven en op grondwettelijke wijze gelijke rechten voor alle burgers te verkrijgen. Met betrekking tot politieke rechten, nam die vergadering het volgende besluit: ‘De vergadering is van oordeel, dat het groot getal menschen, die hunne woning in de Republiek genomen hebben, gerechtigd zijn aan de Regeering deel te nemen, en dat recht van stemmen voor leden der Wetgeving en voor President zal toegekend worden, aan allen, die twee jaren lang in den Staat woonachtig zijn, eigendom bezitten of bewonen ter waarde van £ 100, of een wedde van £ 100 verdienen.’

In de nationale vlag, waarmede deze Unie hare lading dekt, wordt niet al te veel vertrouwen gesteld, en men is er niet ver af te verdenken, dat Imperialisme in die drukte de hand heeft. Het eind zal het uitwijzen.

Te Johannesburg werd ook eene Nederlandsche Vereeniging gesticht waarbij reeds meer dan honderd leden toetraden. Het doel, door deze vereeniging beoogd, is het behartigen der belangen van Nederlanders in de Zafr. R. alsmede de uitbreiding van het gebruik der Nederlandsche taal in den Staat.

Kaap-Kolonie. Door het ijveren, van den Zuidafrikaanschen Taalbond, staat het Nederlandsch nu op 't programma van het Elementair Schoolexamen.

De eerste Minister Rhodes heeft met zijn collega, Sir James Siveright, Commissaris van Openbare werken een reisje door de Kolonie gemaakt en bezoek gebracht o.a. aan Ladismith, bij welke gelegenheid de Premier herhaaldelijk blijk gegeven heeft van zijne genegenheid voor het Nederlandsch, dat hij verstaat, doch niet spreekt. Sir J. Siveright spreekt het wel en antwoordde in 't Nederlandsch op 't adres van verwelkoming der inwoners van Ladismith, hetgeen bij trouwens nog deed op den heildronk ingesteld op de beide ministers, op het feestmaal hun aangeboden op 't stadhuis. Aan den Heer J.R. Frylinck, hoofdonderwijzer der publieke school, stelde de Premier £ 5 ter hand om twee prijzen te geven aan den knaap en het meisje, die het best hadden gewerkt voor het Nederlandsch en het Engelsch.

Te Kimberley sprak de eerste Minister in zijn antwoord op een toast nog van de groote menigte Nederlandsche Kolonisten in het land als van ‘de ruggegraat der Kolonie’.

Men weet, dat Minister Rhodes als bondgenoot voor zijne politiek den Heer Hofmeyr heeft, voorzitter van den Afrikanerbond. Dat legt op voldoende wijze zijne ingenomenheid met het Nederlandsch uit; doch onze taal vaart er het best bij.