Nederlandsch Museum. Derde Reeks. Jaargang 3

[p. 201]

Betrekkingen tusschen de Capucienen en den Gentschen Magistraat in de 16^de en 17^de eeuwen.
Mededeeling van oorkonden uit het Stedelijk Archief van Gent.

In vroegere eeuwen werden de geestelijke genootschappen als maatschappijen van openbaar nut beschouwd en genoten als dusdanig het recht, dat wij heden met den naam van burgerlijke verpersoonlijking bestempelen. Rijke begiftigingen ten voordeele dier vereenigingen werden alsdan gedaan door bijzonderen zoowel als door openbare besturen, onder den naam van gewone of buitengewone toelagen, gegeven in eigendom of eenvoudig in vruchtgebruik, en dat als vergelding voor bewezen diensten, welke ons ten dage soms geenszins geëvenredigd zouden voorkomen. Zoo was de geest dier tijden, en vast zag niemand in die handelwijze geldverspilling van wege den Magistraat, terwijl deze evenzeer hiermede slechts zijnen plicht dacht te vervullen. Daar waar hij de gemeentebelangen gekrenkt zag, aarzelde hij niet krachtdadig ter verdediging op te treden.

Ten bewijze van dit laatste punt, en ter kenschetsing van de monikenorden, welke, na lang vruchtgebruik van eenig

[p. 202]

goed, eindigden zich als de wezenlijke eigenaars daarvan te beschouwen, deelen wij hieronder eenige stukken mede betreffende de Capucienen en hunne betrekkingen met den Gentschen Magistraat.

De orde der Capucienen werd in 1526 gesticht met goedkeuring van paus Clemens VII en breidde zich, door dezes opvolger Paulus III (1535) bevestigd met de aanstelling van eenen vicaris-generaal, aanstonds uit over gansch Italië.

Reeds in 1585 werd de nieuwe regel te Antwerpen, na de overgave dezer stad, op aanbeveling van den toenmaligen paus Sixtus V en door toedoen van den hertog van Parma, overgeplant⁽¹⁾.

Vijf jaar later wordt ook door den Magistraat van Gent, op aandringen van denzelfden landvoogd, den Capucienen aldaar een onderkomen verstrekt. Het godshuis en de kapelle S^t. Christoffel der Volders, gelegen aan den Schepenenvijver, dicht bij de Hooi- of Steenpoort, in de wijk Overschelde⁽²⁾, werden door het stadsbestuur gepacht voor een

(1) Graf- en gedenkschriften der provincie Oost-Vlaenderen. - Bijdrage van Jhr. Ph. Blommaert over de Capucienenkerk van Gent, 2^de Reeks, I, blz. 279.

(2) Overschelde was eene wijk door Gravinne Margarita aen de stad afgestaen ten jaere 1254, en strekte zich uit van den Reep tot aen de Oude Schelde, waer de Keizer- en Sinte Lievenspoorten rezen. Deze wijk vervatte het eigentlijke Overschelde of Brabantdam, de Groene Hooi en het Zand, dat van de Vijf Windgaten tot aen de Oude Schelde ging. Langs de Koe- en Steenpoorten liep eene gracht, Schepenen-Vijver genaemd, in gelijke richting met den Reep. Deze gracht, evenals gemelde poorten, bestaat niet meer, maer de Kapelle der Capucienen wijst ons nog den grenspael aen van 't Brabanddam. (Graf- en gedenkschriften der provincie Oost-Vlaenderen. - Jhr. Ph. Blommaert. Bijdrage over de Capucienenkerk van Gent. Blz. 279, nol

[p. 203]

jaargeld van 20 ponden groote, en den paters Capucienen in vruchtgebruik gegeven op 10^en Mei 1590:

Betaelt dhuysmeesters Deken ende gheswornen vanden aermen vanden volders de somme van twintich ponden groot hemlieden jaerlicx belooft te betaelen over dhuere van haerlieden capelle, ten behouve ende ghebruucke vande paters capucynen gespeciffieert byde rekenynghe X^en meye 1590 verschenen X^en april 1683.........XX L. gr.
Rekeningen der Stad Gent, 1683, f^o 210 v^o.

De verplichtingen der gehuisvesten vinden wij in de aanteekening over hunne bedankingen van 11^en October van hetzelfde jaar. De paters zullen steeds voor stad en bestuur hunne gebeden opdragen; zij verklaren bovendien nooit klooster noch kapel als hun eigendom te beschouwen: hun regel overigens verbiedt iets eigens te bezitten.

Actum den XI (octobris 1590).
Den gardien ofte pater vande capuchinen deser stede gecompareert wesende in tcollegie ende naer groote dancksegginghe bij hem gedaen aen schepenen vande groote jonste, faveur ende assistentie bij dese stede aen hemlieden bethoent inde erectie van huerlieder convent ende clooster, heeft verclaert dat hy ende syne medegesellen tselve clooster aenveerden, ende bewoenen met protestatie van daeraenne geen recht te pretenderen, maer dat zy schepene ende huerlieden geheel laten omme hemlieden tselve te mogen affnemen ende vandaer te doen vertrecken alst hemlieden beliefen sal, volgende den reghele ende ordonnantie van huerlieden ordonnantie, die verbiedt ende hemlieden interdiceert van nyet eyghens ofte proper te mogen aenveerden, van welcke ordonnantie zy in tcollegie betooch gedaen hebben; biddende boven dien den voirs. gardien hem te vergeven ende nyet qualick aff te nemen, dat hy over acht daghen sonder tconsent ofte wete van schepenen possessie ofte inganck genomen en hadde van tvoirs. nieuw convent; waerop hem van schepenen weghe geandtwoert was, dat hy daermee nyet misdaen en hadde, ende dat hy hem mochte versekert

[p. 204]

houden dat soe langhe als dat dese stede soude moghen bewaert wesen van alle ongeluck, overvallende ofte andere veranderinghe, hy ende die van zyne orders hemlieden hertelicken wellecomme souden wesen ende dat zy bovendien hemlieden doen ende bewysen souden alle hulpe ende assistentie hemlieden mogelick wesende, begeerende alleenlick andenvoirs. capuchinen dat zy tmagistraet deser stede in huerlieden gebeden souden indachtich wesen ende de welvaert der selve stede omme gerecommandeert houden.
Keureresolutien, Reg. 1585-1608, Jaar 1590, f^o 48 v^o.

Op den bladrand, tegenover de eerste regels van dit stuk, lezen wij:

Dancksegginghe vande Capuchine nopende derectie van huerlieden convent met protestatie dat zy daeraenne geen recht en pretenderen.

Buiten gemelde geestelijke medewerking verschaften de paters ook stoffelijke hulp in geval van brand - wat in het dankschrift niet onder de voorwaarden staat aangeschreven. Ten hunnent werden ladders, emmers en andere stukken van brandweer bewaard; met de vier biddende ordenen deden zij in het oude Gent dienst als pompiers⁽¹⁾.

De stad van harentwege bleef niet te kort om den vromen paters aangenaam te zijn. Vooreerst bij het inrichten der lokalen ten behoeve der nieuwe bewoners:

Eerst betaelt Janneken Pieter Arents, clusenesse neffens de volders capelle, de somme van vier ponden grooten, haer by mynen heeren scepenen vander kuere toegeleit by vorme van aelmoesen hemlieden tot secourse vanden oncost byde zelve ghedoocht int doen repareren van een ander cluuse neffens Sinte Quintins

(1) De Capucienen en andere bedelende orden der stad waren gelast met het blusschen van brand en de spuiten, ladderen en ander reddingstuig berusteden te hunnen conventen. (Graf- en gedenkschriften van Oost-Vlaenderen, blz. 280.)

[p. 205]

cappelle, mits dat die vander ordene vande capuchynen deselve eerste cluse thuerlieder waerts ghetrocken hebben ende gheapplicquertande vors. volders cappelle, breeder ghespecifiert byder requeste by haer ten dien fyne ghepresenteert ende naer tverclaers vander ordonnantie.........IIIJ L. gr.
Rekeningen der Stad Gent, 1590, f^o 323 (Aelmoesen extraordinaire).

Op den bladrand staat:

Bij affirmatie van scepenen vander kuere metgaders huerl. ordonnantie ende quittancie omme de medegetrocken partien van dese capitele met anders ghelast zyn hier ghesien.

Den doender deser bringt hier in vutgheven de somme van acht ponden, zes schellingen acht penningen groot, ter causen van ghelycke somme by mynne heeren scepenen toegheleit ende ghejont aen de paters vanden cappusynen tot het coopen van een clocxken ende tot reparatie vande hunde horologie ghestaen hebbende ende van nieus ghestelt ende upgherecht inde volders cappelle dienende voor den huerslach tot behoufe vanden zelve capitsynen. Breeder ghespecifiert byder requeste by hemlieden te dien fynne ghepresenteert ende naer tverclaers vander ordonnantie ..........VIIJ L VI s. VIIJ d. gr.
Rekeningen der Stad Gent, 1590, f^o 327 (Aelmoesen extraordinaire).

Betaelt Jaecques vander Hoochstratenbeelgesnydere, de somme van IJ L gr. van ghemaect ende ghelevert thebbene twee beelgen van onser Lieve Vrauwe endc eenen capitsien, die ghestelt zyn voor de keercke vande capitsienen binnen deser stede naer tverclaers vander ordonnantie.........IJ L. gr.
Rekeningen der Stad Gent, 1590, f^o 378. (Uutghegheven van diversche aencopynghe van stoffe, enz.).

[p. 206]

Betaelt ende gherembourseert Jer. Joos de Deckere, de som me van eenentwintich ponden XVIII s. IIJ gr. VI d. gr. by hem verschoten int coopen van diveersche materialen ende ander zaken ghelevert ende gheemployeert int convent van de paters vandecappitsynen binnen deser stede, omme taccomoderen vande selve naer rentwysen der specificatie staende in zeker billiet by hem te dien fynne overghegheven ende naer tverclaers vander ordonnantie......XXJ L XVIII s. III. g. VI d. gr.
Rekeningen der Stad Gent, 1590, f^o 377 v^o. (Uutghegheven van diversche aencopynghe van stoffe, enz.).

Dat, niettegenstaande de onderwerping der stad aan Spanje, het oprichten van het Capucienenklooster nog vermetele afkeuring uitlokte, blijkt uit eene mededeeling van den heer Cannaert in zijne Bijdragen tot de kennis van het oude strafrecht in Vlaenderen. In 1592 werd een oude calvinist, Jan Bins, tot de galg veroordeeld om op Sakramentsdag van het vorige jaar met geweld in dit klooster te zijn gedrongen en daar met schimp en spot alles in rep en roer gebracht te hebben⁽¹⁾.

In 1592 wordt de kloosterhof omringd van eenen muur, bekostigd met eene aanzienlijke geldboete door het schepencollege uitgesproken tegen Steven Du Jardin, welke om ongeoorloofden minnehandel te recht stond⁽²⁾.

Op 14 Juni 1613 huurde de magistraat twee nieuwe huizingen van de Volders ten gebruike der Capucienen.

Betaelt Bauduyn Martins als ontfanghere vande aermen vanden Volders de somme van X L grooten over den Godtpenning

(1) Cannaert, blz. 175, nota en bijlage 25, blz. 438-442.

(2) Cannaert, blz. 175-176: Condempneeren den selven in secrete camere, up beede zyne knieden, God almachtech, heer ende weth, uut name van justicie, vergheffenesse te biddene, ende in de somme van drye hondert Carolus guldens, te bedeelen d'een helft tot prouffyete ende opmaken van den muer tot de patres capuchijnen... (Bouc vanden crisme, 1591-1594, blz. 10.)

[p. 207]

besproken int verhueren van twee huusen ten ghebrucke van de heeren patres vanden Capuchynen, breedere naer uutwysen der wettelicke voorwaerde gheexhibeert hiernaer f^o 318 int capittle van jaerlicx ende ordinaire, alwaer dat verantwoort es vande huere vanden selven huuse, des hierby ordonnantie . X L gr.
Rekeningen der stad Gent. 4614, f^o 260 v^o.

Betaelt de voorseide huusmeesters de somme van IIIJ L Xs. gr. over dhuere van twee van haerlieder huusen ende eerfve staende neffens elcanderen inde Sackbrocrstraete ten behouve ende ghebruucke vande voornomde patres vande capuchynen, upden voet conditien ende bespreken begrepen int contract ende voorwaerden vande voirseide cappelle, ten advenante van ses pont grooten tsiacrs boven eenen Godspenning van X L gr. ghereet (danof dat uutgheven ghemaeckt es hier vooren f^o 260 int capittle van delmoesen) ende boven de heerelicke ende onlosselicke renten daeruutgaende bij den contracte niet ghespecifiert, die de stede thaeren laste ghenomen heeft vanden lesten valdach voorts de voorseide huere inneghegaen den XV^en Juny 1613 ende voor soo langhen tyt als de voornomde capuchynen ghebruucken sullen, te betaelene van drye te drye maenden elck een vierde ende voorts upsulcke andere conditien ende bespreken vermeit int langhe by den contracte ende wettelicken voorwaerden danof ghepasseert voor myne heeren schepenen van dezer keure den XIIIJ^en Juny 1613, gheteeckent Casteels, hier gheexhibeert, ende ditte van neghen maenden verschenen den XV^on Maerte XVJ^e XIIIJ^e; des hierby quictantie IIIJ L, X s.gr.
Rekeningen der stad Gent, 1614, f^os 317 v^o en 318.

Op den bladrand is aangeteekend:

By de voorwaerde als inden text metgaeders copie autenticque vande voorgaende voorwaerde daerop de leste relatyve es.

Den 17^den Juli 1620, bij het verpachten van eenen volmolen gelegen nabij het Capucienenklooster, werd ten bate der paters, in de overeenkomst met de huurders de voor-

[p. 208]

waarde ingelascht, dat hun jaarlijks twaalf lakens ‘voor niet’ zouden gevold worden. Twee jaar nadien wordt dit getal vermeerderd op verzoek der Capucienen en met toestemming der pachters op twintig gebracht.

Alsoo de onderscrevenen pachters van de nieuwe volmuelene, ghestaen by het convent vande patres vande capuchienen binnen deser stede van Ghendt, int pachten vanden selven muelene jeghens mijnen heeren schepenen vande keure by wettelicken voorwaerde van daten XVII July 1620 belast syn geduerende den tyt vanden selven haeren pacht voor de voornomde heeren patres, oncost de stede, jaerlicx te vollen twaelf laeckenen, ende dat de selve paters naederhandt de voors. pachters hebben commen aensoucken ende bidden dat sylieden boven de voors. twaelf laeckenen noch viere souden willen voor hemlieden vollen sonder daervooren eenighen loon te trecken, ende oock deselve XVJ laeckenen averechten ten minste twee drachten op elck laecken waervan de blocken sullen volghen den arbeyder, anghezien dat de voors. pachters vanden volmeulene syn meesters ghehauden syn de caerden daartoe bequaem te doen, twelc andrechten gheschieden sal binnen het convent ter plaetse dewelcke die patres capuchienen daertoe verleenen sullen. Soo ist dat deselve pachters in tvornomde versouck van de patres hebben ghecondescendeert ende ghewillekvert soo sylieden van ghelde syn doende int versouck ende bede by deselve patres jeghenwoordelick van wiens ghedaen ende gheproponeert, te weten dat zylieden pachters boven de voornomde XVJ laeckenen voor de voors. patres noch jaerlicx sullen vollen tot vier stucken saergen, gratis ende sonder loon alsboven, twelc sylieden beloven te doene op expresse conditie nochtans toesech ende belofte by deselve patres ghedaen ende die sylieden andermael by deselve syn doende vandat de voors. pachters gheduerende den tyt van huerlieder pacht sullen vermoghen te spoelen alle haerlieder laeckenen in sekeren watercom ofte splete staende inde voornomde meulene ende danof twater hare situatie is nemende in seker rivierken vande selven heeren patres, synde de voornomde pachters oock te vriden dat tghone by hemlieder hiervoren anden voors. patres meer gheaccordeert dan daermede sylieden by de voornomde voorwaerde vander stede belast syn byde

[p. 209]

voorscrevenen voorwaerde ende tcontract, by vorme van ampliacien in scriptis ghebouckt sal worden de toesech, consentement ende belofte vande voornomde heeren patres hiervoren gheroert, omme soo deen als dandere van partyen contracteerende in toecommenden tyden alle tselve te moghen dienen naer tbehooren, toorconden syn hicraf ghemaeckt twee ghelicke scriftelicke bescheeden by elck van hemlieden contractanten respectievelick onderteeckent ende onder elck van hemlieden een berustende deser XI^e Meye 1622 ende onder stondt gescreven soo hier naervolcht: Onderteeckent by my B^r Symoen van Audenaerde, gardiaen van den Capuchinen binnen Gendt, vutname ende commissie mede van onser eerw. p. provinciael Arent Dhanens, Antheunis Soetaert, Niclays Vandeperre ende by my Bauduyn Soetaert. Bet neder stondt: Ghecollationneert jeghens syn originel onderteeckent alsboven ende met tselve bevonden taccordeeren by my onderteeckent J. Kerchove.
Register TT, f^o 226.

Op den bladrand:

Raeckende tvollen vanden laeckenen vanden patres capuchienen.

In 1630 worden weer twee huizingen palende aan de woonst der Capucienen, door den magistraat van de volders in pacht genomen en te hunner beschikking gesteld:

Betaelt den huysmeesteren vanden aermen, vande volders de somme van twintich ponden grooten hemlieden jaerlycks bygheleyt ende belooft over dheure van twee haerlieden huysen ghestaen neffens elckanderen het eene haudende den houck vande Sackebroerstraete ende het andere neffens den inganck vanden selven aermen tot gebruyck vande Paters Capucynen op sulcken voet ende conditie als dese stede oock gheheurt heeft de Capelle Sanctuarie, erfven ende andere huijsen vanden voornoemden aermen over het LII jaer verschenen waerte 1682...............XX L gr.
Rekeningen der stad Gent, 1683, f^o 214 v^o.

[p. 210]

In 1632 werd de Kapel herbouwd, zooals ze thans nog bestaat⁽¹⁾.

Tegen het einde der 17^e eeuw, in 1683, treffen wij in de stadsrekeningen buiten de opgave van pacht der verschillende gebouwen door het stadsbestuur voor het klooster gehuurd, eene buitengewone toelage aan van vier pond groot, voor brand waar:

Betaelt vrauwe..... Colins, douagiere vanden heere van Soetschoore, gheestelicke moeder vande Eerw. paters Capucynen binnen deser stede, de somme van vier ponden grooten, omme daermede te coopen eenighe sacken boscolen tot hunner dienste bij requeste ordonnantie vanden XXIJ^en Augustus 1682 ende quictantie.............IIIJ L. gr.
Rekeningen der stad Gent, 1683, f^o 138 v^o. (Aelmoesen extraordinaire).

De betrekkingen tusschen Magistraat en Capucienen bieden tot hiertoe geene enkele onregelmatigheid aan.

Eenige jaren later echter komt een kenmerkend geval voor. De gardiaan van het klooster richt zich bij brieve van 29 April 1698 tot het stadsbestuur om het plein vóór de kerk met een ijzeren hek te mogen afsluiten, voorwendende dat het getier der kinderen de gebeden steeds komt storen.

12 meij 1698.
PRO DEO.
Aen mijn Ed^e Heeren schepenen vander keure deser stad.
Supplierende verthoonen reverentelijck den pater gardiaen ende religieusen van het clooster vande paters Capucinen binnen deser stadt, dat sij nu den tijt van t'sestig jaeren (onbegrepen)⁽²⁾

(1) Gedenkschriften, enz., 2^e Reeks, I, blz. 280.

(2) Dit woord ‘onbegrepen’ valt weg. De kopist schrijft het tusschen haakjes om zijnen tekst niet te ontsieren.

[p. 211]

ghedaen hebbende de goddelijcke diensten inde kercke van het selve clooster t'welck door liberalitheyt van de voorsaeten van Uwe Ed^en is opgherecht, hebben tot groot nadeel vanden goddelicken dienst en het beletten van hunne daghelijckxe ghebeden bevonden, dat de kinderen vande straete, in grooten number, t'elckent naer middagh ten tijde van het ghebedt, en savonts als de supplianten hun recollectie hauden voor het venerabel, aldaer soodanigh ghetier ende gheschreeuw maecken, dattet onmoghelijck is metde gherequireerde andachticheijt het selve ghebedt te comen doen. Al het welcke saude connen gheeviteert ende daerinne remedie ghestelt worden, bij so verre uwe Ed^e de goetheijt hadden te consenteren, dat de supplianten oorlof ghegeven wierde om de plaetse voor de selve kercke met een half muerken met yser traillen daer vooren af te stoppen, laetende een bequaeme spatie voor de versochte separatie om de coutsen en de waeghens te connen keeren: waer toe tot meerder gherief in het midden vande selve separatie, bequaemelick saude connen ghemaeckt worden een ghenoeghsaeme wijdde poorte om de selve carossen daerinne te connen rijden ende bequaemelick te keeren. Ende al ist dat de supplianten voor desen over de voorseyde disordre niet en hebben geclaeght, t'selve is veroorsaeckt ten opsiene dat omtrent de voornoemde kercke ten voorhoofde en t'halfven van eenen van de twee zijde meuren heeft ghewoont eene dochter, dewelcke is commen te sterven en de deure van haeren huijse toeghestopt. Ende alsoo de voornoemde separatie niet en vermach te gheschieden sonder consent van uwe Ed^en, de supplianten keeren sich seer oodtmoedelick tot uwe Ed^en, biddende te verleenen consent om de voornoemde separatie in de maniere voorschreven te moghen doen, en daer toe te emploijeren des stadts wercklieden: te meer om dieswille datter eenen persoon sich presenteert om eenighe materialen t'sijnen coste te besorghen. Ende dat de supplianten hun sonderlinghe sullen verobligeert vinden te bidden voor de prosperitheijt van uwe Ed^en en het welvaert van de ghemeene inghesetene deser stadt; t'welck doende etc.
Frater Tranquillinus, Guardiaen der Paters Capucinen onweerdich.

Het onderzoek ‘de commodo et incommodo’ geschiedt in

[p. 212]

degelijken vorm. Bovenaan het voorgaande stuk, in den linkerhoek staat de samenstelling der aangestelde commisie:

Schepenen vande Keure committeren tot het visiteren vande plaetse in dese vermeit J^r Gregoire, Ignace De Vos ende J^r Frederick Hendrick De la Valette, Schepenen, mitsgaders den onderschreven eersten secretaris ter interventie van d'Heer Philippe Stobbeleere, ontfangere vanden wercken. Actum in het collegie den XXIX^en April 1698.
G.L. De Vriese.

Op den bladrand, tegenover de eerste regelen van het verzoekschrift, werd in 't kort de beslissing opgeteekend.

Ghehoort het rapport van commissarissen de plaatse ghevisiteert hebbende, en op alles gheledt, Nihil om menighvuldighe consideratien. Actum in het collegie den XIJ^en meij 1698.
G.L. De Vriese.

Tusschen die menighvuldighe consideratien wordt o.a. aangehaald, dat het handelsverkeer te dier plaatse te levendig is om zulke versperring van den openbaren weg toe te laten; maer in de eerste plaats, en als eigenlijke reden, wordt er op gewezen, dat de paters Capucienen, trots hunne schriftelijke verklaring van 1590, thans klooster en kapel en daarenboven de plaats met de omliggende huizen, als hun toebehoorende aanzien - wat reeds vroeger uit sommige hunner gesprekken werd opgemaakt.

Ziehier het omstandig, met beweegredenen gestaafd besluit van het college:

Actum in het collegie, den 12 Meij 1698.
Ten voornoemden daghe, presiderende Mher Charles Maes, ridder, heere van Noortvelde, voorschepen, andermael ghelezen sijnde de requeste op den 29 april lestleden ghepresenteert gheweest bij den Eerweerden Pater Guardiaen ende Religieusen van 't clooster der Capucinen deser Stadt, versoeckende, dat de

[p. 213]

open plaetse voor hun kercke ende clooster omtrent het midden met een half muerken met ijsere traillen saude afghestopt worden, laetende een bequaem spatie daer vooren om de coetsen te keeren - allegierende voor reden, dat sij door de kinderen vande straete in grooten nomber 't elcken naermiddagh ende s'avonts aldaer groot ghctier maeckende ten tijde van het ghebedt, soodanigh worden belet, dat het hun onmoghelijck is met die versochte aendachtigheijt hun ghebedt te connen doen. - Ghehoort oock het rapport van commissarissen uut het collegie met den ontfanghere vanden wercken ter plaetsen gheweest hebbende, is op de voorseide requeste gheappointeert, ghelijck volght. Ghehoort het rapport van commissarissen de plaetse ghevisiteert hebbende, ende op alles ghelet, Nihil om menighvuldighe consideratien.
Onder meer ander consideratien was, dat in requeste schijnt, dat sij als proprieteyt van die plaetse oft dierghelijk schijnen te pretenderen, ghelijck uut eenige discoursen oock achterdincken was ghenomen, daer nochtans op de daet van 11 October 1590 te bevinden is, dat de voornoemde paters alsdan in het collegie door hunnen Guardiaen bedanckten het selve over d'erectie van hunlieden convent ende clooster, daerbij oock protesteerden daeraen gheen recht te pretenderen, maer dat sij schepenen in hunlieden gheheel laeten om hemlieden t' selve te moghen afnemen, ende van daer te doen vertrecken als hemlieden believen sal, volghende den reghel ende ordonnantie van hemlieden ordre, die verbiet ende hemlieden interdiceert van iet eijghens, oft propre te moghen aenveerden, etc.
Oock was consideratie, dat langhs die straete vallende extraordinaire groote passaige van waghens ende andersints als dienende voor de ghene commende van Brabant ende Henegauwe, ende heel het Landt van Waes die plaetse dickwils is dienende om de confusien vande passage wegh te nemen.
Siet de requeste op dese date.
Resolutieboek 1694-1698. -Jaar 1698, f^o 206.

Op den bladrand, tegenover het eerste deel dezer oorkonde leest men het beknopt besluit:

Aen de P.P. Capueinen afgheslaghen het versoeck vande plaetse voor hun kercke ten deele af te stoppen.

[p. 214]

Waar dus, door het stellen van een voorgaande, de stad in gevaar gebracht werd haareigendomsrecht te verliezen, daar trad de Magistraat, zooals zijn plicht gebood, krachtdadig op; maar ook, hij onttrok zich tevens niet - en poogde niet zich te onttrekken - aan wat hij als zijne verplichtingen beschouwde. Tot den tijd der Fransche omwenteling bleven, onafgebroken, kapel en gebouwen van de Volders gehuurd om de Capucienen te herbergen⁽¹⁾.
J.-J.M.

(1) Rekeningen der Stad Gent, 1790, f^o 146.