Nederlandsch Museum. Tweede Reeks. Jaargang 4

[p. 192]

Letterkroniek.
Derde trimester van 1887.

Tijdingen. - De gewichtigste gebeurtenis van dit trimester is het XX^ste Nederlandsch Congres om half September te Amsterdam gehouden. Het is onder alle opzichten best gelukt.

De Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden heeft in vergadering van 16 Juni l.l. vijf buitenlandsche leden benoemd, waaronder de hh. P. Willems, F. De Potter en M. Van Droogenbroeck, respectievelijk voorzitter, secretaris en lid der Koninklijke Vlaamsche Academie. Hier weze ook aangestipt dat D^r A. De Vos, (Wazenaar) onder den titel: Prijskamp en Academie, een boekdeel gemaakt heeft met de naar de eigen woorden van zijn prospectus ‘bitse en bittere’ artikels, die hij in der tijd over dat onderwerp in Vlaamsche bladen geplaatst heeft.

Voor de Vlaamsche zaak werd een levensvraag weer in bespreking gebracht door de afkondiging van het nieuw programma voor het middelbaar onderwijs. Op dit programma staat de Nederlandsche taal in veel ongunstiger verhouding tot de Fransche dan vroeger, en in de drie lagere klassen zijn de vakken, die bij middel van 't Nederlandsch moeten onderwezen worden, bijna ten eenen male weggevallen, terwijl in de hoogere klassen enkele dier vakken van verplichtend facultatief geworden zijn.

[p. 193]

De Vlaamsche taalgeleerde Ternest, de Duitsche linguist Pott⁽¹⁾, de Fransche philosoof Caro, de Belgische tooneelschrijver Hennequin, de Engelsche romanschrijver R. Jefferies, de Noordnederlandsche romanschrijfster E.J. Hasebroek, en de toonkunstenaar Reubsaet, meer gekend met zijn titel van Hertog van Camposelice, zijn ons in die drie maanden door den dood ontvallen.

Tijdschriften. - Te Antwerpen zijn twee nieuwe bladen verschenen: Brabo, een blad gewijd aan kunst, nijverheid en wetenschappen, - en De Fakkel, orgaan van den liberalen Strijdersbond. Te Brussel hebben we het veertiendaagsche Bruxelles-Revue, dat tot doel heeft de Vlaamsche Beweging te doen kennen aan het publiek dat geen Nederlandsen leest.

Haagsche stemmen is een nieuw weekblad uit den Haag, gewijd aan geschiedenis, letteren en kunst.

Spelling, a magazine devoted to the simplification of Englisch ortografy, is een tijdschrift te meer dat voor de spellingshervorming wil werkzaam zijn, niet echter in den radicalen zin van de phonetische spelling.

De leeraars en hoogleeraars van levende talen in Duitschland, die reeds een bond gesticht en philologentage gehouden hebben, geven ook een Neuphilologisches Centralblatt te Hannover uit, dat van den beginne een eerste plaats onder de schriften van dien aard heeft ingenomen.

Het Athenoeum van Londen, dat jaarlijks een overzicht gaf van

(1) Onze Fransch-belgische bladen, onder andere de Flandre Libérale, gaven een doodsbericht van dien reusachtigen taalgeleerde, waarin men lezen kon le Nestor des philologues, A. Popp (ne pas confondre avec Bopp) ’. Ze zijn op de hoogte! Van een linguist maken zij een philoloog, van Pott maken ze Popp, en om zich als wel ingelicht voor te stellen, verzoeken van den lezer dien Popp niet te verwarren met een geleerde die al 20 jaar dood is! Men wil in België de verschillige vakken der philologie toch maar altijd voort verwarren. Zoo herinneren wij ons, eens in een tijdschrift gelezen te hebben van den polyglot A. Boltz, dat hij een linguist was, en een autoriteit in zake van methodologie.

[p. 194]

de Europeesche letterkunde, zal dit voortaan alle zes maanden brengen. Op het einde van Juni 1.1. verscheen de eerste reeks van die zesmaandelijksche verslagen.

Bibliographie. - J.H.W. Unger, die een Bredero-bibliographie uitgaf, zal een Bibliographie van Vondels Werken laten verschijnen. Bij R.P. De Vries te Amsterdam is ter gelegenheid van het XX^ste Nederlandsch congres uitgekomen een Catalogus van Boeken over Nederlandsche Taal- en Letterkunde, die een goedkoope en tamelijk goede gids voor de studie der Nederlandsche philologie is (prijs: f. 1,25).

Fraaie Letteren. - De tooneelletterkunde is bijzonder vruchtbaar geweest. Wij hebben te vermelden: De Tenor is ziek, blijspel, van J. Wytinck; De Boezemvrienden van Hendrickx en De Verboden Vrucht, lustspel van denzelfde; Piétrina, drama van De Quéker; Rouw en Troost, stuk zonder mannenrollen, van Is. Albert; Een hompje Kaas, van Pol Anri; Breidel en De Coninc, drama, van Th. van Ravenstein; hetzelfde onderwerp van J. Hoste en een derde maal van C. Marichal; Oude Vrijsters, van Rosier Faassen; König Arpad, opera van Verhey, libretto van Fiore della Neve, en een vertaling van Aeschylus' Agamemnon door Burgersdijk. Hierbij komt nog: Het oudste Faust-drama, Marlowe's Tragische historie van D^r Faustus, vertaald en toegelicht door Dr. Tjaden Modderman.

Vele plechtigheden hebben aanleiding gegeven tot cantaten, waaronder verschillende goed gelukte. Wij noemen De Breidelcantate van Dr. Van Oye, de Anneessens-cantate van De Quéker en Naar de School, kindercantate van Em. Hiel.

Als merkwaardige proeven van vertalingslitteratuur moeten aangestipt worden Il libro dell'amore van M.A. Canini, waarvan het tweede deel verschenen is, Fiori d'Oltralpi, van T. Canizaro, een Duitsche vertaling van De Genestets Gedichten, door R. Hanne, en Nos Poètes Flamands, vertalingen van Potvin, Heuvelmans, enz., enz., met levensberichten en eene voorrede van Prof. Stécher (bij De Seyn, te Roeselaere).

Te Weimar bij Bohlau moet een nieuwe volledige, en dan nog

[p. 195]

wel prachtuitgave verschijnen van Goethe's Werke, terwijl bij Hendel te Halle en Reclam te Leipzig twee goedkoope volksuitgaven van Heine's Sämmtliche Werke thans uitkomen. TeArnhem is een goedkoope prachtuitgave - voor zooveel die twee uitdrukkingen kunnen samengaan - begonnen van Vader Cats; zij is door aanteekeningen opgeluisterd, met ongeveer 200 platen versierd en kost pas 13 gulden.

De Studententypen van Klikspaan (Kneppelhout) beleefden hunne vierde uitgaaf en de Makamen en Ghazelen van Van Droogenbroeck werden door De Seyn in prachtige bibliophielenuitgave uitgedost. Van F. Lauwers verscheen Mijn Gedenkboek, van L. Be Preter, Het Uitstapje van Mijnheer Jaak Appelmans en van P. Van Breuseghem, de Schat van den Uitwijkeling waarvan het tooneel Antwerpen is, tijdens de Fransche omwenteling. R. Stijns werkt steeds voort; wij kregen van hem Broodnijd, schetsen en verhalen. Ook van O. Wattez kwam een nieuwe bnndel uit: Stemmen uit het Hart en van Is. Albert, Langs naakte Dreven. De aangekondigde bundels van P. De Mont, (Noord en Zuid) en H. Swarth (Beelden en Stemmen) zijn verschenen.

Kaf en Koorn is de titel van een boek, dat de verzamelde gedichten van H. De Quéker zal bevatten.

Jan Holland (Dr Vitringa) schreef in zijn gewonen trant het eigenaardig boek: Neen! Eene stadsgeschiedenis. De laatste dagen brachten ons het laatste deel van de franken-editie van Van Lennep.

De Kleine Johannes van Fred. van Eeden, is zeer opgemerkt geworden.

Een schoone en goedkoope verzameling, onder den titel van: Auteurs Cèlèbres, verschijnt te Parijs bij Marpon en Flammarion. Reeds bevat ze een twintigtal puike romans. Onder de nieuwe Fransche romans hebben we opgemerkt La Fille Dosia van de bekende schrijfster H. Gréville. Bij Lemerre te Parijs verschijnt een uitgebreide Anthologie des Poétes Français du XIX^e siècle.

[p. 196]

De Wagnerianen zullen met genoegen vernemen dat een tweede druk verschenen is van Rich. Wagner's Gesammelte Schriften und Dichtungen.

Th. Stevens' boek Around the World on a Bicycle is een waar-dige tegenhanger van Jules Verne's Reis om de wereld in 80 dagen.

Lettergeschiedenis. - Eindelijk is als 9^de deel van de Geschichte der Weltlitteratur in Einzeldarstellungen verschenen de Geschichte der Niederländischen Litteratur von ihren Anfängen bis auf die neueste Zeit von F. von Hellwald und Lina Schneider.

De tweede uitgave van Engel, Geschichte der Französischen Litteratuur, is bezig met uit te komen.

Hachette heeft onder den titel Les grands Écrivains Français de uitgave begonnen van een reeks biographische studiën over Fransche schrijvers, geleverd door de bevoegdste mannen.

In Engeland bestaat iets dergelijks: English Men of Letters, waarin onlangs eene studie opgenomen werd van Sidney Colvin over Keats.

Door Lady Eastlake werd het werk van Brandl: Coleridge und die Englische Romantik vertaald.

- Scheffel, voór eenige maanden gestorven, heeft reeds zijn levensbeschrijving in het boek van Proelsz: Scheffel's Leben und Schriften. De aandacht verdient het boek van Kreiten: Molières Leben und Werke, nach den neuesten Forschungen.

Een lijvig werk verscheen te Parijs over Fortunatus: Faligan, Histoire de la Légende de Fortunatus, XXXII en 478 bladz.

Eene studie over de legende van Wilhelm Teil leverde J. Nover in de Sammlung gereinverständlicher wissenschaftlicher Vorträge.

Geschiedenis en Hulpwetenschappen. - De Collection Nationale is verrijkt met de geschiedenis van Brussel door A. Mabille. De tweede aflevering is uitgekomen van het Nederlandsch Biographisch Woordenboek en de eerste van een Dansk Biographisch Lexicon (1537-1814) door C. Bricka.

Die belang stellen in onze Afrikaansche taalbroeders, kunnen

[p. 197]

voldoening vinden in History of the Boers in South Africa bij G. Theal.

Te Freiburg verscheen het eerste deel van Chantepie de la Saussaye's Religionsgeschichte en te Parijs Le Judaïsme ou l'exposé historique et loyal de la doctrine, de la morale et des moeurs israëlites door den groot-rabbin Mossé.

W. Wunderlich, die reeds de Geschiedenis der Nieuwere Beschaving uitgaf, heeft ook de Geschiedenis der Oude en Middeleeuwsche Beschaving bewerkt.

Herinneren we ter gelegenheid van het boek van Profr. Chantepie het stuk van pater Van den Gheyn: De Wetenschap der Godsdiensten aan de Hoogeschool te Leiden. Nu mogen Tiele, Kuenen en de andere Leidsche ongeloovigen oppassen!

Bernolet gaf uit bij J. Vuylsteke een Handboek van Gerechtelijke en Gemeentelijke Politie.

Taalkunde. - Een ‘reproduction autorisée’ is verschenen van de Saussure's Vocalisme Indo-Europêen, dit prachtig boek, hetwelk een omwenteling in de vergelijkende linguistiek veroorzaakt heeft.

Van Skeat, wel gekend om zijn etymologische woordenboeken der Engelsche taal, krijgen wij Principles of English Etymology. Het eerste deel: Native Element, is verschenen.

Ook moeten we melden de 2^de uitgave der Friesche Spraaklcer van Cummins, de Runenschrift van Wimmer, in 't Duitsch vertaald door Holthausen, de Neuphilologische Essays van Körting, de Lijst der meest gebruikelijke Bastaardwoorden van A. Strokel, die Berechtigung der Fremdwörter van Rümelin en Nederduitsche (sic) Sinonymen (sic), een naamloos werkje bij Lebrize en De Smedt te Brussel.

Am. Joos laat zijn Spraakkunst van Maerlant, die we reeds aankondigden, in Rond den Heerd drukken. Als monographie is zij onvoldoende; als wetenschappelijk werk is zij, na de boeken van Franck en Van Helten, te gebrekkig.

In 1883 had het staatsbestuur een wedstrijd uitgeschreven die nog steeds open blijft, om een spraakleer der moedertaal, -

[p. 198]

Fransch of Nederlandsch, - te bekomen voor het middelbaar onderwijs. Het doel was, niet alleen eenvormigheid te verkrijgen in het spraakkundig onderwijs der moedertaal, maar tevens een grondslag te hebben om er het spraakkundig onderwijs der vreemde talen, zoo doode als levende, op te steunen. Terwijl vroeger een zelfde Fransche spraakleer bijna overal gebruikt werd, ziet men er nu in een zelfde gesticht twee, ja drie gebruiken, dit ten gevolge van ministerieële schikkingen genomen naar aanleiding van den wedstrijd. Een Fransche spraakleer te meer, die ook hare aanhangers moet hebben, is uitgegeven, steeds naar aanleiding van dien wedstrijd, door de hh. Lapaille, leeraar aan het Athenaeum te Verviers, en Troisfontaines, hoogleeraar te Luik. Als de spraakleer zoo koddig is als het prospectus, moet zij een echt vermakelijke spraakleer zijn.

Folklore. - In de plaats van den Almanach des Traditions Populaires, die in 1884 voor het laatst verscheen, komt nu uit een Annuaire des Traditions Populaires.

A. Lang, de gekende mytholoog, zal een nieuwe uitgave bezorgen van de Contes de ma mère l'Oye van Perrault. Een merkwaardig boek is The curiosities of Ale and Beer, Scribner and Wilford; buiten de techniek, geeft het ook de spreekwoorden, liederen en balladen op dien drank betrekkelijk

Nog in Engeland verscheen Shropshire Folklore from the colleclion of G. Jackson, edited bij Ch. S. Burne.

In Duitschland kwam uit: C. Thümmel, die Symbolik des Altdeutschen Bauernrechts en Dr. Ploss, das Weib in der Naturund Völkerkunde.

In Noord-Nederland schreef Knappert: De Beteekenis van de Wetenschap van het (sic) Folklore voor de Godsdienstgeschiedenis, terwijl ten onzent het tweede deel van Grootmoeders Vertelboek door J. Sabbe en Vermast aangekondigd wordt en Oomen, na zijn folkloristische verhandeling over het Plantenrijk, eene dergelijke over het Dierenrijk in het licht zendt.

Van Rolland, de werkzame Fransche folklorist, is het

[p. 199]

IV^e deel verschenen van zijn Recueil de Chansons Populaires.

Kunsten en Wetenschappen. - Brinkman te Amsterdam zal in afleveringen een groote uitgave ondernemen: De Electriciteit in het Maatschappelijk Leven. Het werk, door verschillende deskundigen opgesteld, zal door een duizendtal platen versierd zijn.

De Starrenhemel verklaard door F. Kaiser is reeds in vierde uitgave verschenen.

Het Willems-Fonds heeft de Geschiedenis der Hollandsche Schilderschool van Havard uitgegeven, in 't Nederlandsch vertaald door P. Geiregat.

J. Delboeuf, hoogleeraar te Luik, voor zijn proefnemingen op het gebied der psychologische wetenschappen bekend, heeft geschreven: La matière brute et la matière virante: Etude sur l'origine de la vie et de la mort.

Op zijn uur komt het boek van prof^r. H. Quack: De socialisten: Personen en Stelsels.

Opvoedkunde. - Onze Kleintjes is de titel van een te Haarlem verschenen boek, door Mej. J. Bokma de Boer, vrij bewerkt naar het Hoogduitsch van H. Stökl.

27 sept. '87.

V.