Nederlandsch Museum. Tweede Reeks. Jaargang 4

[p. 67]

Boekbeoordeeling.

De Hollandsche Schilderkunst, door Henry Havard, uit het Fransch vertaald door Pieter Geiregat, versierd met 91 platen (uitgave van het Willemsfonds). In-8^o, 232 blz. Gent, J. Vuylsteke, 1887.

Die belangrijke geschiedenis strekt zich uit van de 15^e tot de 18^e eeuw. Te recht zegt de schrijver in zijn eerste hoofdstuk: indien de stijl de mensch is, zoo is de kunst het volk. Onder de Burgondische vorsten had de Hollandsche kunst geen eigenaardig karakter: zij vergenoegde zich met het navolgen der gewrochten der Van Eyck's school. Onder het beheer van het huis van Oostenrijk werd de kunst heel en al uit de Nederlanden gebannen en vond een toevluchtsoord in de Republieken van Italië. Daar ontstond de Kunstherleving. Doch toen onze Noorderbroeders het juk van Spanje en Rome verworpen hadden, dan éérst werden zij bewust van hunne eigenwaarde; dan ook ontstond die indrukwekkende kunstbeweging, die in de 17^e eeuw haar toppunt moest bereiken, onder de leiding der Rembrandt's, der Paul Potter's, der Jan Steen's, der Ruysdacl's, der Gerard Dou's, enz., enz. Na den reuzenstrijd der Vereenigde Provinciën tegen Lodewijk den Veertiende, waarin zij zegepraalden, lieten zij zich overwinnen door de Fransche mode: de nationale Hollandsche kunst begon onmiddellijk te kwijnen en stierf uit. Sedert de wedergeboorte van Nederland in 1815, na den tweeden Franschen inval, is eene nieuwe Hollandsche school tot stand ge-

[p. 68]

komen, doch zij is nog ver van den glans te bereiken van de ‘verblindende Gouden eeuw’. ‘In haar groot tijdvak, laafde de Hollandsche school zich aan twee hoofdbronnen: eene voortreffelijke wetenschap, in Italië geput, en eene sterke dozis naturalisme, het is te zeggen opmerkingsgeest en studie, eenigerwijze ingeboren aan het Nederlandsche ras.’ De stijve klassieke leer beviel meer aan de navolgers der groote meesters en zoo ontstond het pruikentijdvak, dat het tijdvak van verval was. Onze huidige schilders, integendeel, in stede de natuur te minachten, zijn er aan verslaafd: de wetenschap hunner voorouders hebben zij vergeten, het ideaal kennen zij niet meer. Daarom boezemt de jonge school ons weinig belang in. Heel anders staat het met de school der 17^e eeuw. 't Is ook over de gewrochten van de schilders van dien tijd dat de heer Havard het meest uitweidde. De lijst der hoofdstukken zal er genoeg van getuigen: De Hollandsche school, haar ontstaan en haar karakter, (blz. 1). - Het eerste tijdvak (blz. 15). - Het overgangstijdvak (blz. 34). - Het groote tijdvak: historie- en portretschilders; de schilders van zedentafereelen, enz.; de landschapschilders; de zeeschilders; de schilders van stillevens (blz. 30). - Het tijdvak van verval (blz. 210).

In alle opzichten is dat zeer nuttig boek wel gelukt. De 91 platen die het versieren zijn uiterst wel verzorgd en goed gekozen. Op het einde van het boek vinden wij eene naamlijst van al de vermelde schilders. Deze zijn, in het werk zelve, volgens hun vak, chronologisch gerankschikt en de heer Geiregat heeft de laatste archiefnavorschingen benuttigd om de plaatsen en jaren van geboorte en afsterven van tal van Hollandsche schilders nauwkeuriger aan te stippen.

Wat zeggen van de waarde der beoordeelingen die in het bock voorkomen? De werken van den heer Havard over Holland, en bijzonderlijk over de Hollandsche kunst, zijn genoeg gekend om ons niet te doen vreezen dat wij in zijn werk die ongehoorde gekheden zullen ontmoeten, welke wij bij onze Zuiderburen telkens aantreffen, dat zij twee regels over onze gewesten schrijven.

[p. 69]

De heer Havard is een man van gezond oordeel, die smaak bezit, die het schoone bewondert waar het te vinden is en het chauvinisme een mondslot kan aandoen. In één woord, dat boek is een onpartijdig boek, dat met alle zekerheid mag geraadpleegd en aangehaald worden.

Wij wenschen den heer P. Geiregat hartelijk geluk met zijne eigenaardige vertaling. Hij heeft daarenboven eenen oprechten dienst aan onze Vlaamsche bevolking bewezen, want 't is bij het lezen van dergelijke werken dat zij meer en meer de Hollandsche broeders zal leeren waardeeren en dat de verbroedering tusschen Noord en Zuid eens oprecht zal kunnen voltrokken worden.

J.F.