|
| |
| |
| |
Letterkroniek.
Tweede trimester van 1887.
Tijdingen. - In de laatste dagen van Maart werden ons verscheidene overlijdens aangekondigd: Mr. Nepveu, de uitgever van Van Alphen (18381, 18572, 18723) stierf te Utrecht, prof. Dr. Zacher, de germanist, te Halle, Jordan, de kunstschilder, te Dusseldorp en Paul Féval, de bekeerde romanschrijver, te Parijs. Den 2 Mei overleed te Antwerpen D. Van Spilbeeck, de Vlaamsche strijder en criticus.
De grijze uitgever Tauchnitz zal door het in 't licht zenden van een speciaal boekdeel het jubilaeum vieren van het vijftigjarig bestaan van zijn Englisch library heel de wereld door bekend onder den naam van Tauchnitz Editions.
Een ander halfeeuwfeest, dat van de troonbeklimming van koningin Victoria, heeft de Engelsche geïllustreerde tijdschriften, onder elkander doen wedijveren voor de uitgave van prachtige Queen 's Numbers en Jubilee Numbers.
Den 8sten Mei vierde het Vlaamsche Studentengenootschap van Leuven Met tijd en Vlijt ook zijn Jubilaeum, eene des te merkwaardiger plechtigheid, daar het niet in de gewone orde is dat studentenmaatschappijen vijftig jaar oud worden.
In September e.k. zal te Amsterdam het derde eeuwfeest van Vondels geboorte plechtig herdacht worden. Het XXste Nederlandsch taal- en letterkundig Congres zal met de feestelijkheden
| |
| |
samenvallen. Keulen en Antwerpen stellen zich ook voor hunnerzijds te toonen dat ze niet vergeten dat hij hun zoon was.
De beoefenaars der Folklore in Belgie willen tot praktische uitkomsten geraken, en van hun streven wordt rekenschap gehouden. De Société Anthropologique van Brussel heeft in haren schoot eene onderafdeeling van folkloristen ingericht, en het onlangs te Antwerpen gestichte Taalverbond telt onder zijn afdeelingen er ook eene van denzelfden aard.
Dit Taalverbond, dat ten doel heeft de loutering en ontwikkeling der Nederlandsche taal, beschouwd als voertuig in alle vakken der wetenschap alsmede de beoefening ván Fraaie Letteren, Schoonheidsleer, Tooneel en Geschiedenis, is met veel geestdrift ingesteld geweest. Er blijft echter af te wachten, van hoe dicht deszelfs al te veelzijdig doel wel bereikbaar is, en in welke mate deszelfs stoffelijke middelen zullen toelaten er naar te streven.
De Koninklijke Vlaamsche Academie heeft een tweede reeks prijsvragen uitgeschreven, waarvoor zij zestien maanden tijds verleent, (voor een der vragen zelfs 28 maanden), terwijl voor hare eerste reeks zij er maar acht toestond. Nochtans moest zij veronderstellen dat hare aspirant-concurrenten niet onmiddellijk aan 't werk konden gaan, maar eerst nog tijd noodig hadden om op de hoogte hunner taak te geraken, vermits zij hun de bronnen hunner studien aanduidde!
Tijdschriften. - Het feestjaar Van Vondel heeft aanleiding gegeven tot het stichten van een Weekblad voor letteren, geschiedenis en kunst, met den hoofdtitel Vondel (Amsterdam: J. Clausen).
Ook verschijnt sedert eenigen tijd te Amsterdam De Wereldburger, een degelijk weekblad gewijd aan de Nederlandsche belangen in den vreemde en in de overzeesche bezittingen, en te Haarlem (bij Tjeenk Willink) Vreemd en Eigen, geïllustreerd maandblad, dat een soort van Nederlandsch Harper's Magazine wil zijn. De Leeswijzer en de Dietsche Warande zijn van redactie en uitgevers veranderd: het eerste wordt voortaan bestuurd door
| |
| |
A. Winkler Prins en uitgegeven door Hansma te Apeldoorn; het tweede zal voortaan uitkomen bij Leliaert en Siffer te Gent onder leiding van Dr. Alberdingk Thijm, den broeder van den vorigen redacteur.
Tevens hebben twee ander bladen zeer aan uitgebreidheid toegenomen: de Portefeuille van Amsterdam is nu geïllustreerd en geeft schoone etsen als bijlagen; de Zweep van Brussel verschijnt in plaats van eenmaal per week, thans tweemaal.
Dr. D. Sanders geeft bij Richter te Hamburg uit Zeitschrift für Deutsche Sprache, maandschrift dat de taalzuivering ten doel heeft. De naam van Dr. Sanders is een waarborg voor de degelijkheid van het tijdschrift. Hetzelfde geldt voor de Phoneische studien van W. Vietor (Marburg: Elbert), dat in driemaandelijksche afleveringen al de vragen betrekkelijk de klankleer zal behandelen: phonetische spelling zoowel als klankphysiologie. De studie van zoo een tijdschrift ware van goeden invloed op de uitspraak dezer Vlamingen, die niet schijnen te weten dat er verschil is tusschen de twee ng's van ingang, en die van haar huis of begrijpelijk maken gaar ruis en begraipelaik.
De eerste aflevering is rondgezonden van La Revue des Patois Gallo-Romans, driemaandelijksch tijdschrift, opgesteld door Gilliéron en Rousselot en gewijd aan de Romaansche tongvallen van het oude Gallie en de Fransche kolonien.
Vervolgwerken. - De uitgave der Dicht- en Prozawerken van Jan van Rijswijck heeft het reeds tot de 16e aflevering gebracht. De 15e bevat een levensbericht van den dichter door Max Rooses. Ook zag een nieuw deel van Burgersdijk's Vertaling van Shakespeare het licht, namelijk het 7de, met Hamlet, Caesar en Maat voor Maat. Reeds hebben wij het 16de deel van Mevr. Bosbooms Romantische Werken en het 8ste van van Lenneps.
Dr. J. te Winkel heeft het negende stuk geleverd van de volledige uitgave van Bredero's Werken.
Bibliographie - Het Willems-Fonds gaf voor eenige weken den jaargang 1886 uit van de Vlaamsche Bibliographie. Het is ook voornemens een tafel op te stellen voor de tien laatste jaren,
| |
| |
die thans een afgesloten geheel vormen, daar de uitgave zal gestaakt worden, omdat het Staatsbestuur de overeenkomst afgezegd heeft. Nu zullen boekhandelaars, bibliothecarissen en studeerenden het wederom, zooals vroeger, moeten doen zonder een betrouwbare bibliographie van hetgeen in België in 't Nederlandsch verschijnt.
Dezer dagen is de slotaflevering uitgekomen van den Catalogus der Bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden bewerkt door Dr. L. Petit of liever van het tweede gedeelte van dien Catalogus, bevattende in twee 4o boekdeelen de Drukwerken. Het eerste gedeelte somt de Handschriften op en het derde gedeelte is getiteld Tooneel.
Regelmatig zet C. Brinkman zijn Alphabetische Lijst van Boeken, enz. die in het koninkrijk der Nederlanden uitgegeven of herdrukt zijn voort. De 41ste jaargang (1886) is ter markt gebracht.
Fraaie Letteren. - Bij De Seyn-Verhougstraete is de derde uitgaaf verschenen van Van Duyse's vertaling van Reinaard den Vos, een bewijs dat het boek veel bijval geniet, hetgeen het ook verdient.
Dezelfde uitgever stelt zich voor een bloemlezing te laten verschijnen van in 't Fransch vertaalde stukken onzer Vlaamsche dichters. De keus is reeds vastgesteld, maar er ontbreken, naar het schijnt, een schets onzer Vlaamsche Dichtkunst sedert 1830, die tot inleiding zou dienen, en biographisch-critische berichten voor elk der aangehaalde dichters.
Een nieuweling, die van den beginne een eigenaardige plaats heeft ingenomen, is Edm. de Geest van Lokeren met zijn Dwars door 't Leven, een uitgebreiden roman uit het volksleven gegrepen.
Hélène Swarth heeft bij den uitgever Hoste een bundel poëzie Beelden en Stemmen laten verschijnen.
Th. Van Hauwermeiren liet bij denzelfden uitgever zijn Ferencz Renyi en Pol Anri Het kindje drukken, twee declamatiestukken met veel verdiensten.
| |
| |
Aan den onuitputtelijken komischen ader van Em. Van Goethem ontvloeide zijn Vader Pluimsteen, reeds met succes ten tooneele gevoerd.
In Noord-Nederland deed de tooneellitteratuur een ernstige aanwinst met Jan Masseur (Amsterdam: Rössing) van Maaldrink, die zich in 1885 door zijn Herodes reeds gunstig had leeren kennen.
Gebroeders van Cleeff hebben twee romans van El. Wolff en Ag. Deken heruitgegeven. Het boek van A. Van der Sloot: Een Held onzer Middeleeuwen (bij Hessel, te Heerenveen) werd gunstig onthaald.
Het Huis Lauernesse van Mevr. Bosboom werd door Mme Richar in het Fransch vertaald, en Carmen Sylva's novelle Er wordt geklopt door Cie Huygens uit het Duitsch.
Te Leipzig bij Veit verscheen het 2de deel van G. Brande's Literatur des 19en Jahrhunderts in ihren Hauptströmungen dargestellt en bij Weigel de Registerband tot Klein's Geschichte des Drama's.
De heer Kaakebeen, leeraar te 's Hage, schreef een verhandeling over den Invloed der Hoogduitsche Letterkunde op de Onze, bekroond in een kampstrijd door Noord en Zuid van Amsterdam uitgeschreven, - het tome III van het Répertoire Dramatique belge van A. Dupont kwam van de pers.
F.D.J. Morrees stelt zich voor een monographie te maken over Dirk Volkertz Coornhert. Het eerste deel is verschenen. Men weet wellicht dat de Koninklijke Academie van Brussel sedert jaren een studie over Coornhert vraagt, - maar van niemand antwoord krijgt.
Van een 4den druk van Dr. Jonckbloets Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde, bezorgd door C. Honigh is te Groningen bij Wolters de eerste aflevering uitgekomen. De uitgave zal in 50 afleveringen of 6 deelen volledig zijn. Zij maakt de Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde door Dr. J. te Winkel (Haarlem: Bohn; - het eerste van de 3 deelen is verschenen), die eene eigenaardige oorspronkelijkheid bezit, niet overbodig.
| |
| |
Geschiedenis en Hulpwetenschappen. - Degenen onzer lezers die geern over curiosa ingelicht zijn, mogen zich Dr. Laurillard's Sprokkelhout (Amsterdam: D. Centen) aanschaffen, dat in alphabetische orde veel wetenswaardigheden opgeeft die men in de uitgebreidste Encyclopedien vruchteloos zoekt, of waarvan men, als men ze noodig heeft, niet kan vermoeden waar ze zouden te vinden zijn.
Van groot belang voor onze geschiedenis is het werk van C.A. van Sijpesteyn: Het merkwaardig beleg van Ostende (sic), 5 Juli 1601 - 22 September 1604 ('s Hage: van Stockum). Het is zeer nauwkeurig van inhoud, ofschoon wat naïef van vorm; zoo kan men er in vernemen dat een Spaansch soldaat, veroordeeld om door den kop geschoten te worden, aan dit droevig tot ontsnapte alleen door dien hij bij een uitval der belegerden sneuvelde.
De beschavingsgeschiedenis van het tijdperk der Hervorming doet een aanwinst door de uitgave van het Corpus Schwenckfeldianorum (16 deelen 8o te Leipzig: Breitkopf en Härtel). De Schwenckfeldsche gemeente van Noord-Amerika wil het 3e eeuwfeest vieren van de geboorte van den Hervormer Gaspard Schwenckfeld, en te dier gelegenheid de schriften verzamelen, die op hare geschiedenis betrekking hebben, als de werken van Schwenckfeld zelf en van Krautwald.
De algemeene beschavingsgeschiedenis werd ons verhaald door J. de Crozals (Histoire de la civilisation. Paris: Delagrave, 2 deelen) en de Geschiedenis der Nieuwere Beschaving door Wunderlich.
Het boek van K. de Wolski: La Russie juive is een tegenhanger van Drumont's La France juive.
De Iersche vraag, een schaduwzijde in de staatsinrichting van het Vereenigde Koninkrijk, heeft aan E. Ferré zijn boek ingegeven: L'Irlande. La crise agraire et politique, ses causes, ses dangers, sa situation.
Het seizoen der uitstapjes en reizen hebben Craandijk en Schipperus wel gekozen voor de uitgave van hun Nieuwe Wan-
| |
| |
delingen door Nederland met pen en potlood (Haarlem: Tjeenk Willink).
De ontdekking der boekdrukkunst heeft een geschiedschrijver te meer in A. von der Linde: Geschichte der Erfindung der Buchdrukkunst (Berlin: Asher). Het werk wordt door de deskundigen streng beoordeeld. J. Grand-Carteret, van wien wij in 1885 kregen: Les moeurs et la carricature en Allemagne, en Autriche et en Suisse, geeft ons nu: La Femme en Allemagne. Avec 144 illustrations (Parijs: Westhausser), terwijl A. Franklin ons in twee boekdeelen La vie privée d'autrefois beschrijft.
Taalkunde. - Toen de voorgaande Letterkroniek opgesteld werd, was te Leiden, firma Brill, voor de rekening van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde, de uitgave begonnen van een uiterst belangrijk werk, het Glossarium van verouderde rechtstermen, kunstwoorden en andere uitdrukkingen uit Vlaamsche, Brabantsche en Limburgsche oorkonden door K. Stallaert. Thans is de derde aflevering verschenen. Zij moet in geenen deele voor de twee eerste onderdoen en belooft voor de studie van het Middelnederlandsch, vooral met het oog op de Belgische oorkonden, een onontbeerlijk hulpmiddel te worden nevens en ter aanvulling van het Middelnederlandsch Woordenboek van J. Verdam, waarvan II, 9 en 10 afl. verschenen zijn.
De Encyclopaedien der Philologische Wetenschappen zijn aan de orde van den dag. Thans is het de beurt aan de Engelsche Philologie. Van de Englische Philologie van Storm (eerste en tot nog toe eenig deel) wordt de 2de uitgave aangekondigd; Vietor en Körting belooven er elk van hunnen kant een nieuwe, en K. Elze heeft zooeven de eerste helft van zijn Grundriss der Englischen Philologie te Halle uitgegeven. Die eerste helft bevat: Grundlegende Einleitung, - Hermeneutik, - Kritik, - Geographie, - Geschichte und Staatsalterthümer, - Privatalterthümer, - Literaturgeschichte. De tweede helft zal inhouden: Geschichte der Sprache, - Lexicographie, - Grammatik, Stilistik, - Metrik. Het werk is goed en des te
| |
| |
meer welkom daar het boek van B. Schmitz onvoldoende en dat van Storm onsystematisch en onvolledig zijn.
Na de Schatten uit de Volkstaal van Am. Joos zullen we die krijgen van Guido Gezelle; ze moeten verschijnen in afleveringen van 32 blz. à fr. 0 30. Ondertusschen werkt Am. Joos van zijnen kant steeds voort en brengt in gereedheid drie schriften tegelijk: ‘Wat ons Vlaamsch schrijven meer eigen maakt; - 2. Opgaande taal- en letterkundige Lessen; - 3. Maerlants spraakkunst volgens den Spieghel Historiael.
Er wordt met lof gesproken over de Bloemlezing uit Oud-, Middel- en Nieuwfriesche Geschriften met Glossarium door F. Buitenrust Hettema (Leiden: Brill).
De firma Swan, Sonnenschein et Co te London zal een reeks Parallel Grammars uitgegeven, met het doel eenheid te krijgen in de grammaticale technologie en systemen. Men zal beginnen met de Latijnsche Spraakleer door Sonnenschein, dan zullen de Fransche door Moriarty en de Duitsche door K. Meyer volgen.
De Simplified Grammars, een reeks uitgegeven door Trübner, hebben ons onlangs gebracht de Grammaire Albanaise door Wassa Pascha en de Serbian Grammar door W. Morfill.
Ook de Engelsche folkloristen zijn zeer werkzaam. Wij roepen de aandacht op de Provincial Names and Folklore of the British Birds van Ch. Swainson.
Twee fransche geleerden hebben ons elk een degelijk boek geleverd: Darmesteter namelijk La vie des mots en Havet Le Français enseigné par la pratique.
In de vergelijkende taalkunde is de vraag naar den oorsprong der Ariers, of liever naar hun woonplaats onmiddellijk vóór de scheiding, sedert eenigen tijd weer op nieuw ter sprake gekomen. Dat ze in Azie woonden (Aziatische hypothese) neemt men nu niet meer onvoorwaardelijk aan; liefst plaatst men ze in Zuid-Oostelijk Europa (Europeesche hypothese). K. Penka wil ze uit Scandinavie halen; reeds vroeger verdedigde hij die veronderstelling, en komt er nu op terug in zijn Herkunft der Arier (Weenen: Prochaska).
| |
| |
Bij de Internationale Zeitschrift für allgemeine Sprachwissenschaft van F. Techmer is een eerste Supplementband gegeven geworden, bevattende Zur Litteratur der Sprachenkunde Europa's door A. Pott. Het hier behandelde onderwerp behoort tot de stof door Pott in een reeks artikels in het lichaam van het Zeitschrift zelf geplaatst met den titel Einleitung in die Allgemeine Sprachwissenschaft. Het geheel vormt een encyclopaedisch overzicht van de algemeene taalwetenschap, zeer eenzijdig en zeer fragmentarisch voorgedragen.
Kunsten en Wetenschappen. - De geroemde ceramist Th. Deck heeft een handboek van zijn kunstbedrijf te Parijs uitgegeven: La Faïence met vele afbeeldingen. De Fantaisies déoratives van Hub. Dys zijn thans volledig. Ook is nu volledig de vertaling door J. Sabbe van A.J. Wauters' Geschiedenis der Vlaamsche Schilderschool. Zij werd uitgegeven door het Willems-Fonds. Ditzelfde genootschap heeft een Comiteit ingericht ter bevordering van den Nederlandschen zang, hetwelk voor zijn maiden-edition de prachtige cantate van De Geyter De Waereld in getoonzet door P. Benoit, uitgaf.
De bekende bacterioloog Dr. van Ermengem van de Gentsche Universiteit heeft de Microbiologie van Dr. Hueppe in het Fransch bewerkt.
Boon van Leiden heeft Simon Stevin's Coopmansbouckhouding heruitgegeven, als een handleiding tot het Italiaansch boekhouden.
Onlangs verschenen 2de en 3de deel van Opzoomers Losse Bladen, met veel belangrijke, ofschoon verjaarde polemiekstukken over godsdienst, wijsbegeerte, enz.
Te Londen bezorgde Trübner een Engelsche uitgaaf van Renan's volksboek: Het leven van Jesus.
Een tegenstelling daarmêe vormt Draper's verouderde Geschiedenis van de Worsteling tusschen Godsdienst en Wetenschap, andermaal uit het Engelsch voor Nederland bewerkt door H.F. Hubrecht (Haarlem; Bohn).
Onderwijs. - Hervorming van onderwijsmethoden en onder- | |
| |
wijsprogramma's, daar houden onze Noorderbroeders zich ook zeer meê bezig. G. Vosterman van Oyen schreef een brochure Mene-Thekel, waarin hij de stelling verdedigt dat het openbaar onderwijs in Noord-Nederland zooals het nu geregeld is, niet voldoet aan de behoeften des volks, in strijd is met de grondwet en den Staat ten verderve voert. Daaruit blijkt dus dat er volgens hem niet veel goeds steekt in het openbaar onderwijs ten zijnent. Niet zoo afbrekend, maar ook opwekkender is Deyna in zijn boek: Neêrlandsch Lagere en Middelbare school.
Gent, 20 Juni 1887.
V.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd