Nederlandsch Museum. Jaargang 9

[p. 349]

De wet op het Nederlandsch in het middelbaar onderwijs.

Den 12^den, 13^den, 14^den, en 19^den December II. had in onze Kamer der Volksvertegenwoordigers de beraadslaging plaats over hetontwerp van wet, dat het onderwijs in en door de Nederlandsche taal in de middelbare scholenen Athenaea der Vlaamsche provinciën moet regelen.

Wij laten hier den tekst der wet volgen, zooals die door de Kamer, bij de eerste lezing werd aangenomen. Veel dwaasheden, werden er te dier gelegenheid nogmaals door eenige onzer Edelmogenden uitgebracht. De belachelijke vooroordeelen tegen onze taal zijn nog verre van uitgeroeid te wezen. Ook hebben onze zoogezegde vrienden ons den steun niet geboden, dien zij ons hadden beloofd en wij van hen hadden verwacht. De wonde, door de omwenteling van 1830 aan onzen landaard in de zuidelijke Nederlanden toegebracht, zal dus nog niet genezen worden. Vijftig jaren zijn dus niet genoegzaam om de verblinden, die deze wonde hebben geslagen, de oogen te openen. En de vooroordeelen tegen onze taal bestaan, eilaas! niet alleenlijk bij de meeste onzer Waalsche, maar bij vele Vlaamsche Volksvertegenwoordigers!

Ziehier den tekst der wet, zooals hij bij de eerste lezing werd aangenomen:

[p. 350]

‘Art. 1. In het Vlaamsch gedeelte van het Land zullen de leergangen van de voorbereidende afdeeling, gehecht aan de middelbare scholen, worden gegeven in het Nederlandsch en in het Fransch.

Het onderwijs in het Nederlandsch en het onderwijs in het Fransch zullen hetzelfde gewicht hebben.

Art. 2. In de eigenlijke middelbare afdeeling van de scholen dezer streek zal de leergang van het Nederlandsch bij middel van het Nederlandsch gegeven worden.

De lessen van Engelsch en van Duitsch zullen uitsluitend in het Nederlandsch worden gegeven, totdat de leerlingen in staat zijn deze studiën voort te zetten bij middel van de taal zelve, die men hun onderwijst.

Een of verscheidene leergangen van het programma worden insgelijks gegeven in het Nederlandsch. De aldaar gegeven leergangen zullen ten getale van twee zijn, althans te beginnen met de heropening der klassen van 1886.

Art. 3. De bepalingen van het vorig artikel zijn toepasselijk op de athenaea in dezelfde streek gelegen.

Art. 4. De kunstwoorden der wiskundige en natuurwetenschappen, alsook van de andere vakken van het programma, worden gelijktijdig in het Fransch en in het Nederlandsch onderwezen.

De geschied- en aardrijkskundige namen worden zooveel mogelijk gegeven in het Nederlandsch en het Fransch te gelijk.

Art. 5. De Regeering na het gevoelen te hebben ingewonnen van de bestuurlijke bureaux der gestichten van den Staat, mag altijd beslissen, dat alle of een deel van de leergangen, die overeenkomstig art. 2 en 3, in de Nederlandsche taal worden gegeven, terzelfder tijd in de Fransche taal gegeven zullen worden.

[p. 351]

‘De gemeenteraden hebben hetzelfde recht wat hunne gestichten van middelbaar onderwijs betreft.

‘Art. 6. Er zal een normaal onderwijs worden ingericht bijzonderlijk bestemd om leeraars te vormen, bekwaam om in het Nederlandsch te onderwijzen.

‘Art. 7. Indien de Regeering niet in staat ware om de volle uitvoering der tegenwoordige wet te verzekeren vóór de herneming der leergangen van het jaar 1886, zou zij aan de Kamers rekening geven van de redenen, die deze uitvoering hebben verhinderd en van de maatregelen, die zullen genomen geweest zijn om dien toestand te verhelpen.

De tweede stemming over de wet zal op het einde van Januari plaats hebben. Wij verwachten ons aan nog grondige wijzigingen.

Deze wet zoomin als het wetsontwerp der middensectie, van welk wetsontworp zij de niet altijd verbeterde wijziging mag heeten, is zeker geen ideaal voor ons; maar ondanks hare leemten en gebreken zou zij toch veel verandering, ja in vele groote steden verbetering in den tegenwoordigen toestand onzer athenaea en middelbare scholen kunnen teweegbrengen, indien..... indien zij loyaal werd uitgevoerd. Wij leven echter in een zeer zonderling land, de wetten worden bij ons niet altijd uitgevoerd, vooral wanneer het onze taal geldt: men weet, hoe men met de wetten over het gebruik der Nederlandsche taal in bestuurlijke en gerechtelijke zaken omspringt. In de vroegere wet over het middelbaar onderwijs werd de grondige studie onzer taal insgelijks voorgeschreven; doch die bepaling is steeds eene doode letter gebleven, zoo wilde het van in den beginne af de man van het voorloopig bewind, dat in 1830 onze taal tot een patois verklaarde, de groote

[p. 352]

patriot Ch. Rogier. Men heeft alles gedaan, gereclameerd, gepetitionneerd, geprotesteerd, niets heeft gebaat: van die grondige studie onzer taal is nooit iets gekomen. Wij vreezen de Waalsche bureaucratie, die in Brussel almachtig is. Zal zij van het eerste oogenblik niet beweren, dat de wet onuitvoerbaar is, dat zij eene aaneenschakeling is van extravagances flamingantes, door eenige heethoofden, die het zelfstandig, België aan stukken willen trekken, uitgedacht, en zullen zij geene aanleiding hiertoe vinden in art. 7 der wet zelve, die reeds laat onderstellen, dat er redenen kunnen bestaan, die de uitvoering der wet zullen verhinderen? Vele leeraars van het middelbaar onderwijs in onze Vlaamsche gewesten zijn Walen, en die zullen stellig hemel en aarde verzetten, om de toepassing der wet onmogelijk te maken, en wij durven op de krachtdadigheid van den Minister van openbaar onderwijs niet zeer veel rekenen in deze zaak, waarin hij bij zijne collega's Frère en Bara geenen steun, ja afkeuring zou ontmoeten. Men dient dus gestadig een oog in het zeil te houden, en men verwachte zich aan de tegenwerking van de hoogere bureaucratie, den verbeteringsraad, de besturende bureaux en van menigeen onder de schoolopzieners, en van die prefecten der athenaea en bestuurders der gestichten van middelbaar onderwijs - en zij zijn talrijk - welke de Nederlandsche taal niet machtig zijn, en ons geen goed harte toedragen.

J.F.J. Heremans.