|
| |
So haest en hadde desen zijn klaeghreden (hoe welse kort was) niet gheheel voleyndt, of ick
en hoorde eenen anderen, wat naerder 't Oosteynde der Kerck, vast staen loven de vriendelijcke
eenvuldighe Trauwe, met alle haer aenkleven, beminders ende navolghers: ende in teghendeel, verachten de vyandighe bedrieghlijcke Ontrauwe, met al haer gheslepp, aenhangers ende ghebruyckers. Dus ick, om te beter te konnen onderscheydelijck verstaen de nut-
| |
| |
te leeringhe die hy in dese verhalinghe dede, hem wat naerder ben ghetreden, ende hebbe hem
bescheedelijck hooren zijne vertellinghe verhalen, 't welck was een
| |
Verhael-dicht, van Trau ende Ontrau.
GHeluckigh is het landt, daer stadigh heeft haer woningh
De dochter Themis trau, die bet als eenigh Koning
Heerscht, met den gulden staf, eenvoudigh' hoeden recht
Sy altijt dragend' is, doch nederigh en slecht,
Niet opgheblasen trots, in goud' oft sijden laken,
Maer in een stillen gheest heeft sy al haer vermaken,
En treedt de goetheyt soo ghestadigh in 't ghemoet,
Daer oock gherechticheyt omhelst de vrede soet,
T'wijl Pomena gherust haer rijpe vrucht gaet lesen,
'T baurijck Arcadisch volck mach daer wel vrolijc wesen
In groene vijghbooms schaeu, en onder den wijngaert
Vry singhen 't Herder liedt, als zijnde niet vervaert
Door 't grousaem krijgs gewoel: want waer de trau is stedig
En sietmen gheen tijdt strijdt, maer altijt even vredigh.
Sulck edel gulden landt, met dobbel deught vervult,
Wel weerdigh is bewoont van volcken menichvult,
Die redelijck begaeft zijn met heylsaem verstanden,
Met herten liefdigh heet, en trauwe rechter handen,
D' onnoosel Duyfkens soet, zijnd' al ghelijck in als
Voorsichtigh, doch als slangh niet sprekend' een woort vals,
Maer reden houdigh vast, gheloofbaer, trau en seker,
Al vredelijck gheschoeyt, om zijn gheen ruste-breker,
'T geneerigh neering tuych dient daer te recht gekroont,
Soo 't saligh hantwerck eel wel weerdigh is gheloont,
Daer dus de deuchtsaem Trau, van wijse trauwe Menschen
In trauwe vasticheyt gehouden wort na wenschen,
Daer is sulck landt niet meer hem selven yet ghelijck,
'T beloofde Cana soet, van edel vruchten rijck,
Het recht te wesen schijnt beschaduwt met Olijven,
'T onsalich werrigh pleyt en siet men daer niet drijven,
| |
| |
Pluymstrijckers schoon gevley en wort daer niet gehoort,
Gheleerde Taelmans loos en hebben daer gheen woort,
Bontschrijvers argh doortrapt en winnen daer geen schijven,
Elck zijn belofte kan in eyghen boeck wel schrijven,
'T geweten yeder draeght als proefsteen in het hert,
'T onwetigh quaet by elck wel wetigh weder wert
Verbetert met berauw, niet uyt het straf bestraffen,
Elck is sich self een Heer, op eyghen saeck te schaffen,
Niet splinter-kijckigh yet: want voor elck open leyt,
Als klaren spieghel schoon, 't boeck der ghewetentheyt,
Daer elck sich self in beeldt, met alle zijne wercken,
Geen Menschen sietmen daer op ander Menschen mercken,
Elck is voorsichtigh maer, dat zijn ampt zy volbrocht,
Ghedinckend' aen den bandt, daer hy is in gheknocht,
Die van de trauste Maeght, met handen trau sneeverwigh
Wort altijt g'houden vast, daer elck in is be-ervigh,
De nutte deuchden soet, die daer op staen ghebeelt,
Citeri Cestus dien in edelheyt vereelt,
D' oprechte Hemelliefd' is die altijdt beschijnigh,
Met Hemelvlammen heet, die nimmermer verdwijnigh,
Door doncker misten zijn, soo dat den gulden glants
Der gulden beelden schoon, op desen gulden krans,
Oft bant, weerschijnigh schijnt, bediedend' het bedieden
Der Maticheyt, die meet vol-matigh alle lieden,
Gherechticheyt houdt recht ghelijcke schalen twee,
En d' Overvloet in als staet by de Miltheyt ree,
Behulpsaemheyt voor elck is weerdigh t' allen tijden,
De Goedertierenheyt verselt by Medelijden,
De soete Vriend'lijckheyt by Jonste daer versaemt,
Gemeenschap onderling haer plicht doet soo 't betaemt,
De nootwendighe sorgh is altijt wel voorsichtigh,
'T gerust Gemoet ontrust in geen dingh hoe gewichtich,
'T genoeghen steunt alleen op 't alleen goede goet,
By Neeringh Voorspoet sit, al blijde van ghemoet,
Geluck en heyl hun volght t' saem bauwend' al veel steden,
De ruchtbaer Faems gerucht maect kondigh al de zeden,
| |
| |
Dies' eerlijck oeff'nen daer, door Hemel zegheningh,
Daer vloeyt rontom een soet Castali wateringh,
De Konst-Godinnen eel daer daeghlijcx haer vermeyen,
Die op Apols ghesnaer daer danssen ende reyen,
Op 't groen welrieckigh kruyt, beneffen 't water klaer,
Een altijt vooren treedt, als wijste Nimph eerbaer,
Met der Medusen schildt, die d' ander al na volghen,
Elck daer uytstortend' is, 't geen hy heeft in geswolgen,
Van Hemel Nectar soet, tot aller Menschen baet.
Sy dus voort trecken, daer den Bergh tweetoppigh staet,
Daer d' edel Konsten al ghevoestert worden heerlijck,
De Moeder oft Godin van alle Konsten leerlijck
Daer aenghebeden wort, ghedient, end' hoogh ghe-eert,
Met toegheneghen hert een yeder tot haer keert,
Dus is sulck lant vervult met deughden menighvuldigh.
Och wierden soo alom de goede zeden guldigh
Gheoeffent, dat niet meer 't swart duyster onverstandt
Des suyver waerheyts glants en drev' uyt 't Vaderlant,
Dan sou Saturni rijck met gulden hoornen goedigh
Te keeren schijnen weer, oock heunigh vloeden vloedigh,
En veel melck-aders soet, seer nut zijnd' yeder een.
'T vernielig oorlog tuych gebruyct daer groot noch kleen,
'T geloof is daer den schildt, als aldertrauste wapen,
Vry sonder slot oft deur men daer gherust mach slapen,
De Broederlijcke liefd' aldaer Poortwachtster is,
Gheen latend' uyt noch in, dan die s' Vreeds teecken wis
Zijn dragend' in haer hant, als Borgers trau eendrachtig,
En Trau is aen dees poort een vasten zeghel machtigh.
Maer d' Ontrau (laes) besit al veel meer volck en landt:
Want ronden Weerelts kloot sy draeyend' op haer handt
Schier al naer wille heeft, vol zeden boos onstuymigh,
Met borteligh geluyt zijnd' eygen quaet uytschuymigh,
Hoe wel sulcx meesten tijdt schoonverwigh is verblomt.
Recht soo Neptuni buyt van selfs ten strande komt,
Soo oock 't verborghen quaet niet blijven kan bedolven,
Maer spreyt sich selven uyt, als Thetis woeste golven.
| |
| |
'T blijct aen een eenigh quaet, 't welc hem wel diep verberght
In 't ontrau herte kleen: maer zijnd' eens wat gheterght
Dees swarte Nijdicheyt, breect uyt als grooten donder,
So dat gants Aertrijc dreunt van dit verschriclyc wonder,
Twedracht betoont daer macht, als zijnde nieu gebaert,
Bellona blaest trompet, haer broeder wreet van aert
Plast in het Menschen bloedt, als dullen Koning woedigh,
zweert, schilt en harnas klinct: o Ontrau dier hoe bloedig
Al uwe vruchten zijn, Ziel-moordigh met gheweldt.
De giftsche Slang heeft nu bewasemt al haer veldt,
Dies ist onmog'lijck dan van distels druyven lesen.
d' Inwoonders van haer lant wel schijnen guldigh wesen,
En gaen al fraey ghekleet in Schaeps ghewaden sacht,
Verbergen 't Wolfs gemoedt, 't welck yser is in kracht,
Een Iacobs stemme soet sy lieflijck laten hooren,
Maer d' Esaus handen zijn bereydt tot wraeck en tooren,
Doch al haer naecktigheyt vijghbladigh is bedeckt.
't Bedrogh een schadigh dier een lang dec-kleet antreckt,
Met 't aensicht dicht vermomt, hem selven 't noemt gerechtig,
En 't wort daer voor bekent van vele Lieden slechtigh.
Zijn suster Eyghen baet sit daer in heerschappy,
De magher Giericheyt verselt daer stadigh by,
Met noodeloose Sorgh, en Kommer vol beduchten,
En Onversaetheyt gulsch baert schandelijcke vruchten.
Oneer men Eere noemt, en Leughen desghelijck
Met waerheyts tijtel pronckt, by Plutos bauwers rijck,
Die van steen rechten op een Esculapy konstigh,
Oft een Apollos beeldt, en segghen, dat dat jonstigh
Ghebreken helpen kan der Menschen menighvout,
Mits overghevend' hun haer silver ende gout,
End' ander waaren meer, om 't lichaem by te voeden.
De loose Herders dus d' onnoosel Schapen hoeden,
End' alles met den schijn van trauwen dienst bekleet.
'T wel meenigh slechte volc lijt hongher, angst en zweet,
En loopt in 't duyster diep, daer ons nochtans verschenen
Is een soo helder licht, dat nemmermeer verdwenen
| |
| |
En is, noch niet en sal, hoe doncker dat het mist.
'T is klaeghlijck, dat soo veel wort an dit licht vergist,
Doch ist verwond'ring kleen, naer dien selfs Herders dolen,
Die 't kuddens sorgh en last soo stercklijck is bevolen,
De Lammers wat'ren sy in Lethes bracke vloet,
Des levens soete born en dunckt haer geen tijdt goet,
'T quaet kiesen sy voor goet, uyt eygen dunckigh wanen,
Ghelijck de Boomen deen, die, naer Iothans vermanen,
Verkoren 't Doornen bosch tot haren Koningh weert,
Een vyer sal komen voort, dat alles wort verteert,
Wat aerdtsche dingen zijn, hoe Hemelsch in 't aenschauwen.
Hoe veelvout baert 't vernuft al ydel Mensch betrauwen,
Het licht beweeghde volck te luttel nadocht heeft,
'T ghelooft eenvoudigh slecht in groote missen, 't leeft
Naer Menschen Wetten veel, niet na zijn Scheppers leere,
S' ontstelen haren Godt also zijn eyghen eere,
Voor Schepper biddend' an, 't welc self een schepsel schiep.
O grove dwalingh blint, ghy maeckt u woningh diep
In Mensch gemoeden veel, welcks zeden zijn onzedigh.
Voor mondt-beloften trau, al vele zijn meyneedigh,
'T ontfaen gerechte zweert, wort veel gebruyct t' onrecht,
Voor Wolven doodend' hier d' onnoosel Schapen slecht,
Uit blind' Oordeelders raedt, die by Ontrauw gheseten
Zijn op den Rechter banck, vol gramschap ongemeten.
De Borgheren alom oneenigh leven seer,
De Vader 't kindt verdruckt, en 't kindt den Vader weer,
Uit cracht van 't nijdigh vier, 't welc vonct int herte binnen:
Voor onderlinghe liefd' sy tonghe-strijdt beminnen,
In plaets haers naesten leedt te decken, sietmen haer
Dat schandigh breyden uyt, en maken noch soo swaer,
Schelt-woorden lasterlijck, met onbetoomde tonghen,
Voor vriendelijcken praet, sy spreken onbedwonghen.
D' een vloeckt den and'ren dick in Proserpinas gloet,
Voor spoet oft zegen wensch, en som met grammen moet
Den Cerber gheven licht hun dier ghekochte panden,
Voor jonst, afjonste woont in dees ontrauwe landen,
| |
| |
Voor rust en vrede soet, onrust en bijt'sen twist,
Bedriegen, liegen valsch, ghebruyckt elck daer met list,
't Gheweten wroeght haer niet, voor dat het is te spade,
Den loosen handel sy dus drijven seer ghestade,
Verdrucken Wed'wen teer, en Weesen Vader-loos,
En dienen als een Godt hun vraten buyck altoos,
In 't huys van Overdaet zijn sy in dertel weelden,
Daer makend' eenen dans voor hun vercierde beelden,
Den Lyber groen bekranst, daer tusschen Cypres staet,
En Ceres rijp beaert, dies' eeren vroegh en laet,
Dus viertmen Bacchi feest, den Cesar ter ghedachten.
Ontrau heeft dienaers meer, die ooc al ernstigh trachten
Tot voordeel van hun self, en vollen eyghen kist,
Een gelt-geest drijft hun staeg, door vreckheyt ongehist,
Dus rapen schrapen sy al veel Ziel giftsche sommen,
En minnen in hun hert, als eenen Godt volkommen,
Hun oogh bedrieghlijck goudt, recht of sy meenden hier
Te leven eeuwelijck, oft eens te koopen dier
By Iupiter een plaets, ay onvernufte slaven,
Hoe komt om tijt'lijck ghy dus woelen ende draven?
'T behoeftigh volc al dick sy weyg'ren een stuck broot,
Hun eyghen self natuer en blusschen sy den noot
Met nootdruft matigh niet, hoe soudens' ander deelen?
Oock beedlen sy wel self, mits hunne herten zeelen
Den Zeylsteen der begeert heeft strijckend' aengeraeckt,
Verongelijcken elck door 't gulsigh vyer, 't welck blaeckt
In hun al langs hoe meer, als klare fackel brandigh,
Noch vintmen dienaers meer, die Ontrau dienen schandigh,
Om 't hert beweeghlijck gout, en veel quaets rechten an,
Gheveynsde recht genaemt, die deuchdigh schijnen van
Ghelaet en wesen gantsch, maer zijn weerloose boeven,
Die menigh arem Mensch licht bringen in 't bedroeven.
'T ghebeurt dat dese dick oprocken den vyant,
Om weynigh gulden drup, op 't eyghen Vaderlant,
Verstooren Vorsten rijck, en Koningen veel machtigh,
Bloetdorst en moetwil boos zijn hun raetslieden prachtig,
| |
| |
Belovend' hun hier voor by Iov' een plaetse wis,
Verwoetheyt scherp ghetant, ghewelt en moort daer is,
Verselschapt by verraedt, tot jammerlijck uytroeyen
Van landt en volcken veel, door 't ontrau vierigh gloeyen.
Dus dient en eertmen een, die van d' eersts eeuws begin
Aenrecht' een broeder-slacht, door Vredes vyandin,
Die Draecke vleugels draegt, tot haren dienst gewilligh,
Geen regel, Wet noch maet, houdt Ontrau, maer verschillig
Leeft sy onredelijck, tot 's Menschen droef ellendt,
Sy was, sy is, end' blijft tot aen des Weerelts endt.
Oordeelt recht.
|
|
Auteursrechtvrij