Naamkunde. Jaargang 18
(1986)– [tijdschrift] Naamkunde–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 164]
| |
De Volgermeer - een spookmeer?Al enige jaren verschijnen in de nederlandse pers regelmatig berichten over de ernstige chemische verontreiniging van de Volgermeerpolder, een gebied in Waterland dat door de gemeente Amsterdam tot vuilnisterrein is ingericht en ook als gifbelt is gebruikt. Wie nu probeert dit gevaarlijke gebied te lokaliseren, teneinde het eventueel te kunnen omzeilen of omzwemmen, komt bedrogen uit. Op moderne topografische of waterstaatkundige kaarten is een polder van die naam niet te vinden en ook in aardrijkskundige woordenboeken zoekt men vergeefsGa naar voetnoot(1). Enige vasthoudendheid wordt evenwel beloond: zowel de topografische kaart 1:25000 (uitgave 1914, no 330) als de Militaire en Topografische Kaart van het Koningrijk der Nederlanden (1854) vermelden Volgermeer als naam voor een gebied ten zuidoosten van het dorp Broek in Waterland. De nieuwste kaarten vertonen op deze plek inderdaad een onwaardeerlijke - zij het naamloze - waterstaatkundige aktiviteit. Het lokaliseringsprobleem is hiermee opgelost. De nauwkeurige beschouwer en de toponymist blijven echter met vragen zitten. Ten eerste maakt het gebied niet de indruk een (drooggemaakt) meer te zijn: het ontbreken van een afgeronde vorm, een tamelijk onregelmatig verkavelingspatroon en het feit dat het ligt ingeklemd tussen twee droogmakerijen, de polders Broekermeer en Belmermeer, wijzen eerder op oud land. Bovendien is het element volger- in kombinatie met -meer niet te plaatsen. In een veldnaam, daarentegen, levert het eerste element geen probleem op. Volgerland was in het middelnederlands een gewone term voor land dat aansloot op een ander gebied dat dan als hoofdland werd aangeduid. Ook in Noordholland zijn verscheidene stukken land met de naam Volgerland te vinden en zo wordt het terrein dat onmiskenbaar het onze is op enige 18de-eeuwse kaarten de Volgerweren genoemdGa naar voetnoot(2). Ook het Aar- | |
[pagina 165]
| |
drijkskundig Woordenboek van Van der Aa (1848) vermeldt nog trouw dit Volgerweren als een ‘streek weiland’ en geeft een duidelijke beschrijving van de ligging. Het grondwoord weren, waar tientallen noordhollandse bloknamen mee gevormd zijn, is het kollektief gebruikte meervoud van weer in de regionale betekenis van: gezamenlijke landerijen die tussen twee sloten zijn gelegen (zie Boekenoogen: De Zaansche Volkstaal). Een foutje van een kaartenmaker in 1854 heeft zich 130 jaar gehandhaafd, ondanks het feit dat deze vergissing ook in 1928 door W. van Engelenburg al is gekonstateerdGa naar voetnoot(3). Inmiddels zal de benaming Volgermeerpolder wel officieel geworden zijn en daaruit mag dan blijken, dat ook als er in Holland geen meer meer droog te maken valt, op deze wijze toch weer een ‘meer’ kan worden gekreëerd.
Amsterdam J.M. Verhoeff |
|