Naamkunde. Jaargang 12

[p. 133]

In memoriam Michiel Mispelon

Op 6 februari 1980 overleed Michiel Mispelon plotseling in zijn geboortedorp Handzame; hij was er geboren op 27 februari 1922 als zoon van Hippoliet en Zulma Verlinde. Zoals zoveel begaafde jongens uit die tijd, behaalde hij het onderwijzersdiploma aan de normaalschool in Torhout. Hij ‘schoolmeesterde’ amper een paar maanden, want onder de oorlog werd hij sekretaris van Merkem. Maar een genadeloze repressie zette hem op zwart zaad. Er brak voor hem een zwarte tijd aan van armoe, werkloosheid, tegenslagen en gezinsmoeilijkheden, die zelfs dramatisch afliepen. Maar er was ook een mooie zijde aan de medaille. Bij gebrek aan vaste bezigheid vatte Michiel een oude liefde op, nl. de belangstelling voor zijn voorouders en voor de familiekunde, waarvan hij al in zijn studententijd blijk gegeven had. Zijn vertrouwdheid met de burgerlijke stand zou hem hierin een grote hulp blijken te zijn.

Zo werd hij stilaan een doorgewinterd beroepsgenealoog en kon hij weer het hoofd boven water steken. Al had ik deze ‘maker van stambomen’ al een paar keer vluchtig ontmoet in het Kortrijkse stadsarchief, toch leerde ik hem pas in 1964 definitief en goed kennen, nl. bij de voorbereiding van de oprichting van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde (V.V.F.), waarvan hij tot aan zijn dood de bezielende Stichter-beheerder is gebleven. Ik leerde hem kennen als een ontzettend dynamisch man, die wist wat hij wilde en waar hij naartoe wilde. Maar vooral waardeerde ik in hem de overtuigde Vlaming, wie het een doorn in het oog was dat de genealogie in België eigenlijk een monopolie was van Franstalige verenigingen. Het V.V.F.-tijdschrift, waarvan hij tot aan zijn dood hoofdredakteur was, kreeg dan ook de betekenisvolle naam ‘Vlaamse Stam’. Mispelon wilde duidelijk ook op dit gebied voor Vlaamse aanwezigheid zorgen. De uitbouw van de V.V.F. als de leidende genealogische vereniging in België, mogen we daarom gerust zijn levenswerk noemen. Hij is in zijn opzet volkomen geslaagd, want we kunnen zijn V.V.F. - met haar ooit 3000 leden - zelfs tot de belangrijkste genealogische verenigingen van West-Europa rekenen.

Onder zijn impuls groeide en bloeide de V.V.F. In 1968 al werd een Centrum voor Familiegeschiedenis gesticht in Antwerpen, waarvan

[p. 134]

Mispelon direkteur werd. Hiermee begon voor hem het drukke en zenuwslopende leven, dat hem tenslotte noodlottig geworden is. Hij reisde dagelijks heen en weer van Handzame naar Antwerpen, maar ook naar de talloze dorpen en steden in Vlaanderen, waar hij voordrachten of lessen gaf. De zaterdag had hij steevast zitdag in een of andere rijksarchiefbewaarplaats, waar hij de leden-familievorsers wegwijs maakte in de bronnen, ze de nodige wenken gaf en moeilijke knopen doorhakte. Hij was de uiterst beweeglijke spil van de Vlaamse familiekunde. Omdat zijn rusteloze hart intussen erg ziek geworden was, richtte hij in 1978 het Vlaams Centrum voor Genealogie en Heraldiek v.z.w. op in Handzame. - Dit klinkt wellicht paradoksaal, maar Mispelon hoopte het nu veel minder druk te zullen hebben, met een Centrum vlak bij de deur. Deze beperking van zijn aktiviteit kwam evenwel te laat. In dat Centrum heeft hij een zo volledig mogelijke historische, genealogische en heraldische dokumentatie samengebracht, geïnventarizeerd en ter beschikking gesteld van belangstellenden.

Niet de geringste van zijn verwezenlijkingen is zijn oprichting in 1966 van de uitgeverij Familia et Patria in Handzame. De uitgeverij was gespecializeerd in het uitgeven van historisch, genealogisch, naamkundig en heraldisch werk. Bekend zijn zijn anastatische herdrukken van Sanderus' Flandria Illustrata, van De Bo's Idioticon en van Kiliaans Etymologicum. Al was hij hier een hard werkend bedrijfsleider en ook een keihard zakenman, toch siert het hem dat hij niet te onderschatten financiële risico's nam, als het erop aankwam werken uit te geven waarvan hij de wetenschappelijke waarde inzag. Talrijke werken hebben zo het licht gezien die anders nooit een uitgever hadden gevonden. Grote dank ben ik zelf aan Michiel verschuldigd, omdat hij mijn ‘Studie van de Persoonsnamen in de Kasselrij Kortrijk 1350-1400’ (1970) en mijn voortzetting van Stallaerts Glossarium (1977) heeft willen uitgeven.

We kunnen in dit tijdschrift de figuur van Michiel Mispelon niet gedenken zonder op zijn belangstelling voor de naamkunde te wijzen. Niet alleen onderhield hij goede betrekkingen met het Instituut voor Naamkunde in Leuven en ruilde hij ermee al zijn uitgaven, maar ook zelf heeft hij veel voor de naamkunde gedaan, in het bijzonder voor de persoonsnamenstudie uiteraard. Voor het eerste nummer van Vlaamse Stam (maart 1965) verzocht hij mij een bijdrage te schrijven over ‘Genealogie en antroponymie’ (blz. 49-53). Hij vroeg me ook om in het kader van de V.V.F. voor het antroponymische dienstbetoon te

[p. 135]

zorgen. De belangstelling hiervoor was zo groot en de vragen waren zo veelvuldig, dat ik me genoodzaakt zag daar na een paar jaar van af te zien. Maar het bewijst hoeveel belangstelling Michiel voor familiekunde en naamkunde had losgeslagen. Die belangstelling blijkt ook uit de jaarlijkse Nationale Kongressen van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde, waarvan het elfde Kongres op 8 en 9 mei 1976 in Brussel werd gehouden. Zie hierover Naamkunde 8 (1976), 128-131; de tekst van de drie naamkundige lezingen, die naar aanleiding van dit Kongres door K. Roelandts, J. Verbesselt en J. Molemans, gehouden werden, vindt men in Vlaamse Stam 12 (1976), nr. 7-8.

Maar laten we vooral de talrijke voor de naamkunde belangrijke werken niet vergeten die door zijn uitgeverij, Familia et Patria, uitgegeven werden. We noemen hier alleen nog maar enkele werken die in dit tijdschrift besproken werden: W. Beele, Studie van de Ieperse persoonsnamen... 1250-1400 (zie jg. VII, 240-257); R.J. Boerhave..., Geschiedenis en genealogie van het geslacht Bouderhave-Boeraeve-Boerhave (VIII, 135-136); C. Cappelle, Indices op de hoofdcijnsboeken van het Land van Waas (VII, 152-154); A. Jamees, Brugse poorters, opgetekend uit de stadsrekeningen (VII, 159-163); A. Schouteet, Indices op de buitenpoorterboeken van Brugge 1548-1788 (V, 202-203); Th. Vergriete, Tables générales des registres aux actes de partage de la ville et châtellenie de Bergues (VII, 154-156). Van Th. Vergriete vermelden we nog Indices op de poorterboeken van St.-Winoksbergen 1389-1789 (1968). Ook hier trad Michiel als bewust Vlaming op, die door de familiekunde en door het oprichten van V.V.F.-kernen in Frans-Vlaanderen de Vlamingen in Noord-Frankrijk wat Vlaams bewustzijn trachtte bij te brengen.

Stormram en trekpaard Mispelon laat een drievoudige leemte na, als tijdschriftredakteur, als direkteur van het Handzaamse Centrum en als uitgever. Het zal niet makkelijk zijn om drie mannen te vinden die het ontzaglijke werk zullen willen en kunnen voortzetten dat Mispelon met Westvlaamse ‘keikoppigheid’ alleen heeft gepresteerd. Mocht zijn levenswerk evenwel op deze drie terreinen kunnen worden voortgezet, dan zou dit de mooiste dank zijn voor zijn enorm en onbaatzuchtig werk.

Brugge.

F. Debrabandere