Naamkunde. Jaargang 1

[p. 107]

Zeeuwse voornamen in de 14^de eeuw.
Enkele minder gebruikelijke voornamen in Assenede en Hulster Ambacht.

Omdat de jarige naamkundige, Dr. P.J. Meertens, zich ook voor de studie van de Zeeuwse persoonsnamen verdienstelijk gemaakt heeft⁽¹⁾, wil ik hem hier als huldeblijk een bijdrage aanbieden over enkele elders minder gebruikelijke voornamen, die we in Hulster Ambacht (Hulst, Hontenisse, Ossenisse, Vrankendijk, Saaftinge)⁽²⁾ in de 14^de eeuw aantroffen⁽³⁾. Het was me al vroeg opgevallen, dat Meertens sommige namen als patroniemen behandelt die men anders gewoon als bijnaam verklaart. Ik denk aan namen als Bliek, Bonte, Buse, Kat, Kempe, Loper, Schele, Scherping, Slabbart, Spaen, Storm. Toen ik later in het archief van het Kortrijkse Onze-Lieve-Vrouwekapittel de zo talrijke Hulsterse namen excerpeerde, viel het me op, dat sommige van de door Meertens genoemde namen in de 14^de eeuw inderdaad in Zeeuws-Vlaanderen ontegensprekelijk als voornamen voorkwamen. Aangezien we ook voornamen aantroffen die Meertens niet noemt, zoals Brito, Liedem, Liemaert, Zimare, Snouc, Sobe, Splenter, hoop ik dat onderstaande lijst een aanvulling zal zijn van het Zeeuwse namenmateriaal⁽⁴⁾.

(1) P.J. Meertens, Zeeuwse familienamen. Naarden, 1947.

(2) We korten de namen van deze gemeenten als volgt af: Hulst: H.; Hontenisse: Hont.; Ossenisse: Oss.; Saaftinge: Saaft.; Vrankendijk: Vrank.; ook een paar namen uit Assenede en de Polder van Namen.

(3) Het Kortrijkse kapittel bezat het tiendrecht in Hulster Ambacht. Zie hierover: J. Adriaanse, De invloed van het Kapittel der Lieve-Vrouwekerk te Kortrijk in Hulst en Hulsterambacht (tot 1400). Aanhangsel van 44 blz. bij: De Poort van Hulst voor de vijftiende eeuw. Hulst (1927). - J. de Cuyper, Het ontstaan van het kapittel te Kortrijk (1199-1212), in: Miscell. Histor. Alberti De Meyer (Leuven-Brussel, 1946), blz. 510-527. Vgl. ook onze vroegere bijdrage: 13^de-eeuwse persoonsnamen in de Vier Ambachten. Med. Ver. Naamk. XXXVIII (1962), blz. 40-53.

(4) We gebruikten volgende bronnen: Oorkonden: OLV: Oorkonden O.-L.-Vrouwekapittel; Rijksarchief Kortrijk. Rekeningen: R: Rekening O.-L.-Vrouwekapittel 1378-1383; Archief O.-L.-Vrouwekerk, Kortrijk - CP: Computus Prebendarum Capituli Cortracensis ab anno 1388 ad 1420. Cartularia: LF: Liber Fundationis, begin 14^de eeuw; Archief O.-L.-Vrouwekerk, Kortrijk. - DC: Documenta Capituli Cortracensis, VI delen, 18^de eeuw, fonds Goethals-Vercruysse, stadsbiblioteek Kortrijk. - C.J. Mussely- E. Molitor, Cartulaire de l'ancienne église collégiale de Notre-Dame à Courtrai. Gent (1880).

[p. 108]

Vrouwelijke voornamen

Ave: 1329 Symoen ver Aven zoens lande, OLV 278a3, Hont.

Germ. meisjesnaam, vgl. Ava, Aua, Auacyn, Auekin, Auin, Auina (Dip.⁽⁵⁾); Awa, Ava, Aue (Fm.⁽⁶⁾ 217); ± 1300 ad obitum Ave Pipre, LF f^o 107. Samen met Avina en Avicia komt Ava van 1100 tot 1225 zevenmaal voor in West-Vlaanderen⁽⁷⁾.

Badeloch: 1339 Loys Everdey ende Badeloech ziin wiif, OLV 298 = 1341 Loys Everdey ende Badeloech siin wijf, OLV 308, Saaft.; 1381 Badeloech Bollaerds, R f^o 17, P.v.N. = 1382 Badeloech Bollaerts, R f^o 13v^o = 1383 Badeloech Bollaerds... om coorne tontfane in Nieuwevrankendyke ende hi leide sacke te Badelooch Bollaerts, R f^o 20, Vrankendijke; 1381 Badelooch Brouckers, R f^o 16, Oss.

Deze Germ. badu- of strijdnaam kwam in 1070 al voor in Osnabrück (Fm. 229). Hij is vooral bekend uit Vondels ‘Gijsbrecht van Aemstel’. Leys noemt in 1165: Castellana badaloga de dicasmuda.

Balle: 1381 Balle Bomaerts, R f^o 16v^o, Hont.

Wellicht een feminizering van een Germ. bald-naam; vgl. de ml. voornaam Balle bij Meertens, Z.Fnn. 37.

Benigne: 1340 Clais Spotte ende Benigne siin wiif, OLV 305, Saaft.

Lijkt wel een Lat.-kristelijke naam, afgeleid van benignus ‘welwillend, liefdevol’. Fm. 258 geeft echter in 798 een vorm Beninga, die evenwel een spellingvariant van Benigna kan zijn.

Bertilt: ± 1300 de bonis quae recipit in Hulst... Walterus Zoete filius Bertildis, LF f^o 97v^o; 1359 in de Steenstrate tusschen Nout Meinaerts huus... ende der deelnemers Verbertilden van Lookeren huus, OLV 342 = 1388 Hughe van Lokeren Hughs zone van Lokeren ende Marie Jan Loys zoens dochter daer moeder af was Bartilt van Lokeren Hughs zuster vors., OLV 386, H.

Germ. vrouwennaam; vgl. Berthildis (Dip. 186). Leys 22 noemt Bertild vijfmaal in West-Vlaanderen van 1100 tot 1225.

(5) M. Gysseling-A.C.F. Koch, Diplomata Belgica ante aunum millesimum centesimum scripta. Brussel (1950) [Dip.].

(6) E. Foerstemann, Altdeutsches Namenbuch. I Personennamen. Bonn (1900) [Fm.].

(7) O. Leys, De oudste vrouwennamen in Zuid-Nederland (Bijdragen en Med. Naamkunde-Commissie Kon. Ndl. Akademie v. Wetenschappen te Amsterdam, XIV). Amsterdam (1959), blz. 5-28.

[p. 109]

Emmezoete: ± 1300 in Hontenesse... septem mensuras terre que fuerunt Henrici dicti Hallinc et Emmezoete eius uxoris, LF f^o 91v^o, Hont.

Een van de bekende zoet-namen, zoals Marzoete (zie beneden) en Avezoete: 1340 Avezoete Jhan Marienzoens, OLV 303, Saaft.; 1340 Avezoete Wille Mannards wedewe, OLV 300, Saaft.

Glorie: 1326 dat Glorie Henrix Vos dochter hevet ghecocht... ghelijc oft Glorie vornoemt selve ware, OLV 263 quater, H.; 1380 van Willem Glorien sone, R. f^o 3.

Lat. naam Gloria.

Grobbe: 1380 Grobbe van den Waerde... van Grobbe van den Waerde, R f^o 2v^o-3; 1381 Grobbe Bec Snouc, R f^o 17, Hont.

Het is niet helemaal zeker of dit wel een meisjesnaam is. De tweede naam is te vergelijken met: 1381 Lijsbette Calle Loys, die ik opvat als Lijsbette Calle, weduwe (vrouw) van Loy(s). Grobbe zal een bakernaam zijn van een naam waarvan het tweede element met b begint, zoals bald of bert. Vgl. Grubbelt voor Grimbald⁽⁸⁾.

Hawie: 1341 Boudin joncfrouwe Hawiensone, OLV 307, Saaft.

Wellicht geromanizeerde vorm van Germ. Hadewid (vgl. 1195 gommarus clericus de bellenghem et haduwidis eius uxor (Leys 24) of Hadewijch. Het is ook de naam van dame ha wy in de Reinaert; zie Hellinga⁽⁹⁾.

Heilzoete: 1324 erve dat staet up den dijc tusschen Arnoud Ellix ende Heylsoeten Bernarts, OLV 263 ter, H.; 1331 Willem Ver Heilzoeten sone... scepenen in... Hulst, OLV 278b.

De bekende zoet-naam Heilzoete, vgl. Emmezoete.

Heilewid: 1380 Helewidis Zobs, R. f^o 23v^o = 1380 Elwidis Zobe ... cum supradicta Helwide, R. f^o 23.

Germ. naam, vgl. Helewidis, Helvidis (Fm. 729). Heleuuidis komt al voor 1100 in Zuid-Nederland voor en in 1223 noemt Leys helewid(is) als echtgenote van ‘rogerus miles de auelghem’.

Iele: 1334 Wouter Buusse ende Iiele siin wettelike wiif... Wouter Busse ende Iiele siin wettelike wiif, OLV 283.

Van der Schaar 131 noemt Ile, Iele, Ielke een Friese en Groningse naam. Iele zal wel een -ila-dim. zijn van een Germ. naam Ida, Ide. Vgl. Idala en Idela bij Fm. 944.

(8) J. van der Schaar, Woordenboek van voornamen (Aula 176). Utrecht-Antwerpen (1964).

(9) W.Gs. Hellinga, Naamgevingsproblemen in de Reynaert (Anthroponymica V). Leuven-Brussel (1952), blz. 14, 21 en 27.

[p. 110]

Liele: 1340 Heinne Everdey, Wille Everdey ende Aghate siin wiif ... Liela, Trude ende Aghate siin zustre... voert gheloeveden Heinne, Wille, Liela, Truda ende Aghate, OLV 305, Saaft.

Misschien dezelfde naam als bij Leys 25: 1223 dna lielt de stauenessa. Vermoedelijk een -ila-dim. van Germ. liud-naam. Vgl. Liudila en Liutila (Sankt Gallen 827), bij Fm. 1032.

Lude(soke): 1381 Ludesoke Scosters, R. f^o 17, Hont.

Onduidelijk. Wellicht moeten we lezen: Lude Sobe Scosters; vgl. Sobe de Coster (beneden).
Ook de meisjesnaam Lude wordt door Van der Schaar 162 Fries genoemd.

Marzoete: 1309 dat Marzoete Ian Clais soens wedewe... Marzoete ende Hughe hare eerste man... cochte Marzoete de wile dat soe wedewe sat van haren eersten man Hughen, OLV 222, H.

Een minder bekende zoet-naam, met mar als eerste element. Jacobs⁽¹⁰⁾ noemt ook Werzoete⁽¹¹⁾.

(10) J. Jacobs, Het Westvlaamsch van de oudste tijden tot heden. Groningen-Den Haag (1927).

(11) Zie ook F. Debrabandere, De familienaam Soete. De Leiegouw III (1961), blz. 11-14.

Mannelijke voornamen

Blankaert: 1382 Blankaert de Sot, R. f^o 11.

Germ. voornaam blank-hard, waarvan het eerste element de blanke kleur (sic) aanduidt; vgl. Blankard (Fm. 310); 1199 S. Blancardi de Sancto Martino⁽¹²⁾; in Dowaai in 1397 Blanckaerde Desprez⁽¹³⁾.

Boec: 1381 Boec Bast, R. f^o 16, Oss.; 1381 relicta Boecs f. Boydins, R. f^o 16, Oss.

Ook Meertens, Ndl.Fnn.⁽¹⁴⁾ 22 noemt de voornamen Bokke, Boek, Boeke, waarvan hij de familienamen Bok, Boeke(n), Bok(ke)ma, Boekema, Buckinx afleidt.

Boelin: 1311 ende Boeliin Mudde scoutete int zelve ambacht, OLV 229bis1, Assenede.

Ook hier vermeldt Meertens, Ndl.Fnn.⁽¹⁴⁾ 22 de voornaam Boele, Bole, Bol; hij plaatst er volgende familienamen bij: Boelen(s), Boeles, Boolen, Booleman, Bol(le), Bols.
Er zijn twee verklaringen mogelijk: ofwel uit Buolo, b.v. door Fm. 326 in 1055 in Fulda geciteerd, of Bulo in Dip. 340. Dit is eigenlijk hetzelfde woord als boel ‘minnaar’, Duits Buhle ‘minnaar, minnares’; ofwel uit Bodilo (Fm. 322).

(12) A. d'Herbomez, Chartes de l'abbaye de Saint-Martin de Tournai. Brussel (1898), deel I, blz. 178.

(13) Rijksarchief Brussel, Rekenkamer 42.896: kasselrijrekening Kortrijk 1397-98, f^o 13v^o.

(14) P.J. Meertens, De betekenis van de Nederlandse familienamen. Naarden (1941).

(14) P.J. Meertens, De betekenis van de Nederlandse familienamen. Naarden (1941).

[p. 111]

Brito: 1379 pars Britonis in Wulpa, R. f^o 25v^o = 1380 in novo Vrankendike... parte quam emit a Britone, R. f^o 24 = 1380 erga Britonem et heres de Zaemslachte duas partes, R. f^o 22v^o.

Wel de volksnaam van de Britten; vgl. Vranko en Friso. Fm. 336 vermeldt Britto in 1094 en Briddo in de Ann. Gand.

Daen, zie Dankaert.

Dankaert: 1341 Danckaerd Alaerds sone ende sine kindre, OLV 307, Saaft.; 1382 Dankaert Bake, R. f^o 13v^o = 1383 van Dankaert Baken, R. f^o 20, Vrank.; 1315 Danckard Boets zone scepenen van Hulster Ambacht, OLV 238 ter = 1326 Dankaerd Boetszone... schepenen in Hulsterambacht, OLV 264; 1372 an Danckaert Cloets lant, OLV 371, kopie (lees: Boets?); ± 1300 Hontenesse... mensuras terre... quas tenet Dancart fil. Pauli, LF f^o 92v^o; 1340 Dankaerd Everdeis zone... scepenen in Tsaeftinghe, OLV 303 Saaft. = 1339 Dankart Everdeis zone... scepenen in Tsaeftinghe, OLV 298 = 1340 Daen Everdey, OLV 300, Saaft. = 1341 Danckaerd Everdeys sone... scepenen in Tsaeftinghe, OLV 307, 308 = 1350 Dankart Everdeys sone... scepenen int Tsaeftinghen, OLV 325d = (?)1393 Dankaert Everdey, OLV 398, Saaft.; 1381 Dankaert Pisel, R. f^o 16v^o, Hont. = 1392 Dankaerd Pisel, OLV 389, H.; 1348 Dankaerde van Zedelgheem, OLV 316 in kopie DC I,131 = 1349 Dankaerde van Zedelghem, OLV 322 in kopie DC I,132, H.; 1328 Dankard Splenter, OLV 278a1 = 1358 Dankaert Splenter, OLV 336; 1349 Roeline Steenaerde, Janne Steenaerde, Danckaerde Steenaerde ende hare andere twee broedere, OLV 322 in DC I,132-133 = 1378 Dankaert Steennaert, OLV 377b; 1320 dat Jhan Vossard mijns here Dankarts zone... achter Wlphards mijns here Dankards zoens, OLV 245, H.; 1344 Dankaert Vossaerts zone, OLV 309⁴ = 1349 Dankaerde Vossaerds zone, OLV 322 in DC I,132, H. = 1380 Dankaert Vossaerts sone, R. f^o 3, H.

Het is opvallend dat deze Germaanse naam Dankaard, die bij ons in de 14^de eeuw in onbruik is geraakt, in Zeeuws-Vlaanderen nog vrij gebruikelijk is in dezelfde periode. Van der Schaar, Wdb. 61 treft de naam in de vorm Danker nu nog - hoewel zelden - op Zuid-Beveland aan.
We wijzen ook op de verkorte vorm Daen, die bij ons gwl. voor Daniel geldt.

Dei: zie Everdei.

Doedin: 1381 Line Doedins Tvos, R. f^o 16, Oss.

Germaanse voornaam, vgl. Dodo, Dodin, Dodinus (Dip. 29, 209, 253); 1180 dodin rutra in de omgeving van Brugge⁽¹⁵⁾; 1310 Doedin Brunghers ofstede (Ozemondskerke)⁽¹⁶⁾. Meertens, Z.Fnn., 34 noemt de voornaam Doede.

(15) O. Leys, Med. Ver. Naamk. XXXV (1959), blz. 139.

(16) O. Leys, Med. Ver. Naamk. XXIX (1953), blz. 131.

[p. 112]

Domaes: 1340 Domaes Alaerds zone ende Aechte ziin wiif, OLV 303, Saaft.

Een vorm voor Thomaes of Damasus?

Everdei: 1339 Dankart Everdeys zone... scepenen in Tsaeftinghe, OLV 298 = 1341 Danckaerd Everdeys sone... scepenen in Tsaeftinghe, OLV 307, 308 = 1350 Dankart Everdeys sone, OLV 325d, Saaft.; 1358 Jan Elewoud Deys sone ende Heyle siin wettelike wiif, OLV 340; 1331 Jan Everdeis sone scepenen in... Hulst, OLV 278b = 1333 Jan Everdeys zone... schepenen in Hulst, OLV 280bis; 1381 Jan f. Everdeis, R. f^o 17, Hont. = 1382 Jan Everdeys sone... der weduen Jan Everdeys sons, R. f^o 13; 1380 Everdey Bollaerd, R. f^o 2; 1340 Everdei Dierman ende Lice ziin wiif, OLV 303, Saaft.; 1340 Everdei de Dobbelare ende Aechte ziin wiif, OLV 303, Saaft: 1337 hevet vercocht... Everdeye Honde... lands ligghende in Westhusen... ende Everdey Honde vorseit wettelike daer in te ervene, OLV 291c = 1342 Everdey Hont... schepenen in Hulst, OLV 309³ = (?)1378 Everdey Hont, OLV 377c; 1381 Everdey Joos, R. f^o 16; 1324 erve... was up tijt die leden es Everdeys Callins, OLV 263 ter, H. = 1359 Everdey Calliin schepenen in Hulst, OLV 342, 343 = 1360 Everdey Calliin, OLV 346a, H.; 1363 Everdey Martin ende Katherine siin wettelike wiif OLV 348b2, H.; 1381 Everdey f. Pauwels, R. f^o 16, Oss.; 1314 Everdey die Smet... scepenen in Hulster Ambacht, OLV 232; 1330 et Everdeyum dictum Wint, OLV 276 = 1330 Everdey de Wint... balliu ende wettelijc maenre... sdekens ende scapitels... van Curtrike... ic Everdey de Wint, OLV 277 = 1338 Everdey de Wint OLV 294 = 1341 Everdey den Wint scoutaten van Tsaeftinghe ... Everdey den Wint scoutaten, OLV 307 = 1348 ende Everdeij den Wint OLV 316 in kopie DC I,131 = 1349 ende Everdei den Wint, OLV 322 in DC I,132.

In een vorige bijdrage wezen we er al op, dat Everdei een typisch Zeeuwse naam is⁽¹⁷⁾. Volgens Haeserijn⁽¹⁸⁾ is Everdei geen vleivorm van Everaerd (Everd-ei, Lindemans), maar is de naam als Ever-dei, een Ingweoonse vorm van Everdag op te vatten. Vgl. 1380 Pieter Liefdey, R., f^o 2; 1381 Heine Lievedey, R., f^o 15v^o.

Ie: 1317 daer si in wonen ane de plaetse upt hoechuus naest meester Yes huus, OLV 240 bis in LF f^o 86, H. = 1338 meester Ye de Witte

(17) Med Ver. Naamk. XXXVIII (1962), blz. 53.

(18) R. Haeserijn, De verspreiding van een ingweonisme: de namen op -dei. Taal en Tongval VI (1959), blz. 168-173.

[p. 113]

ende Margriete ziin wettelike wiif ... huus ende erve ... nu meester Yes es, OLV 277a, H.

Vgl. Io in Dip. 288.

Ieman: zie Iman.

Ieve: 1381 Jan Yeven sone, R. f^o 17, Hont.; 1381 Yeve de Vos^(18a) Bere, R. f^o 17, Hont.

Germ. naam Ivo, waarbij Van der Schaar 136 als ml. varianten Yf, Yft en als vrl. Iefje, Iefke opgeeft.

Iman: 1381 Yman Beddenoot, R. f^o 16, Oss.; 1314 Hyeman die Winter scepenen in Hulster Ambacht OLV 232; 1381 Yman de Winter, R. f^o 15v^o.

Meertens, Z.Fnn. 43 noemt eveneens de voornaam Iman, met de toenamen Ymanse, Imanse; hij leidt hem van Immo af.
De variant Yeman doet ons ook aan de oorspronkelijker vorm van iemand denken, waar de d inderdaad secundair is. Zie ook Yse.

Yo: 1285 in ministerio de Hulst acquisita de consensu nostro ab Yone dicto Snoec quam idem Yo a nobis tenebat in feodum, OLV 172; ± 1300 erga Yonem Snouc, LF f^o 96v^o, Oss.; ± 1330 ad domum magistri Yonis, lijst Hulst.

Vgl. in Gent in 1337: Willem Yoons zone; ook Yoen in de Lorreinen (Boekenoogen 90), Fr. Yon (Langlois 360); denk ook aan Jan Hyoens uit het lied ‘Klokke Roeland’. Lindemans verklaart Yoen als een Romaanse vorm van Odo, ontstaan uit Odoni, naast Eude uit Odonem⁽¹⁹⁾.

Yse: 1322 gheleghen es te Loehoeke an Pieter Ysen zone, OLV 248 bis H.; 1381 Lijsbette Yse Beddenoods R. f^o 16v^o, Oss. = 1381 Yse Bedenoet, R. f^o 16, Oss.; 1381 Yse de Vleghel, R. f^o 16, Oss.

Germ. voornaam, vgl. Isegrim, Iseboud, IJsbert, IJsbrand. Mocht Yse Beddenood te identificeren zijn met Yman Beddenoot (allebei in 1381 in Ossenisse), dan kan Yman = Yseman, een vleivorm zijn van Yse.

Yseman: 1341 Pieter van der Heyden, Ysman van der Heyden, Willem ende Hannin van der Heyden, OLV 307, Saaft.; 1380 Yseman Ricolf, R. f^o 2.

Germ. naam, vgl. Isaman (Fm. 972). Zie ook Yse.

(18a) Vos werd door de kopiist doorgehaald.

(19) J.G. Boekenoogen, Namen uit ridderromans als voornamen in gebruik. Tijdschrift Leiden XXXVI (1917), blz. 67-96. - E. Langlois, Table des noms propres de toute nature compris dans les chansons de geste. Parijs (1904). - J. Lindemans, Over de invloed van enige vorstinnenamen op de naamgeving in de middeleeuwen. Versl. en Med. K.V.A. (1950), blz. 99-106.

[p. 114]

Ysin: 1381 Ysin Lettaerd, R. f^o 16, Oss. = 1381 Ysin Lettaert... van Ysin Lettaerde, R. f^o 7v^o; 1329 hevet Ysiin Penninc... roeden lands ligghende boven der Lieve, OLV 273f = 1330 rente die Ysin Penninc, OLV 277c, H.

Vleivorm op -in van Yse.

Kempe: 1358 Henric Kempen zone over joncvrauwe Beelen mire mieder, OLV 336, H.; 1342 Kempe Michiels sone... scepenen van Tsaeftinghe, OLV 307 vid. = 1343 Kempe Michiels zone, OLV 291b, vid., Saaft.

Meertens, Z.Fnn. 45 citeert nog in Zeeland in 1223: Willemanus filius Kempen; in Zuidbeveland in 1342-3: Kempe Colemanssone. In de Brugse Poortersboeken komt de voornaam nog voor in 1475: Jacop Willems Kempe zuene⁽²⁰⁾. Vgl. Campo (Fm. 357). Volgens Winkler⁽²¹⁾ werd Kempe in zijn tijd nog als mansnaam gebruikt. Van der Schaar, Wdb., noemt Kampe/Kempe trouwens een Friese naam⁽²²⁾. Etymologisch is deze naam natuurlijk hetzelfde woord als kamp ‘strijd’ en Mnl. kempe ‘strijder’, vgl. kemphaan.

Lauderic: 1381 Lauderic de Pau, R. f^o 7v^o; 1381 Lauderic Valke, R. f^o 8v^o.

Fm. 1015 noemt een Laudaricus; maar is er niet eerder Landeric te lezen? Vgl. Landric (Dip., 316).

Liedem: 1324 tusschen Willems Liedems Waghenaers sones husinghe, OLV 261.

Germ. naam lied-helm; vgl. Ledelmus, Lidelmus (Dip., 298, 194), Liuthelm (Fm. 838).

Liemaert: 1381 filii Liemaerts, R. f^o 15v^o.

Germ. naam lied-mar; eigenlijk Liemaer, maar door associatie met -aert-namen tot Liemaert verzwaard. Vgl. Limarus (Dip., 386), Leudomar, Leudomeris, Leudmar, Leutmar, Liudemar (Fm., 1045-6).

Macharis: 1310 comme eskevin de Hulst... Mikieus fils Makare, OLV 225 = 1317 Michiels Macharis sone... scepenen in Hulst, OLV 240 bis in LF f^o 86 = 1322 wi Michiel Macharis zone ... scepenen in

(20) R.A. Parmentier, Indices op de Brugsche poorterboeken, deel II, (Brugge, 1938), blz. 708.

(21) J. Winkler, De Nederlandsche geslachtsnamen in oorsprong, geschiedenis en betekenis (Haarlem, 1885), blz. 42.

(22) Zie ook P. Sipma, Fryske Nammekunde, I (Drachten, 1952), blz. 52. - F. Stark, Die Kosenamen der Germanen (Wien, 1868), blz. 18.

[p. 115]

Hulst, OLV 248 bis = 1324 Michiel Macharis sone, OLV 263 ter, H.

Macharius (makarios) is een Grieks-kristelijke naam; vgl. Dip., 183, 247. De Vn. kwam al in de 10^de eeuw in West-Vlaanderen voor⁽²³⁾.

Olaerd: 1389 Jan Olaerd, OLV 389, H.

Germ. naam odal-hard, vgl. Oilardus (Dip., 380); zie ook Ole.

Ol(i)e: 1341 Fierin Olen sone, OLV 308, Saaft.; 1380 Jan Olyen sone up Vrankendyke, R. f^o 5v^o.

Meertens, Z.Fnn., 49 leidt de Vn. Oele, Oole van Oelbert, Odelbert af. Hij citeert o.m. Oele Gilliss (Zeeland 1318-9), Oel Luch (Goes, 1423), Oele Marthynse (Goes, 1496-7). Hij leidt er de familienamen Oele, Oels en Oolesse van af.

Zimare: 1343 Zimare Heynrix zone... scepenen van Tsaeftinghe, OLV 291b, vid. = 1350 wi Zimare Heinnerix Zimaers sone... scepenen int Tsaeftinghen... dat Zimaer Heinnerix sone, OLV 325d, Saaft.

Germ. naam zege-mar; vgl. Sigimar, Sigomar, Sigamar, Sigemar, Segemar, Sygemar, Sigmar, Simmar, Simar, Simer. Deze voornaam schuilt nog in de familienaam Seymer en in de plaatsnaam Sigmaringen (Fm. 1329).

Snouc: 1381 Snouc van den Calve, R. f^o 16, Oss.; 1381 Snouc Meese, R. f^o 16, Oss.; 1381 Snouc Reinbout, R. f^o 16v^o, Oss.; 1380 Snouc uter Scare... van Snouc uter Scaren, R. f^o 5 = 1381 Snouc uter Scare, R. f^o 16v^o, Hont. = 1383 Snouc uter Scaren, R. f^o 14v^o; 1381 Snouc Spinters (lees: Splinters?) sone, R. f^o 16, Oss.; 1381 Snouch Sunaert, R. f^o 8v^o; 1381 Snouc de Vos, R. f^o 16, Oss.; 1392 Snouch Willems zone, OLV 389, H.

Het valt onmiddellijk op dat deze vn. vijfmaal in Ossenisse voorkomt, één keer in Hontenisse en één keer in Hulst en één keer zonder plaatsaanduiding. De naam komt bovendien hoofdzakelijk in 1380-81 voor. Misschien is deze visnaam hier als voornaam gebruikt naar analogie van Bliec, die in Zeeland een patronymicum is (Meertens, Z.Fnn., 103).

Sobe: ± 1300 Rolinus filius Zobe habet duas... in novo Frankedico, LF f^o 95, 96; 1327 Zobe Roelins sone Wouter sijn broeder, Roelin Zobe Roelins sone, OLV 266; 1327 up eenen Soben Roelints zone ende up Wouteren sinen broedre... dat de voers. Sobe Roelints zone ende Woutere sijn broedre... Wouter Roelints Zobs broedre, OLV 267; 1348 yeghen Roeliin Steenarde, Jan Steenarde, Soben Steenarde, Danckard Steenarde ende Geerard Steenarde ghebroedere... yeghen haren ouder vader Roellein Sobben sone ende Katelinen siinen wette-

(23) O. Leys, La substitution des noms chrétiens aux noms préchrétiens en Flandre Occidentale avant l'an 1225. Actes et Mém. V^e Congrès Int. Sc. Onom. I (Salamanca, 1958), blz. 4.

[p. 116]

liken wife, OLV 318a, H.; 1365 Dankart Steenarde, Zobe Steenarde ende Gherard Steenarde die men heet Zobes, OLV 350 bis; 1367 Zobe Stenard, Dankaerd ende Gheraert sine broeders, OLV 358; 1367 Sobe Steenaerd, OLV 363; 1367 Sobe Steenard, Gherard ende Dankaert sine broederen..., OLV 362; 1381 Julien f. Soben, R. f^o 16, Oss.; 1381 Sobe Daen, R. f^o 16, Oss.; 1381 Sobe Jans, R. f^o 16v^o, Oss.; 1381 relicta Sobe Cabels, R. f^o 17, Hont.; 1388 mensuris terre quas habet ad censam Zoba Costos, CP p. 5; 1327 Gillien⁽²⁴⁾ de Costre, Gherart de Costre ende Zobe de Costre, OLV 288, H.; 1381 Sope Wouters, R. f^o 16v^o, Hont.

De vroegste vermelding van een Zobe uit het Hulsterse geslacht vonden we in 1234: Sobe filio Rolini. In een vroegere bijdrage⁽²⁵⁾ wezen we er al op dat in dit geslacht de voornamen Zobe en Roelin telkens afwisselen als Rolinus filius Sobe en Sobe Roelinszone, tot ze in 1348 de Tn. Steenard krijgen. We vergeleken daar al met Zoppo (Dip., 67), Subbo, Sobo⁽²⁶⁾, Suppo, Soppo, Sulbo, Subo, Sobbo, Sobbe, Sodilbraht en Solberta (Fm. 1353, 1367-8, 1372, 280)⁽²⁷⁾. Andere volle vormen zijn: 1242 Sobaudus, 1256 Viviano Sobert⁽²⁸⁾. Deze laatste naam komt ook als voornaam Zobrecht voor in Oostkerke ± 1310⁽²⁹⁾. Aan de eerste beantwoordt in 1338-40: Clais Subbout = Clais Soubout⁽³⁰⁾. Zobe is een bakernaam voor een -bert- of -boud-naam.

Splinter: 1302 Dankart Splenters zone, OLV 203 in vid. 1367; 1355 Pieter Splenters sone... schepenen in Hulsterambacht, OLV 332; 1392 Coppin Splinter Gheeraerds zone van Yoen... Splinter Gheeraerds zone, OLV 389, H.; 1381 filii Splinters Costers, R. f^o 17, Hont.; 1381 Splinter f. Per/in Sy/moens R. f^o 16v^o, Hont.; 1381 Splinter Pieters, R. f^o 16v^o, Hont.; 1388 Splenter Vossaerts zone... Splenter Vossaert, OLV 386, H.

Deze voornaam troffen we ook aan in de Brugse Poortersboeken in 1450: Urbaen Wettyncx filius Splenters van Curtrike⁽³¹⁾. Meertens, Z.Fnn., 15 noemt wel de toenaam Splinter in de 13^de eeuw (Odinus Splinter), maar geeft geen voorbeelden van een voornaam Splinter. Er zijn ons ook geen andere voorbeelden bekend. De familienaam De Splenter is in West-Vlaanderen evenwel nog bekend. Het is wel een vreemd voorbeeld van een als voornaam gebruikte bijnaam.

(24) Wellicht is Gillien de Costre te identificeren met bovengenoemde Julien f. Soben.

(25) Med. Ver. Naamk. XXXVIII (1962), blz. 47-49 en 52.

(26) M.Th. Morlet, Études d'anthroponymie occitane. Les noms de personnes de l'obituaire de Moissac. Rev. Intern. d'Onom. X (1958), blz. 284.

(27) Vgl. Fol(c)bert = Fobbe.

(28) A. d'Herbomez, op. cit., I, blz. 545 en 126.

(29) O. Leys, Biekorf LIII (1952), blz. 40.

(30) J.F. Verbruggen, Het gemeenteleger van Brugge van 1338 tot 1340 en de namen van de weerbare mannen (Kon. Comm. Gesch.). Brussel (1962), blz. 176.

(31) R.A. Parmentier, op. cit., I, blz. 430.

[p. 117]

Storm: 1358 Clais Storems zone, OLV 336; 1381 Storm Gheeraerds, R. f^o 17, Hont.

Ook Meertens, Z.Fnn., 52 noemt de voornaam Storm, Sturm. Het blijkt een oude Germ. voornaam te zijn, vgl. Sturm, Sturmi, Sturmes (Fm., 1367) en Sturmegin, Sturmo, Sturmheri⁽³²⁾.

Vossaerd: 1324 debent Vossardi in Hulst, OLV 258 in DC I, 276; 1392 Jna Heinric Vossaerds zone, OLV 389, H.; 1388 Splenter Vossaerts zone, OLV 396, H.; 1317 Wi Ihan Vossart Vossarts zone... scepenen in Hulsterambacht, OLV 240; 1314 wi Vossart miins here Dankarts zone... scepenen in Hulster ambacht, OLV 232; 1344 Dankaert Vossaerts zone, OLV 309⁴ = 1380 Dankaert Vossaerts sone, R. f^o 3; 1315 Vossard Vossards zone... scepenen in Hulster Ambacht, OLV 238 ter = 1320 Jhan Vossard Vossards zone, OLV 245, H. = 1322 an Vossarde Vossarts zone, OLV 251, H.; 1388 Vossaert Faytop liggende an die nort side ende der capelrien lant van Senter Claeus te Ghent, OLV 386, H.; 1328 Jhan Vossaerd Gheraerds zoens zone, OLV 273a, H.; 1380 debet Vossaerd Clais sone, R. f^o 1v^o = 1381 Vossaert f. Clays, R. f^o 16v^o, Hont. = 1392 Vossaerd Clays zone (passim), OLV 389, H. = 1399 Vossardus f. Nicholay, CP p. 3 = 1400 supra Vossardum f. Clais, CP p. 12; 1381 Vossaert f. Mathijs, R. f^o 16v^o, Hont.; 1381 Vossaert Meeus, R. f^o 17, Hont.; 1382 Vossaert Pieters sone, R. fo 11.

Meertens, Ndl. Fnn., 24 noemt eveneens de voornaam Fosse, Fos, waarvan hij de familienamen Fossen, Vossen, Vos, Vosma afleidt. Waarschijnlijk heeft ook analogie met de bekende voornaam Wolfaerd meegewerkt.

Willebrord: 1381 Willeboort Feyaert, R. f^o 16.

De kerk van Hulst was aan Sint-Willibrord toegewijd en het Hulsterse stadszegel van 1226 stelt al Sint-Willibrord voor⁽³³⁾. Vgl. ± 1330 supra domistagiam Johannis Kersmakers bij sente Willeboerdsputte, Lijst Hulst; 1310 dat her Hughe van der Bromarct ewelic capellaen sente Welbrorts, OLV 227, H. We vinden de naam als toenaam in 1335: Ihan Willebors moers hoeft, OLV 286, Hulst.
De vorm Willeboord - door dissimilatie uit de germ. naam Willibrord - lijkt in Zeeland nog voor te komen (Van der Schaar, Wdb., 261).

(32) C.A. Mayer, Über Kölner Familiennamen des zwölften Jahrhunderts, (Köln, 1906), blz. 14.

(33) J. de Cuyper, Het legendarisch leven van Sint-Willibrord omstreeks 1370 te Kortrijk uitgebeeld. De Leiegouw IX (1967), blz. 165-186. - P.P.V. van Moorsel, Willibrord en Bonifatius (Bussum 1968).

[p. 118]

Wilsoete: ± 1300 Wilsoete filius Bertons manens in Zelandia... decimam quam Wilzoete Bertoen tenuit, LF f^o 95, 95v^o, 96v^o.

Ml. zoet-naam.

Wolfaerd: 1302 Wulfarde van der Maelstede, OLV 203 in vid. 1367 = 1312 een edel man miin here Wolfart van der Maelstede riddere ende miin vrowe ver Kateline siin wijf, OLV 230 = 1315 ic Wolfard vander Maelstede riddre, OLV 238 ter = 1331 up den vliet voer mijns ser Wlfarts hof van der Malesteden, OLV 278b; 1381 Wolfaert Pieters, R. f^o 17, Hont.; ± 1330 quas emit decanus et capitulum erga Wulfardum Vilain, Lijst Hulst; 1349 Willelmo dicto Waghenere et Wulfardo dicto Waghenere laycis Traiectensis dyocesis, OLV 320; 1340 Jan Wolvarden sons, OLV 304, Saaft.

Germ. voornaam wolf-hard.

Kortrijk-Brugge.

F. Debrabandere.