évidemment prouvé, depuis vingt ans, que le cours des numéros et des chances, sans exception (!), est périodique, qu'un régulateur invisible le gouverne, et compense avec impartialité - zoo wordt het spel een heilig iets, dat onder het toevoorzigt der goddelijke voorzienigheid plaats grijpt - ce que les caprices du moment - de listen des duivels: zou men niet zeggen eene schaakpartij tusschen den vorst des lichts en dien der duisternis? - ont pu produire d'irrégulier; qu'enfin la plus grande harmonie règne dans leur tout. Pénétrés autant que convaincus de ce principe immuable... (bl. 25.) La compensation et l'équilibre dans les jeux de hasard ne sont pas de vaines théories. (bl. 45.)
Langs dezen weg leidt de schrijver zijn kweekeling, geeft hem zijn raad, onderwijst hem in zijne kunstgrepen: ja, hij gaat zelfs zoo ver - en zeker is er voor den jeugdigen speler geen gevaarlijker en meer aanmoedigende leerstelling - van, zijn beginsel voor een oogenblik loslatende, te verzekeren, dat er lieden zijn, qui possèdent l'art de bien jouer sans avoir des principes; c'est un don qui leur est naturel. (bl. 17.) Het toeval derhalve is aan bepaalde regelen en wetten onderworpen. Die wetten zijn, wel is waar, onbekend en door eene hoogere, eene geheime magt - welke? - vastgesteld en gegeven. Deze nogtans, en niettegenstaande deze bekentenis, empyrisch, uit den loop des spels en des lots, nagevorscht, opgemaakt, ondervangen, en het wispelturige toeval - o razernij! o waanzinnig en wanhopig ondernemen! - aan denkbeeldige kluisters gelegd; deszelfs gang, als ware het een bol aan den sterrenhemel, berekend, aangewezen en - terwijl het ongedeerd blijft in deszelfs volle kracht, niet eens die op zich gerigte verrekijkers vermoedt en deszelfs baan vervolgt, als herschepping en dood door het heelal - het toeval uit den aard der zaak vernietigd en onttroond! De stijfhoofdigheid des broodschrijvers van het ellendige werkje, die zich beroemen kan der maatschappij eene der slechtste diensten bewezen te hebben en wiens gezond verstand hier de eer bewezen wordt van te worden verdacht gehouden van kwade trouw, komt er zelfs toe te verklaren: Il est certain que la roulette, qui a fait l'objet de mes recherches, est, dans l'intérieur de ses révolutions, fort irrégulière, et que le retour périodique de ses chances n'est pas réglé comme une pendule; mais les irrégularités n'altéreront pas le système dans lequel je me suis renfermé. (bl. 43.) Zijne taktiek,
merkt hij aan, is nog zeer onvolmaakt; doch eenmaal komt de tijd, dat alle onzekerheid zal opgeheven wezen, dat er geen toeval meer bestaan zal en de wereld bij gevolg zal juichen: geen hazardspel meer!
- Neen! toch hazardspel! zegt de croupier.
Merkt gij de tegenstrijdigheid?
Aardig is de schijnheilige draai, waarmede de looze bankier zijn belagchelijk boekje eindigt: Quelques moralistes sévères blâmeront l'objet de mon ouvrage; mais ils ne présenteront rien pour réformer le mal que j'ai cherché du moins à rendre supportable. Je sais que toute autre industrie et toute autre récréation devraient être préférées aux jeux de hasard; mon intention est bien éloignée de vouloir flatter une passion qui est si funeste pour la plus grande partie des joueurs; je ne forme pas le projet d'en multiplier le nombre; mais je puis désirer, sans dévier des devoirs de l'homme de bien et des convenances de l'homme honnête, qu'il y ait moins d'inégalité dans les résultats, que le jeune homme, l'étranger, le père de famille, qui, par circonstance, pourront se trouver au jeu, tout comme le joueur d'habitude, ne soient pas victimes de leur ignorance ou étourderie, ou bien de fausses combinaisons, dont ils se garantiront en prenant pour gouverne les préceptes que je leur donne. Ma devise est: jouez bien, ou ne jouez pas du tout.
Het gebouw, waar het onzalige spel gedreven wordt, heet la Redoute. Aldaar wordt ook bal gehouden en concert gegeven; daar bevind zich de schouwburgzaal en een koffijhuis met deszelfs biljard-kamer. De speelzalen zijn twee: eene groote, waar de danspartijen plaats hebben en die wel met eenige meerdere zorg mogt onderhouden worden, gelijkt, hoewel zij grooter voorkomt, wat de inrigting en de evenredigheden betreft, naar de balzaal in het paleis des Konings te 's Gravenhage; zij wordt door eene lange, smalle voorkamer voorafgegaan, waar men des morgens, als het slecht weder is, naar muzijk kan gaan luisteren. De andere is gezelliger, en hem, die geen zin heeft in het spelen, schenken de nieuwspapieren er een veelvoudig onderhoud. De schouwburg is klein en daar vallen bij voorkeur de indigènes in het oog. Doch het is jammer, dat de tweede rang geschraagd word door dames van den eersten, welke jonge jufvrouwen van zulk eene hooge gestalte zijn, dat zij in een zoo eng zaaltje misstaan en den afstand tusschen de twee rangen veel te ruim hebben doen uitvallen. Doch spoeden wij ons naar de vrije natuur.
Wij staan voor de cascade de Co. Hij wordt gevormd door de wateren van de Amblève en valt vijftig voet hoog. Eigenlijk zijn het twee watervallen naast elkander, doch beide van geheel verschillenden aard. De eene loopt zachtjes schuimend langs de helling der rots naar beneden, welke door het melkwit van de vloeistof donker bruin heenschijnt; de andere valt loodregt op de steenbrokken met eene poging om eene effene en heldere waterstolp te vormen, die weldra bij herhaling op harde punten nederkomt, welke het glazig kleed vermetel verbreken en met bruisend geweld opjagen in stuivende, in hare vermorseling duizend regenbogen opvangende wolken. De plaats van waar wij hem beschouwen beantwoordt volkomen aan het doel, en men weet niet wat de grootste bewondering opwekt, de val zelf of het landschap waarin hij gelijst is. Eene ruwe brug ligt over den waterval heen, over welke reizigers, landlieden, kudden van hoorn- en ander vee gestadig heen en weder trekken; en de bergen aan de linkerhand schenken het tooneel diepte en leven en verhoogen den indruk van het geheel. Een malsch groen spreidt een vreedzamen tint over den voorgrond; en het eensklaps zacht voortkabbelend water aan onze voeten, in eene soort van vijverkom vergaderd eer het wegspoelt om zijn loop te vervolgen, zegt ons hoe spoedig deszelfs woede bedaard is. Jammer slechts dat ook deze plek door allerlei verontrustend en aanstootelijk geldbejag wordt ontsierd!
Niet ver van het doel van onzen togt stond een aardig boerenmeisje op de wacht, dat ons een kaartje aanbood, waarop te lezen stond: Jean Hubert Colinet, demeurant à la cascade du grand Co, la première maison blanche au-dessus de la Chapelle, - donne à rafraichir aux étrangers, à un prix très modéré; on jouit dans sa salle à manger de la vue de la cascade et des trois quarts du circuit des environs; il se trouve chez lui, poisson frais, truites, anguilles, écrevisses vivantes.
Ondanks zijn prix très modéré, wisten wij bij ondervinding wat dergelijke uitnoodigingen doorgaans beteekenen, en wachtten ons voor de première maison blanche au-dessus de la Chapelle, dewijl wij reeds van dusdanige inrigtingen te Remonchamps leergeld gegeven en met de bediening kennis gemaakt hadden; aldaar had men ons kielen in rekening gebragt, die wij geweigerd hadden aan te trekken, en stalgeld dat de koetsier reeds voldaan had. Wij maakten het dus, om des vredes wille, met een grapje en een fooitje bij het lievetje af en begaven ons naar St.-Jacques-aux-Fosses, aan den zoom van de Amblève, waar ons tegen een spotprijs twee groote glazen versche melk, met brandewijn en suiker naar de goesting, gulhartig werden voorgezet. De herberg was eene deftige boerenwoning, waar alles werkzaamheid en welvaren aanduidde; en de waard, een lange magere boerenman, mogelijk wel de burgemeester van het gehucht, zette zich hoffelijk op de overzijde van de onze en begon een gesprek.
- Een mooi land, zei hij, met welbehagen mijn uitroep herhalende, en een gelukkig land ook, mijnheer! Voor elk die wil is hier werk, en heeren kennen wij niet. Wij zijn allen grondbezitters en zijn onze eigene meesters. Zie dit dorpje eens aan! Het is klein, vergeten, onaanzienlijk; niet meer dan honderd tien huizen; maar bedelaars hebben wij niet. Het is hier niet zoo als te Co, waar de reizigers door allerlei wijven, die het niet noodig hebben, geplaagd worden; de eenige behoeftigen, die de gemeente heeft, zijn ongelukkige men-
Auteursrechtvrij
