Merlyn. Jaargang 2

Nagelaten

De Heer A.H. Hoogland, Zaandam, schrijft mij:

‘Naar aanleiding van Uw essay over “Een nagelaten bekentenis” in Merlyn II, 2 het volgende over de titel v.h. boek: “Nagelaten” kan ook betekenen: iets is niet gedaan; m.a.w. Termeer heeft de moord niet aan de politie bekend, wordt gekweld door schuldgevoelens en uit zich alsnog voor de lezer, i.c. de herlezer. Hiermee komt de noodzaak van zijn plotselinge dood in 1894 te vervallen.

Ik wil niet zeggen dat mijn interpretatie van “nagelaten” de meest voor de hand liggende is, maar ik acht het niet juist om deze mogelijkheid niet te vermelden en te onderzoeken.’

Ik kan er niets tegen inbrengen, al vind ik de geopperde mogelijkheid inderdaad niet erg voor de hand liggend. Maar zolang het een mogelijkheid is (ik had hem domweg niet gezien) moet hij natuurlijk onderzocht worden. Een eerste vraag lijkt mij: wordt het woord nagelaten in de door de heer Hoogland genoemde betekenis ook als verleden deelwoord gebruikt? Om dat te kunnen beslissen, is een niet eenvoudig lexicologisch onderzoek noodzakelijk. En mocht de conclusie zijn: het woord nagelaten komt nergens in die betekenis voor, dan nog is het een open vraag of Emants dan niet de eerste geweest kan zijn. Consequentie: een onderzoek naar Emants' taalgebruik. Kleine dingen hebben grote gevolgen.

Een kort antwoord is overigens toch misschien wel mogelijk (voor een lang was de kwestie in mijn stuk te bijzakelijk): wòrdt de bekentenis wel nagelaten, in de betekenis van: niet uitgesproken? Het boek is wel degelijk een bekentenis, en als Emants had willen aanduiden dat Termeer zijn confessie uit hand van de politie heeft gehouden, had hij dan niet iets moeten schrijven als: achtergehouden. Want, welke betekenis het woord ‘nagelaten’ ook heeft in de titel, het is voor een redelijk begrip van de inhoud van het boek noodzakelijk om aan te nemen dat het gaat om een expliciet geformuleerde (dus: niet achterwege gelaten) bekentenis.

J.J.O.