Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman. Jaargang 36

[p. 72]

De vrolyke navorscher

Wat ging er mis met het hoofd van Kolonel Forster?

In de laatste aflevering van De Rotterdamsche Hermes (september 1721) verwijst Jacob Campo Weyerman naar het hoofd van Kolonel Forster, ‘dat boven Tempel Bar pronkt’, en volgens zijn voetnoot is ‘Tempelbar, eene Kerk te Londen, boven welkers poort men dikmaals de koppen der Verraders ten toon stelt’. Deze verwijzing besprak ik in een observatie op de Grondvergadering van 19 januari 2013. In het kort kwam het verhaal op het volgende neer.

In de zeventiende en achttiende eeuw werden in Londen inderdaad hoofden van rebellen op staken gestoken en op Temple Bar geplaatst. Temple Bar was oorspronkelijk een middeleeuwse houten poort, die bij de Great Fire verloren ging. In 1672 werd op dezelfde plek een stenen poort neergezet, die in 1878 werd afgebroken. De plek waar Temple Bar stond, vlakbij de Royal Courts of Justice, is met een indrukwekkend monument gemarkeerd. Sinds enkele jaren is Temple Bar weer te bezichtigen: in 2004 is het originele gebouw herplaatst in St. Paul's Churchyard. Temple Bar had overigens niets met Temple Church (die ook nog te bezichtigen is) van doen: beide gebouwen stonden tientallen meters van elkaar vandaan, en waren door een stevig huizenblok van elkaar gescheiden.

Met kolonel Forster moet Weyerman doelen op Thomas Forster (1683-1738), de militaire leider in Noord-Engeland van de Jacobitische opstand van 1715. Forster wist in april 1716, kort voor zijn berechting, naar Frankrijk te ontsnappen, en zijn hoofd is dus nooit op Temple Bar terechtgekomen. Het zou kunnen zijn dat Weyerman kolonel Forster verward heeft met zijn medestrijder kolonel Oxburgh, van wie het hoofd op 16 mei 1716 (Old Style) op Temple Bar geplaatst werd, maar een onweerspreekbaar antwoord op de vragen die deze verwijzing oproept heb ik niet kunnen geven.

 

 

jac fuchs

Silhouetportretten voor verre verwanten

Na verschijning van mijn artikel over silhouetportretten (in Mededelingen 2012, nr. 2) kreeg ik van Roelof van Gelder nog een aardige tip. Silhouetportretten zijn ook gevonden in de u ongetwijfeld bekende sailing letters. Zo stuurde de Duitse predikant Carl Ludwig Scheitz familieportretten naar zijn broer die, in dienst van de voc, in Cochin aan de Malabaarse kust (westkant van India) werkzaam was. Dat vooral het portret van hun beider moeder goed gelijkend was, heeft Scheitz' broer echter nooit kunnen beamen, aangezien de brief mét portretten in handen van de Engelsen viel. Het hoeft ons eigenlijk niet te verbazen dat sommige sailing letters dergelijke portretjes bevatten: het zijn betaalbare en makkelijk te versturen ‘fotografische’ herinneringen aan familieleden en andere dierbaren aan de andere kant van de aardbol. Andrea Langendoen schreef er een kort stukje over in De dominee met het stenen hart (= Sailing Letters Journaal 1, 2008, p. 72-77). Voor wie geïnteresseerd is in dit aspect van de zeilbrieven: er schijnen er méér in de betreffende collectie van de National Archives (Londen) te zitten dan de door Langendoen besproken - en afgebeelde - portretjes van de familie Scheitz.

Tot slot wil ik u het volgende tafereel niet onthouden. Het is ontleend aan het laatste bedrijf van Alardus, of de zelfmoord door liefde (Amsterdam 1786), een toneelspel dat Jan Auckes Backer schreef toen hij in de ban was van Goethes Werther:

[p. 73]

 

[Alardus staat aan het raam en ‘ziet door 't glasgordijn’]

 

ô Wagengesternte! dat Charlotte en mij zoo vaak,

 

Als 't lot ons scheidde, mogt verstrekken tot een baak,

 

[...]

 

ô Wagen gesternte! nu 'k haar bijzijn moet ontvliên

 

Voor eeuwig, zal ik u na deezen nooit weêr zien.

 

Hij keert terug [nl. naar z'n bureau], neemt haar Silhouëtte, beziet, en kust het.

 

Onschatbaar pand! wat zijt gij heilig in mijne oogen.

 

[...]

 

Ik' druk voor 't laatst u aan mijn' boezem, en na deezen,

 

Zult gij het eigendom van die volmaakte weezen,

 

Mijn hand heeft u gevormd, ô dierbaar schilderij!

 

[...]

 

Maar ijdel was 't zoo ik, rampzaalge! nog wou poogen

 

Te leeven, na 't verlies van uw onschatbre min.

 

Vaar eeuwig wel, Charlotte!.... Ik vaar ten starren in.

 

Hij doorschiet zich, en valt in den armstoel.

 

 

 

anna de haas