Signalering
Stcn-basiscatalogus 18e eeuw
De Short-Title Catalogue, Netherlands is de nationale Nederlandse bibliografie tot 1800. Daarin worden alle boeken opgenomen die in dat tijdvak in het huidige Nederland zijn gedrukt plus alles wat er in het Nederlands elders is verschenen (België uitgezonderd). Sinds het begin van de werkzaamheden in 1982 heeft het STCN-bureau alle boeken uit de periode 1540-1700 in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag en de bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam beschreven en ruim de helft van die in de UB te Leiden. In november 1994 werd de 50.000e titelbeschrijving aan het bestand toegevoegd.
Zoals het een nationale bibliografie betaamt, neemt de STCN alles op wat er in Nederland verscheen, ongeacht de taal, de omvang of de inhoud. Dus vindt men in de database lectuur en literatuur, atlassen en almanakjes, kluchten en catechismussen, politiekepamfletten, theologische tractaten, overheidspublikaties, boeken over architectuur, rechtspraak, wiskunde enzovoort. De STCN is overigens veel meer dan een lijst oude boeken. Dankzij het uitgebreide online retrieval systeem is het tevens een wetenschappelijk onderzoeksinstrument waarmee iedereen precies die set van betrouwbare en volgens moderne principes beschreven titels kan samenstellen die hij zoekt. De STCN is in vrijwel elke wetenschappelijke bibliotheek te raadplegen.
Van het begin af aan was het de bedoeling om in de STCN ook alle 18e-eeuwse boeken op te nemen, maar omwille van de overzichtelijkheid werd begonnen met de 16e en 17e eeuw. De bestudering van de 18e eeuw heeft de afgelopen jaren echter een grote vlucht genomen. De vraag naar bibliografische ontsluiting van deze periode groeide dan ook met de dag. Hoe werden de Verlichtingsideeën van Voltaire in Nederland ontvangen? Wat was er aan poëziebundeltjes en liedboekjes op de markt toen Hiëronymus van Alphen zijn ‘Jantje zag eens pruimen hangen’ dichtte? Met een ‘STCN 18e eeuw’ kan op dit soort vragen zeer snel een antwoord worden gegeven. En aangezien Nederland een van de voornaamste boekproducerende en -exporterende landen ter wereld was, is een STCN over deze periode ook van groot belang voor de wetenschapsbeoefening in het buitenland.
De KB heeft als nationale bibliotheek een bijzondere taak in het behoeden en beschikbaar maken van het Nederlandse cultureel erfgoed en het verzorgen van de Nederlandse bibliografie, en is ook verantwoordelijk voor de totstandkoming van de STCN. Mede dankzij een subsidie van NWO, de Nederlandse organisatie voor wetenschappelijk onderzoek, zal de KB in de komende vijf jaar een STCN-Basiscatalogus 18e eeuw samenstellen. Deze Basiscatalogus zal bestaan uit alle boeken en tijdschriften uit het bezit van de Koninklijke Bibliotheek die tussen 1701 en 1800 in Nederland zijn gedrukt. In totaal zijn dat ongeveer 36.000 titels.
De achttiende-eeuwse collectie van de KB biedt een representatief beeld van de boeken uit die tijd. Van de werken van algemeen belang is vrijwel altijd een editie aanwezig. Daarnaast zijn er interessante zwaartepunten zoals tijdschriften, politieke pamfletten, overheidspublikaties, liedboeken en populaire romans. Naar schatting beslaat de collectie van de KB ongeveer 30 procent van alle bewaard gebleven boeken uit die tijd. Als die beschreven zijn, kan met recht gesproken worden van een basis voor de complete Nederlandse bibliografie voor de 18e eeuw.
Voor wat betreft de 17e eeuw: onlangs verscheen t'Gvlde iaer 1650 in de Short-Title Catalogue, Netherlands, een catalogus van boeken die in 1650 van de pers kwamen. De catalogus bevat 697 beschrijvingen, gebaseerd op het bezit van de KB en de universiteitsbibliotheken van Amsterdam en Leiden. Er gaan twee inleidingen aan vooraf: de bijdrage van prof. dr. W.T.M. Frijhoff en prof. dr. M. Spies plaatst de boeken in hun historische, maatschappelijke en culturele context, de beschouwing van de redacteurs J.A. Gruys en J.J.M. Bos biedt voor het eerst een statistische analyse van de boekproduktie van één jaar uit de zeventiende eeuw. Het boek telt 156 pagina's, is geïllustreerd met een tiental afbeeldingen en bevat registers op overheidspublikaties en op drukkers en uitgevers.
t'Gvlde iaer 1650 kost f 30,- en is te koop in de catalogusruimte van de KB (tevens telefonisch te bestellen bij dhr. R. Ritsman: 070-3140524).
Jan Bos
Auteursrechtelijk beschermd