Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman. Jaargang 9

[p. 33]

Thomas Matthey
Enkele bibliografische kanttekeningen bij het toneelwerk van J.C. Weyerman

1. ‘Drie blyspellen gedrukt te Breda’

In het 4e deel van De levens-beschryvingen der Nederlandsche konstschilders en konstschilderessen geeft Weyerman in zijn autobiografie een opsomming van zijn werk. De beschrijvingen zijn vaak zeer cryptisch. Zo noemt hij bijvoorbeeld onder de octavo-werken: ‘Drie blyspellen gedrukt te Breda. Twee deelen.’^(1.). D.J.H. ter Horst, die W.P. Sautijn Kluits bibliografische verkenningen van Weyermans werk voortzette, kon met deze vermelding weinig beginnen, althans, hij wist deze werken niet nader te identificeren^(2.). Nu spreekt Weyerman vaker over zijn drie te Breda gedrukte blijspelen en wel onder meer op een andere plaats van zijn autobiografie en ditmaal gedetailleerder:

Consequent spreekt Weyerman hier over ‘blyspellen’, ofschoon de titelpagina's van de ons overgeleverde drukken steeds ‘kluchtspel’ vermelden, doch dit terzijde. Belangrijker is, dat we hier ingelicht worden over de identiteit van de stukken en dat deze stukken in Breda werden geschreven en gedrukt. Dat laatste is nogal eigenaardig. Want volgens de drukken die ons overgeleverd zijn, werd alleen De Gehoornde Broeders (ca.1705) in Breda gedrukt, terwijl de Antwerpsche Courantier (1705) en Democritus en Heraclitus Brabantsche Voyage (ca.1705) in Brugge respectievelijk Gent werden gedrukt^(4.). Wat nu? Zijn Weyermans opmerkingen in diens autobiografie over de drie te Breda gedrukte blijspelen uit de duim gezogen? Mogelijk, maar niet waarschijnlijk, want ook op andere plaatsen in zijn werk doet hij mededelingen van gelijke strekking^(5.). Zijn dan misschien de uitgeversadressen (Brugge, Gent) gefingeerd? Niet onmogelijk, maar het bewijsmateriaal voor een dergelijke hypothese ontbreekt me. Er is nog een derde mogelijkheid denkbaar: Weyermans opgaven zijn wel degelijk correct, maar ons ontbreekt het materiële bewijs. Anders gezegd: er moeten van genoemde ‘blyspellen’ oudere drukken bestaan hebben, dan tot nu toe werd aangenomen en wel gedrukt te Breda vóór 1705. Deze hypothetische drukken noem ik hierna: ‘nulde druk’.

Er is een goede reden om van deze veronderstelling uit te gaan, omdat de titelpagina's van de ons overgeleverde drukken op een hiaat wijzen, dat zou verdwijnen als we een ‘nulde druk’ postuleren. In

(1.) J.C. Weyerman: De levens-beschryvingen der Nederlandsche konstschilders en konstschilderessen. Dl.4. Dordrecht, 1769. p.468. (hierna aangehaald als Levens-beschryvingen)

(2.) D.J.H. ter Horst: ‘De geschriften van Jacob Campo Weyerman. Een bibliografische herziening’. In: Het boek 28 (1944-46), p.227-240. (hierna aangehaald als Ter Horst, gevolgd door het betreffende nummer in zijn bibliografie) Voor Ter Horsts commentaar op de drie te Breda gedrukte ‘blyspellen’, zie: Ter Horst nr.I.

(4.) Zie de lijst ‘Gedrukte toneelstukken J.C. Weyerman’ (§4), nr.1-3.

(5.) Zo lezen we bijvoorbeeld in de ‘Voorreden tot den Leezer’ van Democritus en Heraclitus Brabantsche voyage. Bezweering van den desperaten Antwerpschen courantier. De gehoornde broeders of Vrouwelyk bedrog. Klugtspelen. Amsterdam; Christiaan Petzold, 1712, dat deze stukken ‘geschreven zyn door een Heer, die naar dat hy zig eenigen tyd aan de Studie over gegeven, naderhand den Oorlog verkoren had, in welke hy, in de kwaliteit van Kapitein, deze Republicq zoude gedient, en, in Breda Guarnizoen houdende, dezelve aldaar voor d'eerstemaal doen drukken hebben’ (p.iv-v).

[p. 34]

1718 verschijnen namelijk de drie bedoelde ‘blyspellen’ in een verzameluitgave bij Hendrik Strik te Amsterdam, met op de titelpagina de vermelding: ‘Vierde Druk’. Er moeten dus nog drie drukken vóór die van Strik liggen, maar wij kennen er slechts twee^(6.). De ontbrekende druk zou zeer goed de hypothetische ‘nulde druk’ kunnen zijn. Kan deze vóór 1705 verschenen zijn? Dat kan inderdaad, want de Antwerpsche Courantier werd in 1704 opgevoerd en het manuscript moet in dat jaar of zelfs vroeger klaar gelegen hebben.

(6.) Zie de lijst ‘Gedrukte toneelstukken J.C. Weyerman’ (§4), nr.10 (= ‘Vierde Druk’), nr.4-7 (= 3e dr.) en nr.1-3 (= 2e dr.).

2. Vertoning van de Antwerpsche Courantier

Over de opvoering van de Antwerpsche Courantier bestaat een aardig verhaal, neergelegd in een pamflet, getiteld: Briefgesprek of Samenkouting door letteren V. aan M.^(7.). De vertoning vond plaats te ‘Abdera’, Breda dus^(8.). ‘Wy gingen’, zo vertelt de anonieme auteur ons, ‘een gemeen Borgers huis in, en klommmen langs eenen moejelyken wenteltrap, tot op een kamer, of kamertje, dat beter na een Knoopmakers winkel, dan na een Schouplaats geleek. In een hoek van hetzelve hing een stuk gordyns waar agter zig de Acteurs verborgen hielden. De verzogte Aanschouwers, en Aanschouweressen in complete getale by den andere verschenen en, na beste rang, en gemak plaats hebbende genomen, wiert het gordyntje opgetrokken, doe zag men een postuur van zoo ongemeene lengte hervoor treden, dat men zyns gelyk in de gansche stad niet kende’^(9.).

De opvoering vond volgens dit pamflet plaats ‘in het triomf- of vreugde jaar; wanneer de faam den lof van den grooten Hertog van Marlbourg, en dien dootlugtigen [sic!] Prins van Savoyen op alle Zeeen en Stranden, uitblies [...] en de Vereenigde Provinsien in alle steden, dorpen en vlekken, de vreugdevuren over de wissen nederlage der Fransen en Beyersen aan den Donauw, ontstaken’^(13.). Blijkens een ander pamflet uit die dagen, gaat het hier om de slag ‘by Danouweert’ tijdens de Spaanse Successieoorlog (1701-1714), die plaats vond op 13 augustus 1704^(14.). Weyerman was in die tijd inderdaad woonachtig in Breda. Volgens G.J. Rehm verbleef hij daar tussen 1699 en 1706^(15.). En het is dan ook geheel in overeenstemming met Weyermans beweringen in diens autobiografie, dat hij zijn Antwerpsche Courantier, Democritus en Heraclitus Brabantsche Voyage en De Gehoornde Broeders in Breda heeft geschreven.

(7.) Het pamflet (12 genummerde pagina's, kwarto) heeft geen impressum, noch colofon. Een exemplaar van dit pamflet is bij een exemplaar van de Rotterdamsche Hermes (UBL 1207 B 17) ingebonden.

(8.) Briefgesprek, p.6.

(9.) Ibidem, p.7-8.

(13.) Ibidem, p.7.

(14.) Pertinent verhael van de groote victorie door de[n...] hertog van Marlbourg, en prince Eugenius van Savoyen [...] bevochten op de Beyerse en Franse Armée, by Danouweert, den 13 aug. 1704 volgens mondeling rapport van den expressen. Amsterdam; Joh. Ratelband, [z.j.].

(15.) G.J. Rehm: ‘Jacob Campo Weyerman en zijn familie. Vergelijking tussen de biografieën en gegevens uit het gemeente-archief van Breda’. In: De Nederlandsche leeuw 75 (1958), kol.353-365. Aldaar kol.364.

3. Andere titels, zonder exemplaren

A. Hanou maakte in het verleden melding van het bestaan van Weyermans

[p. 35]

blijspel Amphytrion of de twee Sosias, hetgeen hij vaststelde op grond van een advertentie in de Amsterdamsche Courant van 29 juni 1730^(16.). Het gaat in dit geval om een intekenbericht, dat in dezelfde krant op 11 juli en 1 augustus 1730 werd herhaald. Het stuk bestond dus in manuscriptvorm, maar of het ooit gedrukt werd, blijft onzeker: noch in contemporaine, noch in hedendaagse toneelcatalogi is dit werk terug te vinden. Van De voorloper van den Antwerpschen Kourantier, die Weyerman in zijn autobiografie noemt, evenals Don Francisco Bitterheilig en Dona Maria Mandol (achter welke titel vermoedelijk een blijspel schuil gaat), zijn geen bewijzen gevonden van uitgave^(17.). Wél gedrukt werd de Inleyding van den Antwerpschen Courantier, blijkens een opgave in de Naamrol der Nederlandsche toneelspeldigteren, (Amsterdam, 1727), maar een exemplaar van dit werk werd niet gevonden^(18.). En wat te denken van de mededelingen die Weyerman verstrekt in zijn Zeldzaame leevens-byzonderheden van Laurens Arminius, waarin een zekere mevrouw Pluymaluyn aan één van de bezoekers rond haar ziekbed vraagt: ‘Heb ik niet eens van ter zyden gehoort, dat Jakob Campo Weyerman een Blyspel op Minerva's weefgetouw heeft gezet, getytelt den Vryen Metselaar?’ Waarop ene Jonker Snoeshaan antwoordt: ‘Dat nieuws heeft de klok van Apol nooit gebeyert by myn weeten, Mevrouw; maar in stee van een Blyspel, heeft die vruchtbaare Schryver 'er Zeven aangeslaagen, en voor een gedeelte afgeweeven, onder den tytel van de Zeven Hoofdzonden’^(19.). Eén van deze ‘Hoofdzonden’, namelijk De Gramschap wordt dan door de geneesheer Smul voorgedragen, althans een fragment daarvan^(20.).

(16.) Zie: J.C. Weyerman: Den heer is betoovert, en de juffer is behext. De schoone dwaalstar, of De vereenigde gelieven. De vruchtbaare juffer. Naar het handschrift uitgeg. door A.J. Hanou. Amsterdam, 1979. Aldaar p.2.

(17.) Levens-beschryvingen. Dl.4, p.468.

(18.) Naamrol der Nederlandsche toneelspeldigteren. Amsterdam; Hendrik Bosch, 1727. Aldaar p.116.

(19.) Jakob Campo Weyerman: De zeldzaame leevens-byzonderheden van Laurens Arminius, Jakob Campo Weyerman, Robert Hennebo, Jakob Veenhuizen, en veele andere beruchte personaadgien. Amsterdam; Barent Dass, 1738. Aldaar p.118-119.

(20.) Ibidem, p.120-144.

4. De gedrukte toneelstukken van J.C. Weyerman

In de bijgevoegde ‘Aantekeningen’ staan gegevens vermeld over datering, opvoering, literatuur over het betreffende werk en andere exemplaren die ik in handen heb gehad.

1705

1. BESWEERING // Van den // DISPERATEN // ANTWERPSEN // COURANTIER. // KLUCHT-SPEL. // Illudit propriis, aliorum crimina ridens. // [Houtsnede: vaas met bloemen] // TOT BRUGGEN. // [lijn] // By Jacob Bernarts, Boekdrukker 's Landts // van den Vryen. // 1705. //

Formaat: 8^o

Collatie: *⁴, A-E⁸.

Paginering: [i]-[viii], 1-80.

[p. 36]

Ex: UBA 690 C 159.

Vgl: Waller nr.1852; Ter Horst nr.I.

Zie aant. 1.

2. DEMOCRITUS // En // HERACLITUS // BRABANTSCHE // VOYAGE. // KLUGTSPEL. // Prima peregrinos obscoena pecunia mores // Intulit, & turpi fregerunt saecula luxu // Divitiae molles. // D.I. Iuvenalis, Saty. 6. // [houtsnede: mand met bloemen] // TE GENT. // [lijn] // Qui modo secretum commiserat, ardet, & odit, // Tanquam prodiderim quicquid scio. // D.J. Juvenal. Saty. 9. // [z.u., z.j. (1705?)]

Formaat: 8^o

Collatie: *⁴, A-F⁸G⁴.

Paginering: [i]-[viii], 1-104.

Ex: UBA 690 C 120.

Vgl: Waller nr.1853; Ter Horst nr.II.

Zie aant. 2.

3. De // GEHOORNDE // BROEDERS // ofte Vrouwelyk // BEDROG. // KLUGTSPEL. // ------ Decipit illa // Custodes, aut aere domat. D.J. Juv. Saty. 6. // [houtsnede: mand met bloemen] // t'ABDERA. // [lijn] // Op kosten van de Confrerie. // [z.u., z.j. (1705?)]

Formaat: 8^o

Collatie: *³, A-D⁸R² (-R2).

Paginering: [i]-[vi], 1-66.

Ex: UBA 692 D 85.

Vgl: Waller nr.1855; Ter Horst nr.II.

Zie aant. 3.

1712

4. DEMOCRITUS // EN // HERACLITUS // BRABANTSCHE // VOYAGE. // KLUGTSPEL. // Prima peregrinos obscoene pecunia mores // Intulit, & turpi fregerunt saecula luxu // Divitiae molles. // D.I. Juvenalis, Saty. 6. // [houtsnede: bloemen] // T'AMSTERDAM, // [lijn] // By CHRISTIAAN PETZOLD, 1712. //

Formaat: 8^o

Collatie: *⁴, A-F⁸G⁴.

Paginering: [i']-[viii'], 1-104.

Ex: UBA 690 C 93.

Vgl: Ter Horst nr.II.

Zie aant. 4.

5. BEZWEERING // VAN DEN // DESPERATEN // ANTWERPSCHEN // COURANTIER. // KLUGTSPEL. // Illudit propiis, aliorum crimina ridens. // [houtsnede: vaas met bloemen] // T'AMSTERDAM, // [lijn] // By CHRISTIAAN PETZOLD, 1712. //

Formaat: 8^o

Collatie: *⁴, H-M⁸.

Paginering: [i]-[viii], 1, 2-80.

Ex: UBA 690 C 93.

Vgl: Ter Horst nr.II. Zie aant. 5.

6. DE // GEHOORNDE // BROEDERS // OFTE // VROUWELYK // BEDROG. // KLUGTSPEL. // - - Decipit illa // Custodes, aut aere domat. D.J. Juv. Saty. 6. // [fleuron] // T'AMSTERDAM, // [lijn] // By CHRISTIAAN PETZOLD, 1712. //

[p. 37]

Formaat: 8^o

Collatie: *³, N-Q⁸R² (-R2).

Paginering: [i]-[vi], 1-66.

Ex: UBA 690 C 93.

Vgl: Ter Horst nr.11.

Zie aant. 6.

7. DEMOCRITUS EN HERACLITUS // BRABANTSCHE VOYAGE. // BEZWEERING // VAN DEN // DESPERATEN ANTWERPSCHEN // COURANTIER. // DE GEHOORNDE // BROEDERS // OF VROUWELYK // BEDROG. // KLUGTSPELEN. // T'AMSTERDAM, // [lijn] // By CHRISTIAAN PETZOLD, 1712. //

Formaat: 8^o

Collatie: *⁴, *⁴, A-Q⁸R² (-R2).

Paginering: [i]-[viii], [i']-[viii'], 1-104; [i]-[viii], 1, 2-80; [i]-[vi], 1-66.

Ex: UBA 690 C 93.

Vgl: Ter Horst nr.11; Scheepers nr.300.

Annotatie: Titeluitgave van de nrs.4, 5 en 6, voorafgegaan door een ‘Voorreden tot den Leezer’.

Zie aant. 7.

1713

8. DE // HOLLANDSCHE // SINNELYKHEID // BLY-SPEL. // Prodiga non sentit pereüntem faemina censum: // Juvenalis. // Door *** // [vignet, met inscriptie: ‘vis unita foritior’] // t'AMSTELDAM, by // [lijn] // JOANNES OOSTERWYK, // en // HENDRIK van de GAETE. // A^o. M.DCC.XIII. //

Formaat: 8^o

Collatie: π², A-C⁸D⁶.

Paginering: [i]-[iv], 1-58.

Ex: UBA 694 H 86.

Vgl: Waller nr.1856; Ter Horst nr.III.

Zie aant. 8.

1717

9. DE // HOLLANDSCHE // ZINNELYKHEID, // BLYSPEL. // Prodiga non sentit pereüntem faemina censum. // Door *** // Tweede Druk. // [vignet] // TE AMSTERDAM, // [lijn] // By HENDRIK BOSCH, Boekverkooper, // over 't Meisjes Weeshuis. // En te Leiden by GILLES DE KNOTTER 1717. // Formaat: 8^o

Collatie: π², A-C⁸D⁶.

Paginering: [i]-[iv], 1-58, 59, 60.

Ex: UBA 691 G 13.

Vgl: Ter Horst nr.III.

Zie aant. 9.

1718

10. DEMOCRITUS EN HERACLITUS // BRABANTSCHE // VOYAGE. // BEZWEERING // VAN DEN // DESPERATEN ANTWERPSCHEN // COURANTIER. // DE GEHOORNDE BROEDERS // OF VROUWELYK // BEDROG. // KLUGTSPELEN. // De Vierde Druk, van veele Fouten gezuivert. // [fleuron] // T'AMSTERDAM, // [lijn] // By HENDRIK STRIK, Boekverkooper bezyden // het Stad-huis.

[p. 38]

1718. //

Formaat: 8^o

Collatie: *⁴, *⁴, A-Q⁸R⁴.

Paginering: [i]-[xvi], 1-264.

Ex: UBA 1044 B 89.

Vgl: Ter Horst nr.II.

Zie aant. 10.

(1727)

11. DEN // PERSIAANSCHE ZYDEWEVER, // DEMOKRIETS EN HERAKLIETS, // BRABANDSCHE VOYAGIE // DE // HOLLANDSCHE ZINLYKHEYT, // DEN // ANTWERPSCHE COURANTIER, // EN DE // GEHOORNDE BROEDERS, // Benevens eenige uyt het Grieks vertaalde // GEZANGEN VAN ANAKREON, // Voorzien met de SLEUTEL van het geheele Werk. // DOOR // JACOB CAMPO WEYERMAN. // [fleuron] // Gedrukt voor den AUTHEUR, en zyn te bekomen by de // Voornaamste Boekverkopers in de Hollandsche Steden. // [z.p., z.u., (1727)]

Formaat: 4^o.

Collatie: *-**⁴ (+x1), A-R⁴S²; *⁴, A-M⁴; A-M⁴N²; [...]² (-[...]1), A-M⁴; A-N⁴.

Paginering: [i]-[xviii], 1-140; [i]-[viii], 1-108; 1-4, 5-100; [i]-[ii], 1-96; 1-7, 8-104.

Ex: UBA 632 D 22.

Vgl: Ter Horst nr.VIII; Scheepers nr.301.

Annotatie: Met portret van de auteur, gesigneerd: ‘C. Troost inv: et delin: A.V.L.B. fecit’.

Zie aant. 11.

1733

12. DEN // MAAGDENBURGSCHE // ALCHIMIST, // OF DEN GEWAANDEN // BARON VAN SYBERG // ONTMASKERT. // BLYSPEL. // DOOR // JAKOB CAMPO WEYERMAN. // Metallica omnia in universum quovis modo parata, nec tuto, nec // commodo intra corpus sumi. // Ant. Erastus. // [vignet, met initialen: ‘A.M.’] // Te UTRECHT, // By // JURRIAAN VAN PADDENBURG, // EN // ANSELMUS MUNTENDAM. // 1733. //

Formaat: 4^o.

Collatie: π, A-F⁴G² (-G2).

Paginering: [i]-[ii], 1, 2-8, 9, 10-50.

Ex: UBA Port. ton. 124 - 21.

Vgl: Ter Horst nr.XX.

Zie aant 12.

1780

13. ‘Hardersspel.’

In: Het oog in het zeil. Nrs.16, 17.

14. ‘Het rampzalig huwelijk.’

In: Het oog in het zeil. Nr.34.

15. ‘Alles zonder kontanten.’

In: Het oog in het zeil. Nr.34.

[p. 39]

1979

16. Jacob Campo Weyerman: Den heer is betoovert, en de juffer is behext; De schoone dwaalstar, of De vereenigde gelieven; De vruchtbaare juffer. Naar het handschrift uitgeg. door A.J. Hanou. Amsterdam; Huis aan de drie grachten, 1979.

AANTEKENINGEN

1.	De exemplaren in de KB Den Haag (847 E 7 en 30 G 45^1), de UB Leiden (1095 G 6) en de Stadsbibliotheek Haarlem (209 M 56) zijn geheel gelijk aan het hier beschreven exemplaar. De vermelding ‘'s Lands van den Vryen’ (impressum) = Brugge; zie: De navorscher 37 (1887), p.513. Wellicht gaat het bij deze uitgave niet om een eerste, maar om een tweede druk: zie §1. Weyerman was overigens niet de enige die de Antwerpsche dagbladschrijver H. Aertssens op de korrel nam, getuige de volgende pamfletten. Den Antwerpsen courantier in den rauw over het verlies van synnen cousain in de batailje van Hogstet. Tot bon voor den doorluchtigen Arent. Pieter Gysen die om den slagh niet doet als grysen. (1 blad, fol.; = Knuttel nr.15161a, gedateerd: 1704). Van hetzelfde pamflet nog een andere uitgave (zie: Knuttel nr.15161). Den bedroefden Antwerpse Courantier, vertoont op d'Eyermarkt in 't veur huys van Henricus Aartsen, Courantier klugtspel. Tot Antwerpen. By Henricus Aertssens. (in 4^o, 12 blz.; = Knuttel nr.15524, gedateerd: 1706). Van Lode Bakelmans verscheen het opstel ‘Een fameus Libellist over de Sinjoren’ (In: Lode Bakelmans: Oubollige poëten. Antwerpen (1920?). p.63-98), waarin Weyermans verhouding tot Antwerpen wordt behandeld en uitgebreid uit diens Antwerpsen courantier wordt geciteerd. Een toneelstuk van Bakelmans, gebaseerd op de Antwerpsen courantier verscheen in Groot-Nederland (1924, juli-aug.). Zie voorts: Med. JCW, p.242, 480-492 en 530-531. Het stuk werd opgevoerd in 1704 (zie §2).
2.	De exemplaren in de KBH (30 G 45^2), UBL (1095 E 9) en de Stadsbibl. Haarlem (209 N 78) zijn gelijk aan het hier beschreven exemplaar. Het Leidse ex. bevat een portret van Weyerman, gesigneerd: ‘Kornelis Troost Pinxit. Iakobus Houbraken sculpsit.’ met inscriptie: ‘IACOB CAMPO WEYERMAN ABDERITUS, AETATIS 48.’ Van het ex. in het Toneelmuseum te Amsterdam (13 F 98) ontbreekt blad G4. Het jaar van uitgave is onzeker. Het enige dat Ter Horst (nr.II) ons hierover weet te vertellen is, dat Democritus in ieder geval vóór 1712 verschenen moet zijn, het jaar waarin een nieuwe druk van dit werk uitkwam. C.M. Geerars stelt zonder meer: 1705 (‘Jacob Campo Weyerman 1677-1747?’. In: Annalen van het Thymgenootschap 45 (1957) p.301). En ook E. de Blauw stelt dat dit werk ‘omstreeks 1705’ verschenen moet zijn (vgl: Med. JCW, p.272). Het is echter niet duidelijk waarop deze dateringen gebaseerd zijn. Wellicht gaat het bij deze uitgave niet om een eerste, maar om een tweede druk: zie §1.
3.	De exemplaren in het Toneelmuseum A'dam (19 D 66), UBA (691 F

[p. 40]

	67), KBH (30 G 45^3) en UBL (1095 E 8) zijn geheel gelijk aan het hier beschreven exemplaar. Het jaar van uitgave is onzeker. Volgens Ter Horst (nr.II) verschenen vóór 1712, volgens C.M. Geerars, a.w., in 1705. Wellicht gaat het bij deze uitgave niet om een eerste, maar om een tweede druk: zie §1.
4.	Het ex. in het Toneelmuseum A'dam (13 F 99) is gelijk aan het beschreven exemplaar.
5.	De ex. in het Toneelmuseum A'dam (5 E 77) en KBH (846 E 28) zijn gelijk aan het beschreven exemplaar.
6.	De ex. in het Toneelmuseum A'dam (3 F 18) en UBL (1095 E 69) zijn gelijk aan het beschreven exemplaar.
7.	Het ex. in de KBH (858 H 63) is gelijk aan het hier beschreven exemplaar.
8.	De ex. in de UBA (691 C 162), UBL (1095 E 7) en de Gemeentelijke Bibliotheek te Rotterdam (49 F 17^9) zijn gelijk aan het beschreven exemplaar. Van het ex. in het Toneelmuseum A'dam (5 L 9) ontbreekt blad D6. Het stuk werd opgevoerd ‘op de Rotterdamsche kermis van 1721’ (zie: E.F. Kossmann: Nieuwe bijdragen tot de geschiedenis van het Nederlandsche tooneel in de 17e en 18e eeuw. 's-Gravenhage, 1915. p.27). Door Weyerman werd de opvoering besproken in nr.58 van de Rotterdamsche Hermes, dd. 28 augustus 1721. Een uitvoerige bespreking van het stuk door A.C.L. (= Loffelt) vond plaats op 5-2-1891 in Het vaderland. Kort daarna opnieuw besproken door Wolfgang (= H.W. van der Mey) in De Nederlandsche spectator (1895) p.363.
9.	De exemplaren in de UBA (OK 72 - 179^2), UBL (1098 F 110) en de Stadsbibl. Haarlem (73 K 8^1) zijn gelijk aan het hier beschreven exemplaar.
10.	Het ex. in de Stadsbibl. Haarlem (73 K 8^2-4) is gelijk aan het hier beschreven exemplaar. Het ex. in de UBL (1095 H 79) is incompleet: het bevat het ‘voorwerk’ (p.i-viii) en de tekst van Democritus en Heraclitus.
11.	Over de datering van deze verzameluitgave bestaan verschillende opvattingen. Ter Horst (nr.VIII) dateerde dit werk ‘c.1725’ en wel op grond van een drukaankondiging in De ontleeder der gebreeken (deel 2, p.106 noot), dd. 15-1-1725. Al eerder had er een dergelijke advertentie in de Amsterdamsche Hermes van 8 juni 1723 gestaan, zo vertelt ons C. Kruyskamp, maar z.i. verscheen het werk pas in 1726 (vgl: Med. JCW, p.154). Hoe wist Kruyskamp dat het 1726 moest zijn? Inderdaad worden er in dat jaar serieuze plannen gemaakt om tot drukken over te gaan. Potentiële belangstellenden kunnen op de uitgave intekenen, zo lezen we in de Amsterdamsche courant van 14-3-1726. Een bericht van gelijke strekking verschijnt tevens in Weyermans eigen blaadje Den echo des weerelds, nr.22, dd. 18-3-1726. De laatste advertentie werd in de eerstvolgende vier nummers van dit tijdschrift herhaald. Toch duurde het nog een jaar voordat de verzamelde blijspelen daadwerkelijk werden ‘afgelevert’ (vgl: Den echo des weerelds, 24-3-1727). De ex. in de UBL (1207 B 20) en het Toneelmuseum A'dam zijn gelijk aan het beschreven exemplaar. Geen illustratie werd aangetroffen in de ex. van de UBL (Hotz 1911; Th. 1974) en de UBA

[p. 41]

	(691 B 115).
12.	De ex. in de KBH (448 J 126) en de Stadsbibl. Haarlem zijn gelijk aan het beschreven exemplaar.