Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman. Jaargang 2

Barbara Sierman

(Cleyndertweg 39-2, 1025 DG Amsterdam)

Recensie Konstschilders; Oog in het zeil

1. Letteroefeningen.

In het vierde deel, eerste stuk van de Nieuwe Vaderlandsche Letter-oefeningen van 1770, p. 321 wordt het in 1769 bij Blussé in Dordrecht verschenen vierde deel van Weijermans Konstschilders besproken.

Opvallend is aan deze recensie de hoge mate van neutraliteit: de moraliserende opmerkingen ontbreken, er wordt geen enkele uitspraak gedaan over eventueel minder betrouwbare informatie van Weijerman, of zelfs maar een verwijzing naar werken als b.v. van Houbraken ontbreekt. Integendeel: ‘Met de uitgave van dit laetste Deel konnen de Liefhebbers, welken de drie voorige Deelen bezitten, dit Werk in hunne Verzameling volledig maken. Het behelst

[p. 143]

eerst eene voorafgaende Verhandeling, over het betaamelyke en het wanvoegelyke van de Schilderkonst: waer in oppervlakkig getoond word, wat een Schilder daer omtrent in acht heeft te nemen; en hoe zich velen ten dien opzichte zeer belachlyk gemaekt hebben, terwyl ene behoorlyke oplettendheid op het zelve anderen ten roem verstrekt.’

Als voorbeeld neemt de recensent de beschrijving van de schilder Mattheus Terwesten, en een stukje over de Haagsche Schilderschool. Wie de opsteller van deze bespreking geweest is, is door volstrekte anonimiteit van het stukje moeilijk te achterbalen. Wel staat er onderaan een noot op p. 323 ondertekend door U.G., maar bij controle bleek deze noot ook in deel vier van de Konstschilders voor te komen.

2. Het Oog in 't Zeil

In het ‘Aan den Leezer’ van de uitgave van 1780 van Het Oog in 't Zeil wordt opgemerkt ‘Dat dit Werk, u niet eêr onder het oog verscheen [JCW is in 1780 al ruim 30 jaar dood] is alleen te wijten, dat een der Boekverkoopers, onder wien de Copy berustte, van den handel afgestaan is, 't welk deeze vertraaging veroorzaakt heeft. * Men heeft namelyk reeds in het jaar 1768 begonnen met dit Werk, by bladen, om de veertien dagen, uit te geeven, waarmede men één jaar gecontinueerd heeft; - eindlijk is men te raade geworden, om alle de nog ongedrukte Vertoogen in ééns uit te geven, 't welk ook minder kostbaar is voor den Kooper.’

Dat de mededeling dat gedurende één jaar Het Oog in 't Zeil in losse afleveringen verscheen, niet een verkooptruc is, kunnen we nog zien aan het exemplaar van dit tijdschrift dat berust in de bibliotheek van de Vereniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels. Dit exemplaar, uit het legaat Van Stockum, is namelijk niet meer opengesneden, vanaf het moment dat de vertogen ongedateerd, maar slechts genummerd verschenen. De voorgaande vertogen, die dus in 1768 zijn verschenen, zijn zonder uitzondering opengesneden. Hieruit blijkt overigens ook nog dat de heer Van Stockum, zo hij het al ingezien heeft, het nooit helemaal uitgelezen heeft... Gezien januari 1979.