Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap 20

[p. 46]

24
[Brief van Virginie Loveling aan Nelly en Cyriel Buysse]

Gent zondag 9 december 1917. verzonden door V. Loveling, Marnixstr. 18 Gent.

Zeer lieve vrienden,

Donderdagmorgen kreeg ik ‘at the nick of time’ een prachtig klaasgeschenk: uw brief en zooveel lekkere dingen! Ik leef in een staat van voortdurend erkentelijkheidsgevoel tegenover u, dus nog eens veel, heel veel dank! - In september schreef ik u door Duitsche bemiddeling een langen brief, ook een aan Roland.⁽¹⁾ Kwamen die brieven toe? Op 30 november meldde ik u het overlijden van Julie ook in briefvorm.⁽²⁾ Ik kan u niet uitdrukken, lieve Nelly, hoe het mijn hart verkwikt, als ge mij vraagt om u te gaan bezoeken, hoewel het waarlijk om allerlei redenen volstrekt niet kan. Het is alsof het idee alleen er van mij nader u bracht. Ik zou echter voor mijn drie levenslustige schoolvriendinnen⁽³⁾ geen vroolijk gezelschap uitmaken voor 't oogenblik en zulk een last, als ik zou wezen voor u, verdient, als wederzijdsch loon, uw gulle liefde niet. Het spijt mij, dat gij allen niet eens eén enkelen dag ons leven deelen moogt en hier in mijn huis eens rondkijken kondt: veel beschadigd, versleten, bezoedeld, op een minimum gebracht; zichtbaar gebrek aan schilderwerk; de matten kapot; de loopers op de trappen tandenknarsend; al de luchters schampavie; de ruiten in verandah en serre gebarsten en veel gebroken, regenplassen daarin; de bevloering op 't hof groen uitgeslagen, enz. enz. In 't begin van den winter moest ik - op straf van compteur-afsluiting - gas sparen, zat halve avonden in volslagen duisternis bij een vuur, dat niet kon branden, door het slecht humeur der kolen; schop tegen stoelen en tafels bij het naar boven sukkelen. Wie zoo vroeg naar bed gaat, kan in 't geheel niet slapen. Nu jubel

(1) Roland Köster, zoon van Nelly Buysses zus Annette Dyserinck, die getrouwd is geweest met de Duitse bankier Wilhelm Köster (Mannheim 1854-Heidelberg 1902); het huwelijk werd in 1886 ontbonden. Roland Köster werd tijdens de oorlog secretaris van de Duitse delegatie in Den Haag en maakte het door zijn discrete interventies o.a. mogelijk dat Virginie Loveling in november 1917 naar Den Haag en in juni 1918 voor een gezondheidskuur naar Duitsland kon reizen (zie hierna, brief 25). Nadere bijzonderheden over Köster in de Buysse-biografie van Joris van Parys.

(2) Julie kon niet worden geïdentificeerd; vgl. hiervoor, brief 23, aant. 5.

(3) Bedoeld zijn de drie dochters van Nelly Dyserinck: Inez, Mary en Thea. Zie brief 3 aant. 9, 11 en 12.

[p. 47]

ik: bijzondere oorlof werd mij toegestaan meer gas te mogen gebruiken! Ik heb gelukkig veel bescherming hier. - Wij krijgen nogal dikwijls suikerbezekens te eten, zoo-als Augusta en Madeleine er te Landegem verorberden.⁽⁴⁾ Dat is ons nachtgerecht. In 't begin viel die kost bijna onuitstaanbaar zwaar; maar wij kunnen er thans goed tegen. ‘Eh bien, on s'habitue à tout,’ schreef onkel Eduard, 1870 uit Parijs,⁽⁵⁾ toen hij ook op dat regiem stond. Ge moet waarlijk er aan gelooven qu'il y a des grâces d'état. Geen of weinig handwerk meer: [de] benoodigdheden daartoe ontbreken; suiker is schaarsch en k[ost] 17 frank den kilog; bloem bestaat er voor mij niet meer, s[inds] lang is er geen inhoud van een vingerhoed voorhanden om e[en] schram op een boekenomslag toe te plakken. - Maanden geleden, lieve Cyriel, kwam de broeder van Van Daele hier vol enthusiasme om over de opvoering van ‘Useke’ te spreken.⁽⁶⁾ Er niets meer van hoorend, schreef ik hem om uitlegging. Geen antwoord. Hij is een tamelijk groot, opgewekt man, met een sympathiek voorkomen, tintelend van intelligentie. Maar... hij kwam binnen met een brandende sigaar in vingers met rouwnagels; in gezelschap van een onrustigen hond en noemde mij herhaaldelijk ‘Eefer Verzenie’. ‘Het verschil der standen is een verschil van opvoeding, de verwijdering, die wij er voor hebben, is geen vooroordeel, maar heeft haar reden van bestaan,’ zei dokter Menzel.⁽⁷⁾

Ik heb het steeds aldus gevoeld. Menzel - tusschen haakjes gezegd - ligt nog immer ziek te Soerabaya, voor zooveel ik weet.

Ik kan aan de firma ‘Arthur en Comp.’ niet afzonderlijk schrijven.⁽⁸⁾ Vraagt hun of ze dezen brief willen lezen. In een vroeger schrijven, aan u gericht, verzocht ik Arthur aan Honig, uitgever te Utrecht, afrekening te vragen over ‘Revolverschot’.⁽⁹⁾ Ik wil hoegenaamd van geen réductie hooren om 't even over welke conditiën hij heeft onderhandeld over dat werk. Volgens ons akkoord moet hij een frank per verkocht ex. betalen. Hij heeft mij nu genoeg afgetrokken op 't verschuldigde. Blij goed nieuws over René te krijgen.⁽¹⁰⁾ Luistert, a.u.b. eens goed, lieve vrienden, naar het volgende: mochten er slechte berichten tot u komen over afwezigen, wier bloedverwanten hier wonen, meldt ze mij niet. Ik kan er niet tegen om hun jobstijdingen te verheimelijken of hun mede te deelen. Alice en Edmond stellen 't goed. ‘Vous avez le droit d'être fière d'une nièce pareille’ heeft mij schepen De Weert eens gezegd.⁽¹¹⁾ Ze doet waarlijk meer dan menschelijk mogelijk is voor t' gemeenebest. Ze ziet er tevens uit als een

(4) Arthur Buysse had een villa in Landegem. Augusta en Madeleine: zijn vrouw en dochter.

(5) Onkel Eduard: Eduard Huet (1819-1891), broer van François (die van 1835 tot 1850 filosofie doceerde aan de Rijksuniversiteit Gent) en van Bathilde, de echtgenote van César Fredericq. Eduard Huet was wiskundeleraar. Voor Paul Fredericq en voor diens broers en zussen was hij een ‘suikernonkel’. Hij was o.m. bevriend met Elysée Reclus, die tijdens de Commune onderdook bij hem. Zie L. Fredericq, Notes sur la famille Fredericq-Beaucarne (1940), p. 69-71.

(6) Euzeke is een toneelbewerking van de Gentse volksroman Levensleer van Cyriel Buysse en Virginie Loveling; vgl. hiervóór, brief 23 aant. 2. De bewerking is van de hand de bekende Gentse volkstoneelschrijver Henri van Daele. Het stuk zou pas enkele jaren na de oorlog in première gaan in de Koninklijke Nederlandse Schouwburg in Gent op 7 augustus 1922; zie herdenkingsalbum Cyriel Buysse 1859/1932, p. 114.

(7) Over Arthur Menzel, scheepsarts, zie hiervóór, brieven 10 aant. 2 en 11 aant. 4.

(8) Arthur Buysse verbleef tijdens de oorlogsjaren met zijn familie eveneens in Den Haag.

(9) Virginie Lovelings roman Het revolverschot verscheen in 1911 bij de Nederlandsche Boekhandel (Antwerpen) en Honig (Utrecht).

(10) René Buysse is oorlogsvrijwilliger. Zie hiervóór, de berichten van Cyriel aan zijn vrouw Nelly uit 1916.

(11) Over Alice zie hiervóór, brief 23 aant. 4. Liberaal gemeenteraadslid en schepen Maurice de Weert (1862-1930) was in de oorlogsperiode de rechterhand van de Gentse burgemeester Emile Braun, die hij steunde in diens verzet tegen de Duitse bezetter. Zie D. Vanacker, Het aktivistisch avontuur, Gent 1991, p. 229 en passim. Zie ook de brief aan de burgemeester d.d. 29 juli 1918, gepubliceerd in MCBG X (1994), p. 155-156.

[p. 48]

dubbele pioen zoo krachtig en gezond.

Ze herhaalt nogmaals, dat ze uw buiten zal laten varen om reden, dat het voortaan onbewoonbaar is; zonder zeer groote, nieuwe ‘meubeleersche’ kosten. De vacuum cleaner is er aan het werk geweest als ‘groote kuisch’

Dinsdag 11 december '17.

Zoo even kwam Alice; zij heeft het bezoek gekregen van Mme de Graat's⁽¹²⁾ zaakgelastigde. Hij verklaart, dat geen pacht opzeg zal aangenomen worden, die niet van uw eigen hand geschreven is, en dat wel wordt geëischt vóor 1 januari 1918. Zorg er dus voor. Er is, zegt Alice, geen enkel stuk meubel meer op uw buiten.

Wij spreken vaak en gaarne over onze Hollandsche reis (23-25 nov.)⁽¹³⁾ bij u allen en wat genoten wij onvergetelijk er van! Tot van bij ons binnenkomen keek Johan⁽¹⁴⁾ zoo vriendelijk uitnoodigend. Groet hem van mij. Eenige prijzen te kennen zal u misschien intéresseeren: een konijn 10.00, 13.00 en 15.00 frank. Een zeer verkleind pak lucifers een fr. 1.80; een kilog. boter 27.00 fr. een kilog. s[uiker] 17.00; een droge haring 1.50. Ik weet, dat bij u ook al[les] duur, niet betaalbaar schier is en heb Gewissensbissen, [als] ge mij zulke kostbare zendingen doet. Bekommer u niet veel om mij. Ik heb toch ook nog altijd ‘du pain sur la planche’ en allerlei. Dank Roland⁽¹⁵⁾ voor zijn bemidde[ling] en geloof aan mijn liefde voor u allen.

Virginie Loveling.

(12) Mme de Graat: Mevrouw De Graet, weduwe van de vroegere burgemeester van Afsnee en eigenaar van Maison Rose. Na de dood van haar echtgenoot is ze verhuisd naar Gent en heeft ze Maison Rose verhuurd aan Nelly Buysse.

(13) Zie hierboven, aant. 1 en vgl. Stynen, Rosalie en Virginie, p. 321.

(14) Mogelijk een verschrijving voor Roland; zie hierboven, aant. 1.

(15) Zie hierboven, aant. 1.