Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap 9

36

UBG hs. 3426 D (24)

Gent den 25 nov. 75.

Beminde grootmoeder en Tante,

De vreugde die dinsdag in de gansche stad zoo uitbundig en luiddruchtig [sic] was, is nu wat bedaard, maar zij schijnt mij grooter

[p. 130]

nog en dieper en inniger geworden. Want meer en meer gevoelt men de prachtige gevolgen der overwinning⁽¹⁾. De kiezingen van Antwerpen zullen liberaal zijn in 1876, en dan moet men de Kamers ontbinden en zijn de Tjeefkens weggevaagd.

Zondag zal het hier prachtig zijn. Uit het gansche land komen de liberalen naar Gent en de zaal van den Casino zal stampvol zijn. Al de hoofdmannen der partij zullen het woord nemen. Frère en Bara⁽²⁾ zullen er waarschijnlijk spreken. Tante Virginie moet absoluut komen. Ik heb ook aan Geets⁽³⁾ geschreven, maar heb nog geen antwoord. Nooit zal eene tweede gelegenheid als deze terugkomen van zooveel politieke mannen te hooren spreken vóór een publiek van verscheidene duizende menschen.

Gisteren avond was het zitting van de Taal is gansch het volk⁽⁴⁾. Wij waren slechts gezessen, omdat veel leden zich bezig houden met het inrichten der Manifestatie van Zondag. Waren aanwezig: Heremans⁽⁵⁾, Vuylsteke⁽⁶⁾, de protestantsche dominé Blom⁽⁷⁾, Minnaert⁽⁸⁾, Prayon⁽⁹⁾ en ik. Heremans heeft het stuk van Tante Rosalie Po en Paoletto⁽¹⁰⁾ gelezen en er was maar eene kreet van bewondering als het stuk ten einde was. Het is zoo schoon en zoo dramatisch als Cremer's⁽¹¹⁾ meesterstukken. Ik zelve stond er van versteld. Ik vind het nog meesterlijker dan Meester Huyghe. In allen gevalle schijnt het mij veel breeder opgevat en met eene nog diepere en fijnere kunst geschreven.

Beminde grootmoeder, ik ben zeer gelukkig te weten dat gij het zoo goed stelt. Ik heb nu zeer veel werk, maar zoohaast ik eenen zondag uitkan, zal ik eens naar Nevele komen om met U wat te spreken. Nu dat ik niet meer in Arlon⁽¹²⁾ gevangen zit, zal ik U van tijd tot tijd toch kunnen bezoeken. Ik omhels U beiden teederlijk.

Uw Paul

(1) Op 23 november 1875 vond te Gent een tussentijdse verkiezing plaats, waarbij de liberale burgemeester Charles de Kerchove een glansrijke overwinning behaalde; vgl. Daniël Vanacker, ‘Virginie Loveling en de schoolstrijd’, in Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap III (1987), p. 91-136; i.h.b. p. 101.

(2) Hubert J.W. Frère-Orban (1812-1896), Luiks advocaat en staatsman. Frère (Orban is de naam van zijn echtgenote) was van 1847 tot '94 liberaal volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Luik; zie over hem M. D'hoker in EVB I, p. 540.
Jules M.L. Bara (1835-1900), Doorniks advocaat en staatsman. Bara was van 1862 tot '94 liberaal volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Doornik; zie over hem M. D'hoker in EVB I, p. 133-134.

(3) De schilder Willem Geets, vriend van Paul Fredericq; zie over hem brief 16, aant. 4.

(4) ‘Maetschappy van Vlaemsche Letteroefening: De Tael is Gansch het volk’, opgericht te Gent in 1836, aanvankelijk een politiek-neutrale vereniging met als doel de verbreiding van de taal- en letterkunde en de verdediging van de moedertaal. Initiatiefnemers waren o.m. F.A. Snellaert en F. Rens. Na 1860 nam de literaire fractie onder impuls van J. Vuylsteke (zie over hem hierna, aant. 6) het beleid in handen en verliepen de activiteiten in de schaduw van het Willemsfonds; zie Ada Deprez in EVB II, p. 918-919.

(5) J.F.J. Heremans; zie over hem brief 9, aant. 4.

(6) Julius P. Vuylsteke (1836-1903), advocaat (1859-1875) en boekhandelaar te Gent; van 1869 tot 1875 eveneens liberaal gemeenteraadslid. Hij was de bezieler van het Vlaams-vrijzinnige, Groot-Nederlands georiënteerde studentengenootschap ‘'t Zal wel gaan’; zie over hem L. Valcke in EVB II, p. 1993-1995; J. Verscharen, Julius Vuylsteke (1836-1903) Klauwaard & geus, Kortrijk, J. van Ghemmert, 1984.

(7) Dominee Blom, predikant te Gent. Paul Fredericq zou zich in 1876 tot ds. Blom richten met een aanvraag om tot de protestantse kerk over te gaan; volgens E.C. Coppens, P. Fredericq, p. 10, gebeurde dit deels uit geloofsovertuiging, deels uit politiek opportunisme. Het modern protestantisme werd door E. de Laveleye gezien als gepast middel om de clericale overheersing op politiek gebied te doorbreken. Eerder waren ook al bekende liberalen als H. Frère Orban, A. Wagener en François Laurent tot het protestantisme overgegaan.

(8) Gillis D. Minnaert (1836-1919), Gents onderwijzer, later leraar aan de normaalschool, directeur van de oefenschool en pedagogisch opziener van het stedelijk onderwijs. Hij was actief in het liberale kamp van de Vlaamse beweging; zie over hem W. Prevenier in EVB II, p. 966.

(9) Alfons M.N. Prayon-Van Zuylen (1848-1916), advocaat te Gent en te Elsene, lid van de Vlaamse Academie sedert 1887. Prayon (Van Zuylen is de naam van zijn echtgenote) was een onafhankelijk vrijzinnig flamingant en voorstander van samenwerking tussen de Vlamingen; van 1889 tot 1899 werd hij hoofdredacteur van het Brussels vrijzinnige weekblad De Flamingant; zie over hem R. de Schryver in EVB II, p. 1265-1266.

(10) ‘Pô en Paoletto’ is de allerlaatste door Rosalie Loveling geschreven novelle. Ze werd door Virginie in het handschrift gedateerd als ‘voltooid maart 1875’ en door haar uitgegeven in de Nieuwe novellen (1876), samen met twee andere verhalen van Rosalie en drie stukken van haarzelf; zie A. van Elslander, De ‘Biografie’ van Virginie Loveling, p. 23 en p. 41-42.

(11) Zie over hem brief 31, aant. 5.

(12) Paul Fredericq werd met ingang van het schooljaar 1875-'76 overgeplaatst naar het atheneum te Gent; E.C. Coppens, Paul Fredericq, p. 60.