Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap 9

[p. 101]

17

UBG hs. 3426 D(8)

Arlon den 6 nov. 1874.

Beminde grootmoeder en Tanten,

Eergisteren heb ik uwe witte Novellen ontvangen. Lia had mij reeds geschreven, dat het een witte omslag met rood streepje zou zijn. Aangenamere verrassing dan diegene, die mij de bundel Novellen veroorzaakt heeft, heb ik niet veel gehad, sedert dat ik onder de Walen, verre van Vlaanderen en van de lucht waarin de vruchten der verbeelding groeien, als in ballingschap leef.

Ik heb het boek in eenen adem uitgelezen en ben overtuigd, dat ieder lezer, die eenigen letterkundigen smaak heeft, Heremans' Voorbericht volmondig zal bijstemmen. In Holland zullen zonder twijfel de Novellen een groot succes hebben, en in België ook, maar in den engen kring der schrijvende flaminganten. Want het lezend publiek van Conscience en Pieter Geiregat⁽¹⁾ zal de Novellen niet lezen.

Voor mij spant Emiliaantje de kroon, bijna ex aequo met Meester Huyghe. Maar het stuk dat het meest roert en doet nadenken, is Tante Rosalie's Broeder en Zuster, waar zooveel bitterheid en killige levensbeschouwing in ligt. Dat is ook een meesterstuk, en Sidon is van de zelfde tragieke familie. Jan-Oom, Serafine en In de Hope van Vrede zijn uitmuntend en hebben mij veel over de boerenzede[n] en gewoonten geleerd, vooral de twee eerste. In de Baan der Kunst heb ik heel duidelijk Tante Flore, Prudens, Albert en Maria herkend⁽²⁾. Onkel Sylvester doet aan Papa's vroegere redevoeringen over Albert's opvoeding denken.

De Verdwaalden zijn zeer lief, maar wat vague en bleek, eenigzins onvast van teekening, dunkt me. De drie Geschenken hebben mij ook goed aangestaan, maar Het geschenk van den Rijke is te wreed van caricature. Maar het doet hartelijk lachen. Ziedaar mijne eerste indrukken. Ik schrijf ze hier neder, hopende dat gij ze niet kwalijk zult nemen.

(1) Pieter Geiregat (Gent 28.2.1828-19.2.1902), als schrijver een autodidact, redacteur en hoofdredacteur van De Gazette van Gent. Zijn romans en verhalen, in het bijzonder zijn in de eigentijdse maatschappij gesitueerde zedenschetsen, zijn opgezet in de volksverheffende trant van Conscience; zie Winkler Prins Lexicon van de Nederlandse letterkunde, Amsterdam/Brussel, Elsevier, 1986, p. 148.

(2) Pauls neef Albert Fredericq (zie over hem brief 1, aant. 3) was de zoon van Louis-Auguste Fredericq (broer van Cesar Fredericq) en van Flore Mac Leod (‘tante Flore’ dus). Na de dood van zijn vader in 1853 werd Cesar Fredericq zijn voogd; zie L. Fredericq, Notes, p. 31. Met Maria kan de zus van Albert Fredericq bedoeld zijn (eveneens vermeld in Notes, p. 31 en p. 35). Prudens konden we niet identificeren.

[p. 102]

Ik zal uwen bundel bespreken in 't Londensch Athenaeum⁽³⁾. Hij zal, met Tony's Ernest Staas, de eereplaats onder de prozawerken van 1874 innemen, en hij verdient het. Ik ben nieuwsgierig te weten wat men er in Holland van schrijven zal. Rekent op een beoordeeling van Dr Jan ten Brink in den Ned. Spectator⁽⁴⁾.

Ik hoop dat Tante Rosalie het goed stelt. Hoe het mij verheugd heeft, als ik vernomen heb, dat zij de tentoonstelling van schilderijen toch eindelijk heeft kunnen bezoeken, kan ik U niet zeggen. Ik wist, dat zij er hare boontjes op te weeken had gelegd. Van Grand-mama's gezondheid schrijft Lia, dat zij opperbest is.

Ik omhels U teederlijk.

Uw Paul

Zeg aan Lia, als 't U belieft, dat ik aan Helena geschreven heb en dat zij bedankt is voor het spoedig opzenden van den Parijschen brief.⁽⁵⁾

Ik vergat U te zeggen, dat de omslag, de letter en de gansche physionomie van den bundel mij zeer goed gelukt schijnen. Dat is, volgens mij, nog al belangrijk, voor een letterkundig werk.

(3) In de Athenaeum, nr. 2461, 26 december 1874, p. 856 zijn in het overzicht van de literatuur in België door E. de Laveleye en P. Fredericq de volgende regels over de Novellen te vinden: ‘The “Novellen” by Rosalie and Virginie Loveling are also remarkable works. The two sisters were, until lately, only known by their poems, full of freshness and simplicity which remind one of the shorter pieces of Uhland and Longfellow. Their volume of stories, which are pictures of peasant life in Flanders, is distinguished by the same literary qualities, and has achieved a great success, especially in Holland, where the public seems to have thoroughly recognized the delicacy and good taste which are developed with charming simplicity’.
Met dank aan Marysa de Moor, die ons deze referentie bezorgde.

(4) Jan ten Brink (1834-1901), Nederlands leraar en later hoogleraar, prozaschrijver en criticus, auteur van Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde (1897). Hij schreef verscheidene waarderende besprekingen van de werken van Rosalie en Virginie Loveling. Zijn brieven aan de gezusters zijn bewaard in de collectie Loveling van de UBG (Hs. 3426). In zijn eerste brief (in deel IV, nr. 12), gedateerd Den Haag, 15 november 1874, dankt Ten Brink de gezusters voor toezending van de Novellen en deelt hij mee dat hij reeds een kleine aankondiging heeft geschreven voor De Nederlandsche Spectator. Het stuk is verschenen op 14 november 1874 en is ondertekend Flanor II. Virginie Loveling was er kennelijk zeer mee ingenomen: ze stuurde het op naar haar neef Paul (zie hierna, brief[kaart] 19).

(5) Pauls jongere zus Lia zou met een Fransman trouwen en naar Parijs gaan wonen; vgl. brief 9, aant. 6; over zijn zus Helene zie brief 10, aant. 5.