Mariken van Nieumeghen

IX.

Nadat Emmeken ende Moenen omtrent vi. iaren tHantwerpen ghewoent hadden inden Gulden Boom, daer uutermaten veel quaets doer hem luden ghebuerde, soe wert Emmeken verlangende om haeren oom ende haer ander vriendekens inden lande van Ghelre te besoeken, Moenen biddende dat hi haer consenteren ende met haer reysen wilde, waer op hi seyde aldus:^{Proza IX}

 

Emmeken, u bede ontsegge ick u no,^648-655648

 

Wildi, segdi, eens tot uwen vrienden varen?⁶⁴⁹

Emmeken

650

Ick soudt u bidden, waert u believen alsoe.

Moenen

 

U bede, lief, ontseg ick u no.

Emmeken

 

Mijn moeye te Nyeumeghen, mijn oom te Venlo⁶⁵²

 

En sach (ic niet) in ses och in seven iaren.⁶⁵³

Proza IX vriendekens: bekenden, verwanten.

648-655 : vormen een rondeel op het schema ABaAabAB.

648 no: node.

649 varen: gaan.

652 Venlo: zie Aantekeningen Prologhe, Op drie milen...

653 och: of.

[p. 104]

Moen(en)

 

Daeromme ontsegghe ick u die bede no.^654-655

655

Ick belove u, wi sullen tuwen vrienden varen.

Emmeken

 

Si en weten niet alle die mi bestaende waren,⁶⁵⁶

 

Waer ick ben ghevaren,

 

Niet te meer dan oft ick waer ghesoncken in deerde.

 

Ende mijn oom hadde mi in so grooter weerde,

 

Ic weet wel dat hi menigen traen om mi geweent heeft.

[D 3r] Moenen

660

Des plackaerts bedinghe dat mi verbeent heeft⁶⁶⁰

 

Dicwils als ic haer die leden waende vercroken.⁶⁶¹

 

Ick hadse langhe den hals ghebroken,⁶⁶²

 

Maer zijn bede totten wive metten witten⁶⁶³

 

Die doetse mi altoos ontsitten.⁶⁶⁴

665

Ick en cans niet ghenitten

 

Dat ic eens pas hadde nae mijn gherief.⁶⁶⁵

Emmeken

 

Wat segdi, Moenen?

654-655 Daeromme...: zie Aantekeningen.

656 alle... waren: mijn verwanten.

660 plackaert: zinspeling op de kaalgeschoren kruin van de priester (tonsuur), ‘kaalkop’ (vgl. ‘herr plettner’ in M.J. Rudwin, Der Teufel in den deutschen geistlichen Spielen des Mittelalters..., Göttingen 1915, p. 152); in D: ‘this polle shorne pryste’ (vgl. Janssen in Leuv. Bijdr. 56 (1967), p. 73); bedinghe: gebed; verbeent: verschalkt.

661 vercroken: breken.

662 Ick hadse langhe...: zie Aantekeningen.

663 wive metten witten: zie Aantekeningen.

664 ontsitten: ontkomen, ontsnappen; ghenitten: (van genieten?) gedaan krijgen, of misschien drukfout voor ghevitten: klaarspelen (De Vooys in NTg. 26 (1932), p. 99).

665 pas: gepaste gelegenheid.

[p. 105]

tekstkritische noten

Moenen

 

Niet, Emmeken lief.

 

Ick geve u oerlof, ghelijck dat ghi begheert

 

U vrienden tsiene, ende dat u deert.⁶⁶⁸

 

So gaet, rekent teghen den weert

 

Daer wi gheleghen hebben inden Boom,⁶⁶⁹

670

Ende morghen willen wi naer uwen oom

 

Oft naer u ander vrienden, daer ghi mi leet.⁶⁷¹

 

Ick ben bereet.

Emmeken

 

Ick gae halen bescheet,^672-684672

 

Weten watter noch achter staet int briefken⁶⁷³

 

Ende al betalen.

Moenen

 

So doet, mijn liefken.

675

Betaelt vri opelijc en siet op een oneffen mite niet.⁶⁷⁵

 

Vri, ten wert te mijnen onprofite niet⁶⁷⁶

 

Dat wi reisen tot haren oom, den pape.

 

Mach icken eens op zijn blote betrape(n)⁶⁷⁸

 

Ende ick minen wille mach ghebruycken,

680

[D 3v] Ick sal dien pleccaert den hals verstuycken.⁶⁸⁰

 

Waer hi wech, dmeysen waer mijne, sonder foute.

 

Maer dat ic veel scicke oft coute,

671 A: vreinden.
672 (Leendertz, p. 307) A: bescheet halen.

668 ende: indien.

669 rekent teghen: reken af met; gheleghen: gelogeerd.

671 leet: leidt.

672-684 Ick gae halen bescheet...: zie Aantekeningen.

672 bescheet halen: navraag doen.

673 achter staet: te betalen is; int briefken: volgens de nota.

675 vri opelijc: gerust, royaal; en siet op... niet (mite: kleine koperen munt): rond maar naar boven af als het getal ‘oneffen’, niet rond, is.

676 Vri: waarlijk.

678 op... betrape: onverhoeds overval.

680 verstuycken: breken, vgl. v. 662.

[p. 106]

 

Tes al niet en mi die Opperst warachtich

 

Gheen volle consent en gheeft eendrachtich.

 

Boven Hem en ben ic niet een haer te verwerven machtich.⁶⁸⁴

684 en: indien; eendrachtich: welwillend.