Madoc. Jaargang 2007

[p. 250]

Agenda

Tot voorjaar 2008

Delen van de collectie middeleeuwse beeldhouwkunst van het Rijksmuseum bevinden zich tijdens de verbouwing in het Brabantse Uden, in het Museum voor Religieuze Kunst. Onder de titel ‘Rijksmuseum in de Abdij’ wordt hier een belangrijk deel van de Zuid-Nederlandse middeleeuwse beeldencollectie uit het Rijksmuseum getoond. Veel beelden zijn daarmee even terug op de plek waar zij ontstonden. De bruikleen aan dit museum is met name zo bijzonder omdat de uitgeleende voorwerpen oorspronkelijk, grotendeels, eigendom waren van de kloosterorde die ook nu nog in de abdij gevestigd is. Museum voor Religieuze Kunst, Uden;
zie www.museumvoorreligieuzekunst.nl

Tot 12 Mei

In het Kurhaus in het Duitse Kleef (net over de grens bij Nijmegen) zijn nog tot 12 mei 2008 ongeveer 70 belangrijke sculpturen te zien op de tentoonstelling ‘Het Rijksmuseum Duitsland - Meesterwerken van middeleeuwse beeldhouwwerken’. Deze stukken worden in Kleef getoond van wege de verbouwing van het Amsterdamse Rijksmuseum. De werken komen voornamelijk uit het Duits-Nederlandse grensgebied tussen Rijn en Maas, uit het Île de France en de Bovenrijn. Er zijn Franse ivoren uit de dertiende en veertiende eeuw te zien en werken van Nederrijnse beeldhouwers van omstreeks 1500, zoals Arnt van Kalkar en Zwolle en Henrik Douverman. Hoogtepunten van de tentoonstelling zijn een Annunciatie van Tilman Riemenschneider en een voorstelling van de geboorte van Christus die rond 1485 vervaardigd is in de Elzas. De tentoonstelling sluit aan op de vaste collectie middeleeuwse kunst van Museum Kurhaus Kleef omdat het museum zich bezighoudt met het onderzoek naar de houtsculptuur van het gebied van de Nederrijn. Museum Kurhaus, Kleef (Duitsland); zie www.museumkurhaus.de

Tot 25 Mei

Onder de titel ‘Vroege Hollanders. Schilderkunst van de late Middeleeuwen’ presenteert museum Boijmans Van Beuningen een overzicht van het begin van de schilderkunst in Holland in de vijftiende en het begin van de zestiende eeuw. De tentoonstelling toont werken uit de collectie van het Rijksmuseum en de eigen verzameling, aangevuld met zeldzame bruiklenen van musea uit binnen- en buitenland. Over de schilderschool in het graafschap Holland was tot op

[p. 251]

heden weinig bekend. Schilders uit de Noordelijke Nederlanden werden weliswaar sterk beïnvloed door de grote meesters uit de Zuidelijke Nederlanden, maar hadden een heel eigen stijl. Vooral Haarlem en Delft ontwikkelen zich tot belangrijke centra, met kunstenaars die weliswaar beïnvloed worden door de Vlaamse primitieven, maar toch een heel eigen stijl hebben. De resulterende schilderijen tonen typisch Hollandse taferelen, zoals de heilige familie aan tafel in een Hollands interieur van de Meester van de Brunswijkse diptiek. Ruim zestig schilderijen geven de bezoeker op een zeer directe manier een beeld van de late Middeleeuwen in Holland. De expositie is eenmalig wegens de kwetsbaarheid van de panelen. De tentoonstelling begint met Geertgen tot Sint Jans en eindigt met Lucas van Leyden, wiens werk nog wortelt in de Middeleeuwen maar al het begin van de Renaissance in Holland aankondigt. Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam; zie www.boijmans.nl

Tot 25 Mei

Parallel aan de tentoonsteling ‘Vroege Hollanders’ toont Museum Boijmans Van Beuningen een bijzondere collectie gekleurde laatmiddeleeuwse beelden in de expositie ‘Uit het goede hout gesneden. Middeleeuwse beelden uit de collectie Schoufour-Martin’. De meeste sculpturen maakten net als de geschilderde panelen ooit deel uit van altaarretabels en speelden een rol in de christelijke eredienst of waren bestemd voor privédevotie. De verzameling wordt aan het museum geschonken door de Rotterdamse havenman Jacques Schoufour. De sculpturen werden rond 1500 in de Nederlanden, Frankrijk en Duitsland vervaardigd. Ze zijn goed bewaard gebleven en de kleuren zijn nog even sprekend als vijfhonderd jaar geleden. Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam; zie www.boijmans.nl

Tot 30 Mei

Tussen ongeveer 1450 en 1550 floreerde in de Nederlandse schilderkunst het diptiek, ofwel tweeluik. Een diptiek bestaat uit twee beschilderde panelen die met scharnieren aan elkaar vastzitten en dus gesloten kunnen worden. Beide panelen werden in de loop der tijd vaak van elkaar gescheiden om als afzonderlijk kunstwerk te dienen. Een van die veronderstelde ‘gescheiden’ tweeluiken werd geschilderd door Jan Cornelisz. Vermeyen. Beide panelen werden in 2006-2007 gerestaureerd in het Frans Hals Museum in Haarlem en grondig technisch en kunsthistorisch onderzocht. Hoorden beide panelen inderdaad bij elkaar? En waar hebben ze zich oorspronkelijk bevonden? De resultaten van dit onderzoek en de restauratie worden tot 30 mei 2008 gepresenteerd in het Maastrichtse Bonnefantenmuseum in de tentoonstelling ‘Érard de la Marck en de Heilige Familie. Twee panelen of een tweeluik? Onderzoek en restauratie van twee schilderijen van Jan Cornelisz. Vermeyen’. Er zijn ook een selectie prenten van hem en enkele andere schilderijen uit deze context te zien. De tentoonstelling is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met het Frans

[p. 252]

Hals Museum. Bonnefantenmuseum, Maastricht; zie www.bonnefanten.nl

Tot 16 Juni

Het Landesmuseum Natur und Mensch te Oldenburg (Duitsland) organiseert de tentoonstelling ‘Kaiser Friedrich II. (1194-1250). Welt und Kultur des Mittelmeerraums’. Frederik II is een omstreden, maar ook fascinerend middeleeuws heerser. Voor sommigen was hij de eerste verlichte vorst, de eerste representant van de Reformatie, terwijl anderen hem zagen als een keiharde politicus, een ketter en een verrader van het christendom. Met behulp van talrijke stukken wordt tegen de politieke en culturele achtergrond van zijn tijd een beeld geschetst van de persoonlijkheid van keizer Frederik II en van zijn veelzijdige belangstelling voor kunst, architectuur en wetenschap. De historische persoonlijkheid van Frederik II wordt benaderd vanuit verschillende perspectieven: verleden en heden, vanuit eigen ogen en bezien door critici en bewonderaars. Landesmuseum Natur und Mensch Oldenburg (Duitsland); zie www.naturundmensch.de