Madoc. Jaargang 2000

[p. 246]

Column

Tussen de schuifdeuren

Mijn huis dateert uit 1929. Toen ik het in 1989 kocht, was het sinds de bouw slechts tweemaal van eigenaar verwisseld. Deze eigenaren hadden het huis met respect voor de oorspronkelijke uitvoering bewoond en zich niet bezondigd aan allerlei moderniseringsfratsen. De glas-in-loodramen, de paneeldeuren, de kamers en suite met de schuifdeuren: ze zaten allemaal nog op hun plaats. Die schuifdeuren met de flankerende kasten zijn ons goed van pas gekomen. Het geheel heeft in de afgelopen jaren namelijk veelvuldig dienst gedaan als omkadering van de toneelstukjes die mijn dochters met hun vriendinnen hun ouders voorschotelden.

Voor de enkeling die het nog niet weet: kinderen zijn dol op verkleedpartijen. Voor de familie was dit een mooi excuus om ons huis te beschouwen als de ‘zak van Max’. Kleding die nog te goed werd bevonden voor de voddenboer maar toch ook al weer jaren onaangeroerd in een kast hing en door oma of tante toch niet meer gedragen zou worden, werd met een welgemeend ‘daar kunnen de kinderen nog lekker mee spelen’ bij ons gedumpt. Dit bleef niet zonder gevolgen. Halve klassen verkleed in tantes oude chic (toen ze nog slanker was) met bijpassende hoge hakken, de hoed van oma, opgemaakt met op een verjaardag ten geschenke gekregen kinder-make-up (dat bestaat echt!) zijn de afgelopen jaren door mijn huis getrokken. Veel van deze verkleedpartijen vonden hun apotheose in een zelfbedacht toneelstukje tussen de schuifdeuren. Ik heb er heel wat gezien. Ze waren overigens niet allemaal even leuk.

Tot voor kort verkeerde ik in de veronderstelling dat alleen kinderen, acteurs en travestieten zich graag verkleden. Die veronderstelling bleek onjuist. Hoe ik daar achter ben gekomen? Door op een mooie zondag in september met mijn dochters een bezoek te brengen aan Archeon. Wat ik tot dan toe slechts tussen de schuifdeuren had mogen gadeslaan, aanschouwde ik nu buitenshuis.

Voor wie het niet weet (en dat zullen er, zo vermoed ik, onder de lezers niet veel zijn): Archeon is een zogenaamd themapark in Alphen aan den Rijn waarin men heeft geprobeerd de prehistorie, de Romeinse tijd en de Middeleeuwen in Nederland aanschouwelijk te maken. Voor de bezoeker is een route uitgezet die voert langs ‘nederzettingen’ die een beeld moeten geven van het dagelijks leven van onder anderen de Hunebedbouwers, de mensen uit de brons- en ijzertijd, de Romeinse tijd en de Middeleeuwen. De huizen zijn gereconstrueerd op basis van archeologische onderzoeksresultaten. In hoeverre het park een correct beeld geeft van de hutten, huizen en tempels uit het verleden weet ik niet.

Archeon onderscheidt zich van andere openluchtmusea zoals het Arnhemse Openluchtmuseum en het Zuiderzeemuseum doordat de hutten en de huizen wor-

[p. 247]

den bewoond. Deze bewoners worden ‘archeotolken’ genoemd. Zij lopen rond in berenhuiden, toga's, pijen en zo meer en vertellen de bezoekers over het leven in vroeger tijden. Nu is vertellen wat zwak uitgedrukt. De meesten hebben zich zo sterk in hun rol ingeleefd dat zij zich volledig lijken te vereenzelvigen (voorzover dit althans mogelijk is) met een hunebedbouwer, een Romein of een middeleeuwse weefster. Toen ik een archeotolk uit de ijzertijd aansprak over de verstikkende rook die in zijn hut hing - overal wordt naar hartelust gestookt - en opmerkte dat het bij hem bepaald geen frisse bedoening was, werd ik getrakteerd op een New Age-achtige aanklacht tegen het moderne leven. Al die elektrische stroom in huis was volgens deze man helemaal niet gezond. Het leven in de ijzertijd, zo werd mij te verstaan gegeven, was veel beter voor de mens. Toen mijn dochter, wijzend op zijn blote bovenlijf, vroeg wat hij deed wanneer hij het koud had, wees hij met een wijds gebaar naar zijn vacht; die beschermde hem overdag en 's nachts (er werd ook in de hut geslapen) tegen ongerief.

Ook bij andere archeotolken trof ik deze vereenzelviging aan. Het waren echter niet de archeotolken die mij aan de toneelstukjes tussen de schuifdeuren deden denken. Dat waren de deelnemers aan de manifestatie 2000 Jaar Levende Geschiedenis in Actie die dat weekeinde in Archeon werd gehouden. Elf verenigingen die zich tot doel stellen een periode uit de geschiedenis tot leven te wekken door zich te kleden in uniformen en andere kledij uit die periode en door zich te omringen met de bijbehorende uitrustingsstukken en andere parafernalia, presenteerden zich die zondag. Met stomme verbazing heb ik dit verenigingsleven aanschouwd. Ik wist niet dat het bestond. Met een licht gevoel van gêne zag ik een Romeinse centurion met Latijnse bevelen een paar van zijn manschappen drillen (de vereniging Legio X Gemini). Vijftig meter verderop hadden als Amerikaanse GI's uit de Tweede Wereldoorlog verklede dames en heren een stuk weg afgezet, tenten opgeslagen, waarschuwingsborden opgehangen en legervoertuigen neergezet. Radiomuziek uit de oorlog vrolijkte de boel op. Ik kon mijn oren niet geloven toen een MP een jeep aanhield (met daarin een lid van zijn vereniging) en er zich een gesprek in een soort Engels-Amerikaans ontspon op de vraag of de man zijn papieren kon tonen. Toen een medewerker van het museum deze ‘Amerikanen’ een bak met krentenbollen kwam brengen, schalde er even later de mededeling in het Angelsaksisch door de luidspreker dat de lunch was gearriveerd. Aan het eind van de dag mocht ik getuige zijn van legermanoeuvres uitgevoerd door de Napoleontische Associatie der Nederlanden. Het Vive la France!, het gebulder der kanonnen en het geweervuur waren niet van de lucht.

Van al deze toneelkunst is mij één mise-en-scène in het bijzonder bijgebleven. Bij een militair tentenkamp dat een scène moest verbeelden aan de vooravond van de Duitse inval was een heus schuttersputje gegraven met een mitrailleur en een camouflagenet. In dat schuttersputje, dat uitzag op het Romeinse legerkamp waar de centurion zijn manschappen afkneep, lag al die tijd een oude man met zijn vinger aan de trekker van de mitrailleur. Alert op de uitkijk. Ik heb niet gevraagd waarom hij daar zo lag en wat hij zag. Daar heb ik nu spijt van. Lag hij te wachten op een herkansing?

C.M. Cappon