Madoc. Jaargang 1999

[p. 246]

Op de zee

In de Estoire del Saint Graal, het eerste deel van de Lancelot en Prose, speelt de zee een belangrijke rol. Koning Mordain wordt weggevoerd naar een rots in zee (een voormalige zeeroversbasis) en krijgt daar per boot zowel goddelijk als duivels bezoek. Nascien belandt op een draaiend eiland dat hij pas kan verlaten als hij met een boot wordt opgepikt door zijn zoon Celidoine. Deze was kort tevoren samen met een uitgehongerde leeuw zonder eten in een bootje op zee gezet in de, naar blijkt onterechte, veronderstelling dat de leeuw Celidoine wel snel zou oppeuzelen. Er wordt heel wat per boot afgereisd in de Estoire en op volle zee wordt regelmatig overgestapt op een passerend schip.

Maar wat te beginnen wanneer de zee overgestoken moet worden zonder dat er boten ter beschikking zijn? Als Joseph van Arimathea, zijn zoon bisschop Josephe (die over de Graal waakt) en hun talrijke volgelingen de zee naar Engeland willen oversteken, maar er geen boten zijn, wordt een praktische oplossing gevonden. De dragers van de Graal blijken door hun heilige last over het water

Bisschop Josephe loopt op de zee naar Engeland en trekt de op zijn onderkleed staande volgelingen achter zich aan (Amsterdam, Bibliotheca Philosophica Hermetica 1 vol. 1, Estoire del Saint Graal, f. 88v.; noord Frankrijk, begin veertiende eeuw).

[p. 247]

te kunnen lopen. Josephe kan ook op het water staan en laat honderdvijftig uitverkoren volgelingen op de rand van zijn onderkleed stappen. Er is ruimte genoeg, want het kledingstuk groeit naarmate er meer mensen op staan. Twee eigenwijze volgelingen die te zondig zijn om op de sleep te kunnen blijven staan, zinken echter als een baksteen in het water. Voor hen zit er niets anders op dan, samen met de andere zondaars in het gezelschap, later per boot te volgen. De stoet zet zich nu in beweging. Josephe loopt achter de Graaldragers op het water, terwijl hij de sleep met volgelingen als een vlot achter zich aantrekt.

Dit verhaal is tekstgetrouw verbeeld in een vroeg veertiende-eeuwse Noordfranse Estoire miniatuur. De honderdvijftig mensen op de sleep worden gesymboliseerd door enkele personen en bisschop Josephe draagt de Graal hier zelf, waarschijnlijk omdat hij de hoeder ervan is. Zo loopt Josephe, als had hij vaste grond onder de voeten, in één windstille nacht over de zee naar Engeland.

Martine Meuwese

Literatuur

M. Meuwese, ‘Three Illustrated Prose Lancelots from the same Atelier’, in: Word and Image: studies in the French illustrated book from the Middle Ages to the present day (special issue van het Bulletin of the John Rylands Library) (1999) 97-125.