indrukwekkend. Rechtsonder het middelpunt van de kaart (Jeruzalem) ligt de Middellandse Zee met de aanduiding ‘MARE MEDITERANEA’. Er zijn verschillende eilanden afgebeeld. Kreta is duidelijk herkenbaar aan het met behulp van een passer vervaardigde labyrint van de minotaurus.
In de Middellandse Zee zwemmen enkele opmerkelijke vissen. Links van Kreta zwemt een zwaardvis met het bijschrift miles maris (ridder van de zee). Bestiaria noemen de zwaardvis gladius maris (zwaard van de zee) omdat zijn zwaardvormige snuit zo scherp is dat hij er schepen mee kan doorboren. Zeelui riskeerden hierdoor de verdrinkingsdood. Afgebroken zwaarden van deze vissen zijn inderdaad aangetroffen in scheepswanden en in haaien en walvissen. Bestiaria-illustraties tonen de zwaardvis met een zwaard op zijn neus, maar het exemplaar op de kaart voert het zwaard aan zijn zij. Misschien gaf de benaming ‘ridder van de zee’ hiertoe aanleiding, want ridders gorden hun zwaard immers ook aan hun zij.
Bovenin zwemt een ander gevaar voor zeelui: een zeemeermin met een spiegel (haar traditionele attribuut) in de hand. Zeemeerminnen zouden voornamelijk in zee en minder vaak in rivieren leven. Hun gezang is zo betoverend dat geen enkele zeeman die het hoort kan voorkomen dat hij in slaap valt. De zeemeermin verdrinkt de slapende zeeman dan en verscheurt hem vervolgens. Wanneer, zoals ook in de Odyssee wordt verteld, een zeemeermin voorbijgevaren dient te worden, moeten zeelui hun oren dus goed dicht stoppen, opdat ze het gezang niet horen. Zo is de zee vol duistere gevaren die, letterlijk en figuurlijk, in kaart konden worden gebracht.
Martine Meuwese
Auteursrechtelijk beschermd
