Madoc. Jaargang 1997

[p. 258]

Een vroom scholiertje

In een grote joodse stad in Azië biedt een schooltje onderwijs voor christelijke kinderen. Een vrome weduwe heeft haar zoontje naar deze school gestuurd. Chaucer (†1400) legt het verhaal over het scholiertje in de mond van een priores, die het vertelt aan haar reisgenoten op de pelgrimstocht naar Canterbury.

Among thise children was a wydwes sone,

A litel clergeon, seven yeer of age,

That day by day to scole was his wone,

And eek, also, where as he saugh th'ymage

Of Cristes mooder, hadde he in usage,

As hym was taught, to knele adoun and seye

His Ave Marie, as he goth by the weye. (...)

This litel child, his litel bok lernynge,

As he sat in the scole at his prymer,

He Alma Redemptoris herde synge,

As children lerned hire antiphoner;

And as he dorste, he drough hym ner and ner,

And herkned ay the wordes and the noote,

Til he the firste vers koude al by rote.

Noght wiste he what this Latyn was to seye,

For he so yong and tendre was of age.

But on a day his felawe gan he preye

T'expounden hym this song in his langage,

Or telle hym why this song was in usage;

This preyde he hym to construe and declare

Ful often tyme upon his knowes bare. (...)

His felawe taughte hym homward prively,

Fro day to day, til he koude it by rote,

And thanne he song it wel and boldely,

Fro word to word, acordynge with the note.
Twies a day it passed thrugh his throte,
To scoleward and homward whan he wente;
On Cristes mooder set was his entente.

[p. 259]

 

Onder die schooljeugd was een weduwzoon,

 

Een kleine schoolknaap van maar amper zeven,

 

Daaglijks naar school te gaan vond hij gewoon.

 

Steeds knielde hij, naar 't voorbeeld hem gegeven,

 

Bij 't beeld van Christus' moeder, hoog verheven,

 

Als hij daar langskwam, waarbij hij dan bad

 

Ave Maria, nooit vergat hij dat. (...)

 

 

 

Het jochie leerde de primaire dingen,

 

Het ABC en ook wat tellen is.

 

Toen hoorde hij de grote kindren zingen,

 

Het Alma redemptoris voor de mis;

 

Nieuwsgierig sloop hij nader en gewis

 

Onthield hij er de woorden en de noten

 

Die hem voortaan steeds weer te binnen schoten.

 

 

 

Van de Latijnse tekst begreep hij niets,

 

Zo jong was hij nog, maar op zeek're dag

 

Vroeg hij een ouder kind: ‘Vertel mij iets

 

Over dat lied en wat 't beteek'nen mag,

 

Vertaal het voor me, naar ik smeken mag

 

En waartoe dienen deze melodieën?’

 

Daarbij viel hij zelfs op z'n blote knieën. (...)

 

 

 

Zijn vriend oefende met hem, dag na dag

 

Op weg naar huis, tot hij het had geleerd

 

En daarna zong hij 't goed, met blije lach

 

En woord voor woord en met geen noot verkeerd;

 

Tweemaal per dag werd dat gerepeteerd,

 

Naar school en terug naar huis, als was 't een plicht,

 

Want op Maria was zijn ziel gericht.

vertaling Ernst van Altena

The Riverside Chaucer, new ed., gen. ed. Larry D. Benson (Oxford 1987), p. 210: v. 502-508, 516-529, 544-550.

Geoffrey Chaucer, De Canterbury-verhalen. Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Ernst van Altena (Baarn (Ambo) 1995), p. 403-404: v. 13.453-13.459, 13.467-13.480, 13.495-13.501.