column
De smerige Middeleeuwen
Wat zou er gebeuren als een tijdreiziger naar de Middeleeuwen zou gaan? Ik weet natuurlijk dat reizen naar het verleden logisch gezien onmogelijk is, maar diverse schrijvers hebben over zo'n reis geschreven: Twain, Adams, Anderson, Frankowski. Volgens mij hebben ze allemaal één ding over het hoofd gezien.
De afgelopen zomer ben ik in Rajasthan geweest, een van de meer traditionele en minder ontwikkelde delen van India. Ik was van plan een stukje te schrijven over de overeenkomsten tussen dat gebied in onze tijd en de middeleeuwse samenleving in West-Europa.
Na een paar dagen zag ik dat er weliswaar veel overeenkomsten waren, maar dat de industriële revolutie de samenleving toch grondig veranderd had. De inwoners gebruikten ossen en kamelen als trekdieren, maar onder de houten karren zaten industrieel gemaakte fietswielen; ze kookten op primitieve stoven maar ze liepen op plastic slippers. Een vergelijking leek niet erg zinvol.
Toen werd ik ziek. Van onze groep van een dozijn deelnemers werden er in de loop van de reis twaalf ziek. Terwijl ik in het stadje Jaisalmer de krampen van een gastro-enteritis voelde knagen, begreep ik dat de twee samenlevingen op één terrein heel vergelijkbaar waren. Wat de hygiëne betreft, lijkt Rajasthan nog sterk op de Europese Middeleeuwen.
In India zag ik hoe een vrouw tot haar knieën in de drek stond om met een schep een verstopping van de goot weg te werken. Een andere keer zag ik de schouders van een ontstopper nog maar net uit een volle put omhoog steken. Ook in de middeleeuwse steden vond de afvoer van menselijke en dierlijke meststoffen voornamelijk plaats via open goten, die wanneer dat mogelijk was, uitkwamen in rivieren of grachten.
We zagen in India op straat varkens, geiten en veel heilige koeien. Een reisgenote van ons kwam onder een kameel. Toen we de volgende dag op een olifant zouden rijden, hebben we haar maar niet meegenomen. Varkens en geiten liepen ook door de middeleeuwse straten; dat weten we omdat het steeds weer verboden werd. Suger, abt van St. Denis, vertelt hoe een zoon van de Franse koning Lodewijk VI (1108-1137) werd aangereden en meegesleept door een ‘duivels varken’ en ten gevolge daarvan overleed. Door dit alles lag er dus veel viezigheid op straat. De grond was een verzameling instant-ziekten, waaraan je alleen regenwater hoefde toe te voegen. Ik vermoed dat de middeleeuwers langzaam en voorzichtig over straat liepen en soms met kleine sprongen hun weg tussen de uitwerpselen en de plassen zochten. Zo liep ik in elk geval in Rajasthan.
Naast gedierte was er in India ook ongedierte. Vliegen en muskieten. Ik begon dit stukje te schrijven op een station waar veel kakkerlakken liepen; twee meter van me vandaan scharrelden de ratten rond een fontein. Ratten met vlooien, die net als in de Middeleeuwen de pest konden overbrengen.
India kent goede en moderne artsen voor de rijken, maar voor arme mensen is de gezondheidszorg slecht. In het ziekenhuis lagen de bloedige lappen van dagen terug nog op de grond. Een ziekenhuis betekende ook in de Middeleeuwen
Auteursrechtelijk beschermd
