Madoc. Jaargang 1994
(1994)– [tijdschrift] Madoc–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 228]
| |
columnO Roma nobilis...Zaterdag 10 september: vanuit wat heet mijn achtergronden met gemengde gevoelens gekeken naar ‘Petrus’ Stoel', opgezien naar het monument voor koningin Christina van Zweden, wier handschriften (de codices Reginenses) sinds 1689 in de Vaticaanse bibliotheek berusten, teruggedacht aan de Byzantijnse keizer Johannes V Palaiologos, die hier in 1369 de orthodoxie afzwoer. In de Sint-Pieter dus. In goed gezelschap, waarmee je op zondagmiddag nog gaat wandelen op de Aventijn. Op de route van Parco Savello via de S. Sabina naar de S. Alessio verteld over de legende van de ‘Romeinse’ patriciërszoon Alexius, die in zijn huwelijksnacht handelde en later verkreeg naar Mattheus 19, 29: ‘Alwie zijn huis, broers of zusters, vader of moeder, vrouw of kinderen of akkers verlaat om mijn Naam, zal het honderdvoud ontvangen en het eeuwige leven verwerven.’ In de oude Syrische legende (vijfde eeuw) sterft deze dan nog naamloze, uit het nieuwe Rome (Constantinopel) afkomstige man Gods in Edessa, na als bedelaar in het atrium van de Mariakerk van aalmoezen te hebben geleefd. In de latere, sinds de negende eeuw door hagiografen ontwikkelde versies van het verhaalGa naar eindnoot1., verlaat hij, nu Alexius geheten en het oude Rome ontvlucht, Edessa na zeventien jaar, uit nederigheid, omdat hij er als asceet dreigt te worden geëerd. Op weg naar Tarsos wordt hij door een storm naar Rome gevoerd. Onmiddellijk na aankomst ontmoet hij zijn vader Euphemianus (links op de afbeelding), die de pelgrim op diens verzoek opneemt in zijn paleis. Door zijn moeder en zijn vrouw evenmin herkend, volhardt hij daar in gebed en versterving in het atrium op een alras onder de trap naar de huisdeur gesitueerdGa naar eindnoot2. veldbed. Na weer zeventien jaar voelt hij zijn einde naderen, schrijft hij zijn levensverhaal op en sterft met het geschrift in zijn hand. Wondertekenen vestigen de aandacht op de dode. Die laat zijn levensverhaal niet los tot de toegesnelde paus erom vraagt (midden op de afbeelding; de bruid ziet vanaf een loggia toe). Nadat het verhaal is voorgelezen, geven vader, moeder en bruid uiting aan hun droefheid (rechts op de afbeelding). Keizers en paus dragen de heilige naar zijn laatste rustplaats. Op weg naar de kerk, die volgens de traditie gebouwd is op de plaats waar het paleis van Euphemianus heeft gestaan en waar men de trap toont en de put, waarbij de niet herkende Alexius zijn treurende bruid zo vaak getroost zou hebben, voorzag het gezelschap dit verhaal van eigentijds commentaar. Vooral de wereldvlucht in de huwelijksnacht hield de gemoederen bezig. Mijn mededeling, dat dit onder heiligen geenszins ongebruikelijk was, zelfs tot aanbeveling strekteGa naar eindnoot3., was olie op het vuur der dames. Een van hen deed mij een prikkelende titel aan de hand voor een (overwogen) boekje over ‘die held-op-sokken’. In het atrium wachtte ons de man met de hamer... In het die week van bruiloften | |
[pagina 229]
| |
 Fresco (detail) in de benedenkerk van S. Clemente, Rome (rond 1080).
vergeven Rome bleek ook in de S. Alessio getrouwd te worden. We zijn er niet uitgekomen. Wist het paar, de magen en de verwanten, zelfs de bedienaar niet beter? Had de bruidegom ook plannen? Was er een ander luchtje aan dit huwelijk? Het eerste achtte ik het meest waarschijnlijk. Ik had mij al enkele dagen verbaasd over de aantallen mensen, die tussen de geïnteresseerden door met de blik op oneindig achter gidsen aan door Rome sjokten tot ze de bus weer in mochten. Die avond in Trastevere bedacht ik wat aangeslagen, dat het een daad van naastenliefde en een zegen voor het milieu zou zijn, als iemand op het idee zou komen om met een maquette en een aantal videobanden rond te trekken om het panopticum naar de bevolkingscentra te brengen in plaats van drommen mensen naar het goede Rome te slepen. Inmiddels weer mijzelf speur ik naar een schakel in de Alexiusreceptie, die mij kennelijk is ontgaan: van bruidverlater tot patroon der jonggehuwden. L.J. Engels |
|