Madoc. Jaargang 1993

Pacxken van minnen

Pacxken van minnen. Camerata Trajectina. Globe, 1992. 70:27 min. GLO 6016. Cat. C (ca. f30,-).

Kort na de verschijning van de cd Egidius waer bestu bleven van het Paul Rans Ensemble (zie Madoc 6 (1992) 4) worden we verblijd met alweer een nieuwe opname met middeleeuwse muziek uit de Nederlanden. Het ensemble Camerata Trajectina, dat zich tot dusver vooral heeft toegelegd op Nederlandse muziek van de zestiende en de zeventiende eeuw, gaat met deze cd verder terug in de tijd.

Naast liederen van de mystica Hadewijch, die gelden als de oudste zingbare Nederlandse lyriek (ca. 1250), zijn zes liederen opgenomen uit het Gruuthuse-handschrift (ca. 1380-1390), en enkele uit de codex Jerome Lauweryn van Watervliet (1505-1506) en het Antwerps Liedboek (1544). Samen met nog enkele andere hoofse liederen (ca. 1400) geven zij een goed beeld van de Middelnederlandse lyriek. De titel, ontleend aan het lied Ik hebbe gedraghen wel seven jaer uit het Antwerps Liedboek, geeft aan dat de liefde het gemeenschappelijke thema vormt.

Camerata heeft net als het Paul Rans Ensemble liederen uit het belangrijke Brugse Gruuthuse-handschrift gekozen. Het ligt voor de hand om de uitvoeringen met elkaar te vergelijken. Wat dan vooral opvalt is het verschil in tempi. Bij Camerata zit er aanzienlijk meer vaart in de uitvoering. Ook de overtuigingskracht waarmee de liederen worden voorgedragen is sterker. Ondanks het

[p. 57]

gegeven dat de zangers van Camerata verfijnder zingen is het spottende, agressieve karakter van Wi willen van den kerels singhen in hun uitvoering nadrukkelijker aanwezig. Zo ook de dubbelzinnigheid in Het soude een scamel mersenier. Vermoedelijk ligt dit ook aan de variabele keuze van stemmen (waaronder een vrouwenstem), waardoor bepaalde verdelingen in de liederen konden worden aangebracht. De grovere, en soms iets minder precieze uitvoering van het Paul Rans Ensemble heeft echter ook zijn charme en staat daarmee misschien zelfs dichter bij de oorspronkelijke uitvoeringspraktijk.

Niet alleen de lusten maar ook de lasten van de liefde worden bezongen, bijvoorbeeld in het lied voor een gestorven vriend Egidius waer bestu bleven, dat door Marius van Altena ontroerend is vertolkt. Evenzo in het Sceiden, onverwinlic leit, waarin de altus Martin van der Zeist de pijn van het gescheiden zijn bezingt. Beide liederen zijn afkomstig uit het Gruuthuse-handschrift.

De instrumentalisten Saskia Coolen (blokfluit), Erik Beijer (vedel) en Louis Grijp (luit) staan garant voor zeer passende begeleidingen en goed samenspel. Niet alleen de bescheiden ondersteuning van de zangers, maar ook de schijnbaar eenvoudige voor- en tussenspelen getuigen van grote muzikaliteit. Prachtige staaltjes ensemblespel hoort men in Aloeette, voghel clein en de Danse de Ravensteyn.

Camerata schrikt er gelukkig niet voor terug ook liederen zonder instrumentale begeleiding door een enkele solist uit te laten voeren. Met name de langere, verhalende liederen vereisen een enorme expressiviteit van de zangers om de aandacht van de luisteraar vast te houden. Dat zij daarin zeer wel geslaagd zijn, is te horen in bijvoorbeeld het History Liedt van Graef Floris ende Geraert van Velsen (ca. 1400). De bas Job Boswinkel doet de luisteraar op indringende wijze verslag van de moord op Floris V door Geraert van Velsen. Ook Suze van Grootel weet in alle eenvoud Hadewijchs verlangen in Ay in welken soe verbaert die tijt en Als ons dit nuwe jaer ontsteet over te brengen.

De cd is met zorg en aandacht gemaakt. Niet alleen de verstaanbaarheid van de zangers maar ook de technische opnamekwaliteit zijn opvallend goed. Aan liefhebbers van de middeleeuwse Nederlandse (muziek)cultuur is dit Paxcken van minnen wel besteed.

Anne Houk de Jong