Ed Leeflang
Portfolio/Niets ergers dan nieuwsgierige omstanders
Tekeningen van Heidi Daamen
Heidi Daamen vestigde haar reputatie met keramische plastieken, gouaches, tegels en potloodtekeningen. Ze had onlangs weer een expositie. In de kelder van de galerie hing een serie prenten die de kenners van haar werk verraste.
Het zijn intrigerende pentekeningen, snel en resoluut van handschrift. Meestal zijn ze ingekleurd; de voorstellingen hebben een geheimzinnige dramatiek.
Bij navraag blijkt dit werk grotendeels vanaf 1987 te zijn ontstaan. Je zou kunnen spreken van een voorgeschiedenis.
Sedert 1985 is de maakster niet meer tevreden over haar potloodtekeningen ‘waarin je maar kunt blijven gummen en foezelen’. Ze wil het zich minder gemakkelijk maken, zoals er tekenaars zijn die met de linkerhand gaan werken om aan de routine van de rechter te ontkomen. Het potlood maakt plaats voor de pen, ook uit behoefte aan een directere werkwijze.
‘Ik heb altijd decoratief gewerkt. Maar ik zoek ook het verhalende. Ik wil iets vertellen, zoals een dichter dat doet. Dat kan maar tot op zekere hoogte in keramiek. Bovendien dwingt die me tot eindeloos geduld. Mijn figuren worden behoedzaam geboetseerd; ze hebben een heel dunne huid. Zo'n procédé is tijdrovend. Ik heb het andere, waarin ik sneller kwijt kan wat me bezielt, hard nodig. Het is niet toevallig dat ik lang heb geprobeerd te schrijven, gedichtjes, dagboeken. Alles weggegooid, opnieuw begonnen, weer weggedaan. Daar liggen mijn mogelijkheden niet. Trouwens, ook tegen het weggooien van tekeningen moet ik worden beschermd. Ik raak al gauw verveeld, als iets me niet helemaal bevalt.’
In 1986 logeert ze met man en kinderen in Portugal bij Gerrit Komrij. Theo Daamen maakt er portretstudies, aanzetten voor een serie etsen en het grote geschilderde portret, nu in het Letterkundig Museum. Háár beangstigt het leven van het boerenland, ingesloten door de bergen in de verte. Aan de slag kan ze wel. Er ontstaan veel tekeningen van de mensen uit de buurt, vrouwtjes, groepen kinderen. Dat is op zichzelf al bijzonder, want ze tekent liefst nooit in het bijzijn van anderen. Niets ergers dan nieuwsgierige omstanders. Zo zou ze alleen maar na sluitingstijd in Artis kunnen werken, om weer eens precies te weten hoe een of ander dier in elkaar zit, want voor zulke dingen heeft ze naar eigen zeggen een slecht geheugen.
De Portugese tekeningen lijken in hun heftige directheid vooruit te lopen op de prenten in dit portfolio. Echte voorstudies kun je ze niet noemen; ze gaan duidelijk terug op geziene situaties. De portfolio-prenten zijn ingegeven door stemming en verbeelding. Gedisciplineerd dwingt ze zichzelf tot werken; ze verscheurt veel, in schaamte. ‘Het wordt nooit rustig.’
Toch, lang overheerste - vooral in de keramische plastieken - de enigszins feeërieke, archaïsch aandoende ingekeerdheid, die karakteristiek werd voor haar werk. Maar het heeft er veel van dat Heidi Daamen zich is gaan kwaad maken. Waarover dan ook. In het verstilde mengden zich agressiviteit en humor. De pen werd lyrisch en driftig, maar bleef beheerst, zoals dat gaat in zeldzame tekenkunst. Voor de zoveelste keer is haat een deugd.
Auteursrechtelijk beschermd
