Maatstaf. Jaargang 36

[p. 61]

Dirk van Bastelaere
Gedichten

Verjaarspartij

Al ben ik een hand met een taartschep
Ik heb ze weer bij elkaar: withaar, roodhaar,
Doodhaar. In de lens mort een vroeger jaar.
Hun instrumenten liggen als door slaap
Bevangen neer. Dwarsfluit, cello, altviool.
Waren ze transparant als diepzeevissen
Ik hoefde naar hun staat, intentie niet te gissen.
Rustig gaat een kleine borstkas op en neer.

Ik kan me wel afvragen hoe wij ons verhouden.
Als de afbeelder tot het getekende,
Memorie tot het vergetene of de steller
Van eisen tot weerspannigen, die in de projector
Niet zomaar oplichten willen. Of is het als breker
Tot het gebrokene? Hun glimlach is onmogelijk.

Wie beeld ik me in
Dat ik ben. Er sleept een stem
Zich voort op een band.
Klinkers die ik niet
Met de wil van de beste wereld
Tot een woord slaan kan.

[p. 62]

Zelfportret in vallend serviesgoed

Ze diept blank aardewerk op
Uit het teiltje. Zo is ze begaan
Met de voortgang van orde
En reikt me een schaal toe: dat liefde
Als de onze van eenvoud kon worden.

Dan in een glimp op het wentelen,
Het gezicht waaruit ik mij ontspin:
Een Romeinse neus en gifzwarte ogen.
Voorts het plafond, beneden in licht,
Waarop zich zwarte vliegen bewegen.

Wanneer ik, ten slotte, het water
Dat zingt op de rotsen gelijk,
Tegen de vloer aan diggelen val,
Mag ik wel ooit zijn voortgebracht,
De vloer maakt ongedaan wat ze kan.

Alles is kwijt dan. Zo is het goed.

[p. 63]

Léon Spilliaert, ‘Zelfportret 1907-1908’

‘Spilliaert, fils de coiffeur
Un tantinet raseur.’

Baron James Ensor

Het is de tweede, maar van welke maand.
Het is een dag die terugkomt, terugkomt.
Geagiteerd zit hij in spiegels en hij wacht.
Hij is zijn eigen slecht gezelschap, uur
Na uur, in glas verdaan. Zo is reflectie
Van reflectie voor een kapperszoon natuur.

Hoe hij zich Spilliaert heeft gemaakt: twee ogen
Op het canvas en zijn slapeloosheid op de dijk.
En in het beeld het beeld dat hem ontwijkt.
Zijn hart een Allerzielenhart.
Zijn haar een bloemige chrysant.
Hij bloeit, bloeit voor me in herhaling open.

Is hij het voor in hem het spreken kwam,
Terwijl hij zieker is dan hij in aanvang was?
Het is Spilliaert, maar hoe.

Toont hij mij de zijne, toon ik hem
De mijne: een als een reptiel
In de kas verschrikte gestalte.

[p. 64]

Vélazquez, ‘De portretten van Philips IV’

Hij stapt naar voren, een nieuwe orde.
In tien portretten
Aan de maalstroom ontsnapt.
Nauw is de lichtplek hem toegemeten.

Iedere koning die als een zoon
In de volgende past. Door traagheid
En stormlucht omgeven. De schilder
Die het vermoede tot voorstelling bracht:

Dat deze vorst elke keer wou vervagen,
Terwijl de wolken, versneld,
Over Castilië jagen. Om daarna
Op te rijzen, maarschalkstaf in de hand,

Uit het zilver en bruin van zijn voorkeur.

[p. 65]

Octave Landuyt, ‘De zuurstofdroom (1973)’

Hij kijkt niet zorgelijk,
Hij vat net slaap.
Ooit nam hij brood, rees
Als gelach zijn naam uit een bed op,
Keek hij naar de ruimte
Van wind boven helmgras -

Het heeft hem mee,
Hij heeft zich er aan uitgedeeld.
Zo oud dat hij wel sneeuwt.
In zuurstof gelopen als op een strook in het waaien
Is dit zijn natuurlijke staat:
De zuurstof te dromen,

Niet willen ontwaken in enig verhaal.
Ik kan hem wel kussen
Op zijn vlokkige lippen,
Zodat hij levensgroot
Het duin inlopen kan.
Maar zo ver heen is hij,

Zo buiten
Alle begrippen.