Maatstaf. Jaargang 33

Boek van de maand

Rose Macaulay, Fabled shore

An ancient paperback, acquired for f 3,- on the Hague fleamarket. I bought it on the strength of her funny novel about Turkey, The Towers of Trebizond, but this travelbook, about the shores of Spain and the Algarve, was a dead loss. All the things that don't interest me in travel-writing (and that have indeed gone out of fashion) are united in this book. There are ecstatic yet boring descriptions of cathedrals, (the Guide Bleu written over with the addition of little cries of ‘splendid’) and ‘sleepy white towns’, ‘winding roads’ and ‘sunny beaches’. Superficial bits of history featuring the Romans and the Moors, but scarcely a word about what she ate, the kind of beds she slept in, the people she met, or even problems with her car - none of the real vicissitudes of travel.

This book has been justly forgotten.

ep

Koos Meinderts and Harrie Jekkers, Tejo, de lotgevallen van een geëmancipeerde man

After I had mentioned in passing that we had accepted at Maatstaf a short story by one Koos Meinderts, this book was given to me by its publisher, Jaco Groot. Apparently it did very well commercially. How come I never noticed it? I had seen the title on the bestseller list and had assumed it was rubbish - but in my defense I might mention that the literary establishment never appreciated it at its true worth. Why? Because it's small and funny? Its feeling for language is very sharp, and unlike The Serial, of which it is a Dutch counterpart, it even has its poetic moments. It describes the life of a modern Candide-figure in the Holland of the 70's, when it seemed as if agogen, praatgroepen, and sensitivityweekends had taken over the country and turned it into one big kindergarten. (Interestingly enough, the psychobabble of the soft sector of those days has made such headway that even the present government has taken it over - ‘bewust kwetsend’ when what they mean is ‘beledigend’.) This neglected little masterpiece was written by two young men perfectly amalgamated into one author, like Erkmann and Chatrian or the frères Goncourt. Full of youthful larkiness and verve, it gave me an afternoon of sheer delight.

ep

Paul Fussell, Class

Found this paperback in the Amsterdam Central Station kiosk for f 14,-. Raced through it with great pleasure in two afternoons. Only readers who are thoroughly ac-

[p. 87]

quainted with American society, which has a pecking-order as complicated as the court of the Meiji emperor, can really savor this book. Neatly docketing the clothes, furniture, home-towns, cars, leisure pursuits, schools and vocabulary appropriate to each class, Fussell meanwhile paints a sorry picture of how the American middle class lives in a state of constant fear of losing caste. Fussell recommends giving up worrying about such nonsense and joining the members of what he calls ‘Class x’, people who do exactly as they please. From the descriptions he gives of their behavior (for instance, walking down the aisle of the plane barefoot if they feel like it), I would suggest a different appellation for this class: neo-Hippy. The one important aspect of this rather frivolous book is its discussion of the degradation of American education, where over the past decades, on the principle that every citizen deserves to go to college, high-schools have rechristened themselves junior colleges, and normal schools, universities. The holders of their degrees find out later, much to their dismay, that their diplomas are worth nothing.

ep

Dr. C.G. Jung, Psychology of the Unconscious. Authorised translation, with introduction, by Beatrice M. Hinkle, M.D.

I bought this book in an antiquariat for f 10,- because I had heard a lot about Jung and his theories but never read his work. However I soon stopped reading it when I realized it was yet another example of a book ruined by the influence of The Golden Bough. Jung has written a lot of other stuff but I don't think I am going to read that either. Life's only happiness is in action, but I suppose neurotics, who by the very nature of their malady are already holding themselves up, will seize eagerly upon the study of Jung's cloudy works - and there's a whole bookcase full of them - in order to hold themselves up even more.

ep

Remco Campert, Somberman's actie

I received this book as a present for buying other books during Boekenweek. The deep enjoyment and feeling of happy recognition with which I read it made it clear to me why people who live in Scheveningen will have on the wall a picture of the dunes, or people who live in Switzerland will have on the wall a picture of an alp: it's the pleasure of redoubled confirmation. This book perfectly gathers in itself the mood and atmosphere of one particular moment in Dutch history: the winter of 1984-85. Many of the characters in it are from Wie doet de koningin but alas not two of the most exquisite creations of Dutch literature, Ponk and Zaf, the little Dresden shepherd and shepherdess in punk-clothing. Only the last few pages of Somberman's actie mar its general artistry and perfection; the book comes to an abrupt halt, and I felt it was not satisfactorily ended. Perhaps the author tried to remedy this by providing the real ending in a sequel called Somberman's maandag, which was handed out at the Boekenbal? (I did not receive a copy: wasn't in the right place at the right time, or left too early perhaps.)

ep

Chris van Esterik/Joop van Tijn, Jaap Burger. Een levenlang dwars

Biografieën van hedendaagse politici zijn in Nederland even zeldzaam als hun autobiografieën. Het is hier niet zo gesteld dat aan het eind van z'n carrière elke politicus van enige importantie de drang voelt zijn memoires te schrijven, hetzij uit zucht naar geld, hetzij uit behoefte aan gelijk achteraf, dan wel uit een hogerstaand motief als de wens tot publieke verantwoording.

Bij gebrek aan beter heeft zich daarom in ons land het genre van de pseudo-biografie ontwikkeld: de politicus stort z'n hart uit aan, of wordt ondervraagd door, een journalist of historicus; en het resultaat wordt na meer of minder bewerking als boek gepubliceerd. De pseudo-biografie blijft een typische second-best-oplossing. Toch vallen ook in dit genre behoorlijke prestaties te leveren, zoals

[p. 88]

Robert Ammerlaan indertijd demonstreerde met Het verschijnsel Schmelzer. Het ligt dus niet aan de soort dat Jaap Burger. Een levenlang dwars (Amsterdam: Bert Bakker, 1984) zo'n lamlendige mislukking is geworden.

In plaats van Burger aan het woord te laten, en de fouten te verbeteren die iedereen maakt als hij zonder papieren zestig jaar levenservaring opsomt, hebben de auteurs voor een andere formule gekozen. Half rechtstreeks geciteerd, verdwijnt Burger in de andere helft achter de auteurs die zich om zo te zeggen als plus bourgeois que le bourgeois manifesteren. Vanuit de veilige standplaats van het heden wordt het verleden door hen de maat genomen, waarbij op een honend bijvoegelijk naamwoord meer of minder niet gekeken wordt. De vele voetnoten en de lijst van bronnen nemen niet weg dat het boek daarnaast wemelt van de slordigheden, onjuistheden en al te stellige interpretaties. Consequent wordt Angelica Balabanoff gespeld als Batabanoff, en haar verhouding met Mussolini wordt twintig jaar te laat gedateerd. Nu, er zijn erger dingen. Dat Piet Reckman in de rol van pb-lid het mislukken (voor de pvda) van de formatie van 1977 in de schoenen wordt geschoven demonstreert - los van het feit dat de auteurs hier een al te gemakkelijke interpretatie volgen - dat zij de interne verhoudingen binnen de pvda niet kennen: Reckman was geen pb-lid op dat moment, maar áls hij het was geweest dan had hij niet moties op congressen en partijraden kunnen indienen. In de categorie fraude belanden de auteurs als ze instemmend de hoogste wijsheden van Burger over het mislukken van die formatie citeren: Burger schrijft dit toe aan de fouten die de pvda maakte. Maar conclusie en uitgangspunt van het artikel waaruit die opmerkingen zijn gelicht zijn precies het omgekeerde. Niet de fouten van de pvda waren de oorzaak van die mislukking, schreef Burger toen, maar het feit dat cda en vvd een meerderheid in het parlement hadden behaald. ‘Den Uyl-ii zat er niet in.’ Een man uit één stuk als Burger heeft recht op zijn fouten en inconsequenties, maar bovenal op minder gemakzuchtige biografen.

bt