Maatstaf. Jaargang 32

[p. 1]

[Nummer 1]

Marijke Höweler Voor jou maak ik een regenboog

Niet alleen omdat haar zoon z'n schooltoets zó goed had gemaakt dat hij welhaast de knapste jongen van Amsterdam was gebleken maar ook omdat de redactie van De Dageraad haar om een interview met doctor Jenkins gevraagd had, was Saskia blij dat ze nu tegenover hem zat.

Wat is intelligentie wilde De Dageraad van hem weten en dat vroeg ze hem dus nadat ze eerst een tijdje: waar zat ù, ik heb geen vaste plaats, mag hier de recorder staan, misschien makkelijker bij het stopcontact, hij loopt op batterijen, als u misschien dáár gaat zitten, hadden gedaan. ‘Intelligentie? U bijvoorbeeld mevrouw De Wolf, lijkt mij een intelligent iemand toe,’ zo probeerde Jenkins haar wat af te leiden. Maar nee!

‘Ik denk niet dat het onze lezers daar om te doen is meneer Jenkins,’ glimlachte Saskia. Het was immers intelligentie wat doctor Jenkins' test mat?

‘Intelligentie is dàt wat mijn test meet mevrouw De Wolf,’ zei Jenkins.

Kunt u er nog wat meer over vertellen gebaarde Saskia en zo begon het wederzijdse zwijgspelletje waar ze zulke goede ervaringen mee had. Als ze zich maar wist te amuseren onder het wachten dan zou ook doctor Jenkins het onaangename van onverantwoorde verklaringen wel gaan prefereren boven de spanning van de stilte.

Waarom zouden toch alle geleerden vazen op hun kasten zetten vroeg ze zich af. Goed, er zijn kasten die daarvoor speciale plateaux op hun dak hebben. Maar dit was nu eenmaal een Spaanse kast zonder de vazentafeltjes en toch... Jenkins moest wel een stel sigarenkistjes op de bovenkant hebben gelegd anders zouden die Chinese prachtstukken half achter de deklijst verdwenen zijn.

Maar ànders dan Saskia op de cursus geleerd had, bleek ook Jenkins naar wat afleiding te zoeken: ‘Ik zal eens koffie voor ons bestellen,’ en daarna: ‘u denkt vast dat dat een Spaanse kast is mevrouw De Wolf.’

‘Ja, dat dacht ik even,’ bekende Saskia.

‘Het is een Zeeuwse,’ legde Jenkins uit. ‘Gebruikt u suiker en melk?’

‘Nee dank u,’ zei Saskia. Maar Jenkins had het nummer al gedraaid dus wilde ze de boel niet bederven door om thee te zaniken.

‘Twee koffie graag,’ riep Jenkins. ‘Mevrouw wil geen suiker en geen melk. Oh ja dat is waar,’ zei hij terwijl hij de hoorn teruglegde, ‘Elsje legt dat spul er altijd naast. Waar hadden wij het ook alweer over mevrouw De Wolf?’

‘Intelligentie was dàt wat uw test mat, zei u.’

‘Ja, dat is zo mevrouw De Wolf,’ zei Jenkins en zweeg. En Saskia zag haar kolom nog steeds niet gevuld met die uitspraak.

‘Van welke krant was u ook alweer mevrouw De Wolf?’

‘De Dageraad meneer Jenkins.’

‘Ik ben bang dat ik boeiender ben voor Avondrood,’ zuchtte Jenkins.

‘Maakt dat wat uit meneer Jenkins voor wat u gaat vertellen?’

‘Zeker kind,’ zei Jenkins, ‘dat is een stuk moeilijker. Saskia heet je. Mag ik Saskia zeggen? Als je van De Dageraad bent mòèt ik misschien wel Saskia zeggen.’

‘Natuurlijk meneer Jenkins.’

‘Ik heet Jason.’

Saskia knikte.

[p. 2]

‘Schoolsucces Sylvia, dat ding dat voorspelt schoolsucces,’ zei Jenkins vermoeid. Hij wist waar het heen zou gaan en vond dat zo'n vervelend vooruitzicht dat hij het niet laten kon om te traineren.

‘En waardóór krijg je succes op school?’

‘Door je best te doen,’ zuchtte Jenkins.

‘En...?’

‘Doorzettingsvermogen.’

‘En...?’

‘Moet het echt, heb je geen ander onderwerp?’ vroeg Jenkins. ‘Oh daar is de koffie! Elsje wat zijn die losse melkvaatjes toch handig! Die kast mevrouw De Wolf, weet u waarom die Spaans lijkt? Hij is uit de tijd dat Zeeland Spaans was. Alva heeft heel wat Spaanse kasten achtergelaten èn Spaanse gezichtjes is dat jou wel eens opgevallen Sylvia?’

‘Het is Saskia, maar... u was net aan 't uitleggen...’

‘Alva interesseert je niet zo? Goed,’ zei Jenkins.

‘Schoolprestaties zijn afhankelijk van intelligentie, voilà.’

‘En dus van de resultaten op uw test?’

Jenkins hoefde maar te knikken. Er is verbànd wilde hij nog verbeteren maar dat vond hij kinderachtig. ‘Jouw test moet je zeggen,’ zei Jenkins en dat vond hij óók kinderachtig.

‘Zoudt u zelf hoog scoren denkt u, meneer Jenkins, Jason bedoel ik,’ zei Saskia. Ze was een beetje in de war want het leek haar een hele goede vraag.

‘Wat wil je? Ik heb 'm zelf gemaakt,’ zei Jenkins.

‘Als u hem niet zelf gemaakt had?’

‘Oók,’ zei Jenkins, ‘want anders zat ik hier niet. Het mag toch een succes genoemd worden om geïnterviewd te worden door De Dageraad, door u nog wel?’

‘U selecteert eigenlijk uw eigen soort?’

‘Ja Saskia,’ zuchtte Jenkins, ‘zo is dat.’

‘En dat soort krijgt goede rapporten van datzelfde soort?’

‘Ja,’ zei Jenkins.

‘En goede banen?’

‘Ja!’ Jenkins wees maar vast om zich heen.

‘En een vorstelijke omgeving?’

‘Vorstelijk salaris ook.’ Hij zei het altijd liever zélf dan dat hij de triomf van de gezichten van de interviewers moest aflezen.

‘Allerlei voorrechten dus,’ zei Saskia tevreden.

‘We zijn ook minder vaak ziek,’ deed Jenkins er bovenop, het was nu toch een verloren zaak. ‘En we gaan later dood. En we krijgen meer frisse lucht.’

‘Waar hebt u dat aan verdiend?’ vroeg Saskia.

‘Nergens aan,’ vond Jenkins. ‘Als je bedoelt wat heb je ervoor gedaan.’

‘Maar wat geeft u het recht om langer te leven, dat is discriminatie.’

‘Jazeker,’ zei Jenkins.

‘Dus u vindt dat wie voor een dubbeltje... u helpt er zelfs aan mee dat het waar wordt.’

‘Wordt?’ vroeg Jenkins. ‘Het was waar, het is waar en het ziet er naar uit dat het waar blijft al zouden we allemaal De Dageraad lezen mevrouw De Wolf,’ zei Jenkins kribbig.

‘Walgelijk,’ vond Saskia.

‘Wàt u zegt,’ zei Jenkins. ‘Maar er is nog hoop. Per generatie gaan de hoogste iq's ongeveer 8 punten achteruit terwijl de lagere met 8 omhoog gaan. Misschien kunt u dáár wat mee, voor De Dageraad? Dóórstroming per generatie? Daarom is het zo belangrijk dat de middenstand blijft bestaan, dat komt die doorstroming ten goede.’

‘Ik wil het eigenlijk niet over de middenstand maar over uw verantwoordelijkheid hebben,’ zei Saskia streng.

‘U zou vast ook hoog scoren,’ probeerde Jenkins nog. Maar het mocht niet baten. Saskia was zo blij met haar opdracht van De Dageraad dat ze niet van plan was haar interview te bederven door onderonsjes met een zelfgenoegzaam iemand als Jenkins.

‘Wat staat er zoal in? Wat zijn de vragen?’

‘Die kan ik u natuurlijk niet vertellen,’ zei Jenkins, ‘dan kunnen we helemaal opnieuw beginnen. 't Is toch al zo vervelend dat iedereen straks teletext in huis heeft.’

‘Dan zal ik het u maar zeggen,’ vond Saskia. ‘Er staat bijvoorbeeld in: hoe groot is de afstand Amsterdam-New York?’

‘Mogelijk,’ zei Jenkins.

‘Hoe moet een arbeiderskind dat weten?’

[p. 3]

‘Precies,’ zei Jenkins, ‘dat is veel makkelijker uit te rekenen als je er al eens heen gevlogen bent.’

‘Discriminatie dus,’ zei Saskia tevreden.

‘Weet u wat dat betekent mevrouw De Wolf, discriminatie? Het woord bedoel ik?’

‘Ik heb de indruk dat u mij daar beter geen les in kunt geven,’ zei Saskia nuffig.

‘Oh,’ vond Jenkins.

‘We zouden uw test kunnen publiceren,’ dreigde Saskia.

‘Ja,’ vond ook Jenkins, ‘dat zou kunnen.’

‘Wat zou er dan gebeuren doctor Jenkins?’

‘Niets mevrouw De Wolf. U zou ook de schoolrapporten kunnen afschaffen,’ hielp Jenkins. ‘Ik dacht eigenlijk dat dat al gebeurd was,’ piekerde hij hardop.

‘En u meneer Jenkins, waar bent ù in dit verhaal?’

‘Ik heb de verschillen niet uitgevonden mevrouw De Wolf. Ik heb ze alleen gemeten.’

‘U zou zich ook kunnen inzetten voor beter onderwijs, om eens iets te noemen,’ vond Saskia. ‘Voor de èchte minima,’ hielp Jenkins.

‘Bijvoorbeeld.’

‘Helpt niets,’ wist Jenkins en ook Saskia herinnerde zich gelukkig de mislukte inhaalprogramma's voor taalarmen. Het bleek achteraf toch noodzakelijk om de minstbedeelden reeds in de wieg in beschaafd Nederlands toe te spreken. En zelfs Saskia vond niet dat doctor Jenkins van 's morgens vroeg tot 's avonds laat in de Staatsliedenbuurt over de wieg gebogen behoefde te staan.

‘Hoe groot is de kans dat uw voorspelling fout is?’ vroeg ze daarom maar.

‘Vijf procent mevrouw De Wolf.’

‘En wat gebeurt er met die vijf procent?’

‘Die kwamen tot voor kort op een school die te moeilijk voor ze was òf te makkelijk.’

‘En nu?’

‘Nu komen ze straks allemaal op dezelfde school als ik het goed begrepen heb,’ zei Jenkins.

‘Dat is tenminste iets,’ zei Saskia.

‘Dan zit 95 procent op de verkeerde school,’ zei Jenkins mismoedig.

‘U bent cynisch,’ vond Saskia.

‘Realistisch,’ zei Jenkins.

‘U gelooft zeker ook in erfelijkheid,’ raadde Saskia. Het mocht een wonder heten dat ze nog zo'n exemplaar had weten te vinden voor De Dageraad. Het viel niet mee tegenwoordig. En dáár kwam het goede idee! ‘Wat vindt u van vrouwen?’

‘Erg leuk,’ zei Jenkins, ‘ik kan niet anders zeggen!’

‘Hoe zo leuk,’ kiftte Saskia, ‘weet u niets anders dan leuk als kwalificatie?’

‘Boeiend?’ probeerde Jenkins.

‘Minder intelligent zeker ook? Op uw test?’

‘Jazeker,’ zei Jenkins, ‘wij doen daar altijd tien punten gratis bij. Net als de Belgen die moeten ook altijd wat extra's hebben. Ik heb tot nu toe maar één ding gevonden waar ze beter in zijn. Vrouwen dan. Belgen zeker niet.’

‘En wat mag dat dan wel zijn,’ snauwde Saskia. ‘Ruiken,’ zei Jenkins. ‘Had u dat gedacht? Vreemd hè?’

‘Ik zou nóg wel iets op kunnen noemen waar ze superieur in zijn.’

‘Oh ja,’ vroeg Jenkins geïnteresseerd, ‘op het gebied van intelligentie?’

‘Misschien niet volgens uw bespottelijke definitie,’ zei Saskia.

‘Succes,’ vroeg Jenkins, ‘schoolsucces en carrière?’

‘Succes,’ zei Saskia.

‘Kinderen?’ raadde Jenkins.

‘Bijvoorbeeld,’ vond Saskia.

‘Vindt u dat slim?’ vroeg Jenkins verbaasd. ‘In de zin van intelligent?’

‘Intuïtie,’ zei Saskia.

‘Nee,’ vond Jenkins, ‘ik moet u teleurstellen. Ik had dat zelf ook gedacht maar néé!’

‘Waarin dan wèl, volgens u.’ Saskia wist nu zeker dat ze staatsvijand nummer één bij de kop had en ze draaide haar recorder nog eens extra open.

‘Ik vind het erg onaangenaam om u zo teleur te moeten stellen,’ zei Jenkins somber. ‘Maar ik geef al 10 punten cadeau mevrouw De Wolf, ten koste van de werkelijkheid, dat moet u niet onderschatten. Tien punten voor koken, breien, afwassen en bedden opmaken! Terwijl daar zoals u weet geen droog brood mee te verdienen valt, laat staan succes.’

[p. 4]

‘Is dat uw bijdrage?’ vroeg Saskia.

‘Zoals u wilt, meer kan ik niet voor u doen.’

‘Rechtvaardigheidsgevoel meneer Jenkins, zègt u dat iets?’

‘Nooit van gehoord,’ zei Jenkins. Hij begon er meer dan genoeg van te krijgen. ‘U haalt telkens de hoofdstukken door de war mevrouw De Wolf, daar word ik zo moe van zo langzamerhand.’

‘Oh ja,’ riep Saskia klaarwakker. ‘U onderdrukt de helft, wat zeg ik, 95 procent van de mensheid en uw commentaar is dat u er zo moe van wordt. Wat wilt u van onze lezers? Medelijden?’

‘Ik breng al jaren slecht nieuws mevrouw De Wolf en als u wist dat... enfin kijkt u eens om u heen.’

‘Wat zou ik dan zien als ik vragen mag meneer Jenkins?’

‘Vindt u onze intelligente ingrepen zo prettig mevrouw De Wolf? Had u zo graag mee willen doen met de kernbewapening, de vorderingen op medisch gebied waardoor we straks meer dan 30 procent kinderen met hersenbeschadiging in de schoolklassen hebben? Zodat ik m'n test weer moet aanpassen om eens iets te noemen,’ treiterde Jenkins. ‘U maakt een vergissing: uit het feit dat zoveel mensen ziek zijn of honger lijden vloeit niet zonder meer voort dat men eten moet aandragen.’

‘Woont u niet in Wassenaar?’

‘Jazeker mevrouw De Wolf, ik zeg alleen dat het geen noodzakelijke conclusie is. Er bestaat bijvoorbeeld ook geen causaal verband tussen vuilmaken en opruimen.’

‘Meneer Jenkins, mensen zijn geen grassoorten. Het verschil tussen mussen en mensen is nog steeds dat wij een geweten hebben, behoren te hebben althans,’ vond Saskia.

‘Wàt u zegt mevrouw De Wolf, voltooid verleden tijd: geweten. Eens geweten, nu vergeten. De apen weten er meer van dan wij mevrouw De Wolf. Wolven ook trouwens. Zo kunnen we aan de gang blijven.’

‘Dat ben ik met u eens,’ riep Saskia.

‘Laten we het daarop houden,’ zei Jenkins. En ook Saskia vond het welletjes. En zo verlosten ze zich van elkaar. Ze zag het wel zitten vanavond. Derk Jetze had z'n hockeyclub en zij haar artikel. Hoe bestond het dat Jenkins haar pad had mogen kruisen. Wat jammer dat hij geen politieke partij leek op te willen richten. Dan zou haar verhaal nòg meer impact gehad hebben. Zo heette dat bij De Dageraad.

Heel wat minder opgewekt zat Jenkins die avond in de file. Hoewel, toen hij dan eindelijk zijn auto in de garage had gezet en zijn zoon aan zag komen hollen: ‘Papa...’

Als altijd liepen ze gearmd van de garage naar de keukendeur. Als altijd veegde Jenkins met de rug van z'n hand Caspers onstuimige begroeting van z'n wang af. En daarna stonden ze stil en pakte Jenkins z'n zakdoek om Caspers neus een beurt te geven.

‘Hoe was het op school vandaag?’ vroeg Jenkins.

‘Ik heb een regenboog voor je gemaakt,’ zei Casper.

‘Als ik me niet vergis heb ik er voor jou ook een gemaakt vanmiddag,’ zei Jenkins tegen zichzelf. ‘Kijken! Kijken!’ vroeg Casper.

‘Volgende week is hij klaar denk ik,’ zei Jenkins. Hij vroeg zich af of De Dageraad een weekblad was en piekerde wat of hij dan toch voor Casper mee zou moeten brengen. Een vlieger misschien. ‘Hoeveel nachtjes,’ vroeg Casper. En samen stonden ze even stil voor het terras.

‘Dan moet je me even loslaten,’ zei Jenkins.

‘Nee vasthouden,’ zei Casper. En zo gingen ze Jenkins' vingers tellen, één voor één terwijl hij ze de lucht in stak: ‘Dinsdag.’

‘Duim is maandag,’ zei Casper.

‘Oh ja,’ zei Jenkins.

‘Wat ben jij een stommerd hè papa,’ zei Casper. Daar moesten ze om lachen en Casper sloeg er zijn handen bij op z'n knieën.

‘Welke vinger is de dinsdag nou toch weer?’ vroeg Jenkins.

‘Deze natuurlijk,’ zei Casper en pakte Jenkins' wijsvinger beet.

‘Hoe heette de dinsdagvinger ook al weer,’ piekerde Jenkins. ‘Help me eens even, hoe heet dat ding nou toch?’

‘Dinsdag, dinsdag papa,’ juichte Casper, ‘en dan komt woensdag.’

[p. 5]

‘Alweer zo dom, wat ben ik dom vandaag hè,’ zei Jenkins.

‘Geeft niks hoor,’ vond Casper, ‘onze juf zegt zelf dat ze ook wel eens stom is.’

‘Mama heeft...’ zo veranderde Casper van onderwerp, ‘...maar ik zeg er niks van hoor.’

‘Fluisteren dan?’ vroeg Jenkins. ‘Fluisteren is geen zeggen toch?’

‘Fluisteren is geen zeggen,’ vond ook Casper. En Jenkins voelde eerst Caspers zware handen op zijn schouder steunen en daarna bedekte Casper Jenkins' gezicht met de ene en z'n achterhoofd met de andere hand en Jenkins dacht God hoe moeten we hem straks weer het bad uittillen en hij voelde Caspers zachte natte mond tegen zijn oor.

‘Mama heeft...’ fluisterde Casper.

‘Nou vertel dan lieverd,’ vroeg Jenkins, ‘wat heeft mama? Pannekoeken? Een taart? Patates frites? Appelmoes?’

‘Mama heeft tietjes,’ schreeuwde Casper, ‘tietjes.’ Maar naar Jenkins' weten hield Casper niet van bietjes.

‘Vind je die opeens zo lekker?’ vroeg Jenkins verbaasd. En daardoor kwam het dat Jenkins een kwartier later alweer bij de eerste hulp van het ziekenhuis stond. Want als Casper werkelijk schateren moest dan viel hij meestal. Op de stenen rand van het terras in dit geval.

‘Jason, wanneer zul je nu toch eindelijk onthouden dat je hem alleen op 't grasveld aan 't lachen mag maken lieve schat,’ zei z'n vrouw die avond laat.

‘Mevrouw De Wolf,’ zei de hoofdredacteur van De Dageraad, ‘het spijt me bijzonder.’

‘Te laat, nee toch,’ schrok Saskia.

‘Nee, niet zo zeer,’ zei de hoofdredacteur. ‘Nee u was keurig op tijd, alleen, hoe zal ik het zeggen. Een beetje out of date is het, passé zogezegd, 't gaat om de impact tenslotte.’

‘Hoe bedoelt u?’ vroeg Saskia en de tranen sprongen haar in de ogen. Waar zou ze in vredesnaam die hockeystick van moeten betalen die ze Derk Jetze beloofd had voor zijn 98 punten op de schooltoets?